Het boek De vrijwillige slavernij las ik in de jaren 1980 en het is mij altijd bijgebleven als een krachtige verklaring waar onderdrukking vandaan komt en waarom het altijd heeft bestaan. Het boek en de schrijver zijn volledig uit het beeld verdwenen en dat is onterecht.

Étienne de La Boétie was een Franse schrijver/filosoof die opgegroeide in een welgesteld milieu. Hij stierf jong (32 jaar) door een ziekte. Hij is van de generatie na Italiaan Niccolò Machiavelli (1469-1527) die met zijn boek De Heerser (ook wel De Vorst genoemd) politiek vanuit de macht heeft beschreven, Étienne de La Boétie doet dit vanuit de onderdrukten. Aangezien ik de boeken in dezelfde tijd las heb ik ze altijd met elkaar verbonden. Macht, onderdrukking, politiek leiders, brood en spelen, moraal, opportunisme in de politiek ed. Dit is een tijdloos verschijnsel en nog steeds actueel.

Enkele mooie citaten uit het boek:

• “Denk niet dat er één vogel bestaat die zich makkelijker op de lijmstok laat vangen, en ook niet één vis die zich voor iets lekkers eerder aan de haak laat slaan, dan alle meute mensen die zich gretig tot slavernij laten paaien met het kleinste beetje honing dat men hun om de mond smeert”. 
• “Weest besloten niet meer te dienen en ge zijt vrij”.
• “Omdat mensen onder het juk worden geboren en daarna in slaafsheid zijn gevoed en opgevoed en zonder vooruit te kijken zich tevreden stellen met te leven zoals ze zijn geboren, denken zij geen recht of goed te bezitten dan wat zij hebben aangetroffen houden ze de toestand bij hun geboorte voor hun natuurlijke staat”. 

In de context van Étienne de La Boétie worden vaak de volgende personen genoemd:

• Montaigne (een tijdgenoot , zij waren bevriend, ook filosoof en schrijver).
• In later tijden Jean-Paul Marat (1743-1793) (in de tijd van de Franse Revolutie (hij schreef: “Het volk, niet tevreden slachtoffer te zijn van schurken, smeedt zijn eigen ketenen en biedt zijn nek vrijwillig voor het juk”),
• De anarchist Proudhon (1809-1865).
• Tolstoj (1828-1910, Russisch schrijver-filosoof) (“Het geweld van de heersers wordt, zoals altijd waar een meerderheid gebukt gaat onder een minderheid, uitsluitend in stand gehouden met bedrog, dat slimme lieden door de eeuwen heen hebben toegepast en dat mensen er, omwille van kleine, gemakkelijk bereikbare voordelen, toe aanzet niet slechts veel grotere belangen, maar bovendien zelfs hun vrijheid prijs te geven en zich bloot te stellen aan het meest verschrikkelijke leed.”).
• Thoreau (1817-1862, Amerikaans dichter, filosoof) (“Slechts stemmen voor hetgeen rechtvaardig is beduidt: niets doen voor de rechtvaardigheid”.).
• Gandhi (1869-1948, Indiaas politicus ) (“Indien de mensen slechts één woord wilden uitspreken, dat in iedere taal maar uit een paar letters bestaat, was het met alle onrecht en onderdrukking waarover zij klagen voorbij. Dit ene woord luidt NEEN”).
• Martin Luther King (1929-1968, Amerikaans burgerrechtsactivist).

Hoewel het in de tijd waarin de schrijver leefde in de eerste plaats ging om echte despoten en koningen, kan dit in iedere tijd worden toegepast en ook gelden voor hedendaagse dictaturen, staatsgeleid kapitalistische landen (China) en zelfs in democratieën (Brood en Spelen: de consumptiemaatschappij en sport etc, lees in dit verband ook: Dossier Consumentisme).

Oorspronkelijke titel: ‘Discours de la servitude volontaire’. Uitgegeven in 1980 bij uitgeverij In de Knipscheer. Vertaling Ewald Vanvugt. Het boek is gratis in zijn geheel als PDF te vinden op internet.

Aanvullingen mogelijk.