Enkele conclusies uit 1981 uit mijn afstudeerscriptie (HBO) over het bouwen van nieuwe kolengestookte elektriciteitscentrales, het milieu, CO2, broeikaseffect en de opwarming van de aarde.
“Bij de verbranding van fossiele brandstoffen komt de hoeveelheid koolstof die er in zit als kooldioxide vrij. Kooldioxide is op zichzelf een niet toxisch gas, maar de concentratie ervan in de lucht heeft een belangrijke invloed op het klimaat. (…..). De warmte kan er dus wel in maar er moeilijk meer uit en daardoor ontstaat het zogenoemde broeikaseffect. (….).”
“De toename van het CO2 gehalte kan dus een temperatuurverhoging veroorzaken, hoewel die nog maar nauwelijks waarneembaar is.De verdubbeling van het CO2 gehalte zou de temperatuur op gematigde breedtes met 2 graden verhogen. (…). De poolijskappen zouden smelten en de zeespiegel stijgen. Vooral voor Nederland zou zoiets ernstig zijn (Breda aan Zee).”
“Een ander gevolg van de temperatuurverhoging zou een verandering van het wereldneerslagpatroon kunnen zijn. Gebieden eerst geschikt voor landbouw zouden kunnen verdrogen en droge gebieden zouden veel neerslag krijgen, wat ernstige bodemerosie zou veroorzaken.”
“Er heerst nog grote onzekerheid over de effecten die de verhoogde CO2 concentratie in de lucht zal hebben. Het probleem is dat er niets tegen de CO2 emissie te doen is, vandaar dat er in de toekomst misschien een radicale vermindering van het stoken van fossiele brandstoffen nodig zal zijn.”
“Het doel zal moeten zijn om het totale (energie)elektriciteitsverbruik drastisch te beperken of te stabiliseren. Er zal veel meer dan tot nu toe het geval is gezocht moeten worden naar energiebronnen die geen negatieve effecten op het milieu hebben zoals de zogenaamde stromingsbronnen wind en zon.”
“(….) zaken die niet binnen de economische sfeer vallen, zoals het milieu, maar eigenlijk ook bij de welvaart zouden moeten worden betrokken, worden onvoldoende onder de aandacht gebracht”.
“(…) wanneer je de mate van welvaart alleen afleidt uit de toename van de productie en het nationaal inkomen blijven de milieugoederen buiten beschouwing. De reden dat dit zo gegroeid is ligt aan het feit dat die milieugoederen altijd overvloedig voorhanden leken te zijn en ze vielen buiten de economische sfeer. Nu de milieugoederen echter ‘schaars’ zijn geworden is er een conflict ontstaan tussen productie en milieu. Daarom is het noodzakelijk dat niet meer de productiegroei als doel gesteld wordt voor de welvaart, maar een veel meer afgewogen doelstelling waar het milieu bij betrokken wordt”.
“Wat willen we: productie die is afgestemd op onmisbaarheid en maatschappelijk nut en in evenwicht met de natuur òf een ongecontroleerde productiegroei met de daarmee samenhangende milieuvervuiling en grondstoffen- en energieverspilling? Eigenlijk zijn we uit lijfsbehoud voor de mens genoodzaakt voor het eerste te kiezen……”
(Deze laatste zin vond men te dramatisch klinken, maar ik behaalde mijn diploma en onderwijsbevoegdheid).(Lerarenopleiding Gelderse Leergangen Nijmegen, vak aardrijkskunde (en geschiedenis).
(Cursivering en vetis gedaan bij plaatsing op dit blog).
(Deze afstudeerscriptie heeft vanaf 1981 tot de digitalisering in 2010 in de kast gelegen).
(De hele afstudeerscriptie is op verzoek te lezen als PDF, 60 pagina’s).
Update 13 april 2014 (33 jaar later, conclusies Verenigde Naties klimaatgroep IPCC)
(Tekst NOS): Alleen met stevige nieuwe maatregelen zal de uitstoot van broeikasgassen nog genoeg kunnen afnemen om de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden Celsius. Dat staat in het laatste deel van een rapport van het VN-Klimaatpanel IPCC, dat is gepresenteerd in Berlijn. Ondanks alle maatregelen om de uitstoot te beperken, steeg de uitstoot van CO2 in de afgelopen 10 jaar sneller dan ooit. Dit komt door de wereldwijde groei van de welvaart.
De energieproductie levert de grootste bijdrage aan de uitstoot, met 35%. Zonder stevige nieuwe maatregelen dreigt de temperatuur aan het eind van deze eeuw 3 tot 5°C hoger te worden dan voor de industriële revolutie. Vergeleken met nu zou de temperatuur 2 tot 4 graden stijgen.
Eerder spraken wereldleiders af dat de temperatuur met maximaal 2 graden zou mogen stijgen. Dit betekent dat de uitstoot in 2030 moet liggen op het niveau van 2010. In de jaren daarna moet de uitstoot verder dalen. Dit kan volgens het IPCC alleen als er een overgang komt naar een klimaatneutrale economie zonder fossiele brandstoffen, waarbij geen broeikasgassen meer worden uitgestoten. Volgens de VN moeten landen overschakelen op duurzame energiebronnen als windenergie, zonne-energie en biomassa.
(Hoeveel gelijk kan men krijgen).
Sinds 1990 brengt het IPCC eens in de zeven jaar een rapport uit met de nieuwste bevindingen op het gebied van klimaatverandering. Het doet dit in drie delen. Vandaag werd het derde deel gepresenteerd in Berlijn. De eerste twee delen verschenen in september en vorige maand.
Update 27.07.2015 (34 jaar later)
Een groep wetenschappers heeft een rapport geschreven waarin staat dat zelfs 2 graden temperatuurstijging veel meer invloed op het klimaat kan hebben dan waaraan men tot nu toe dacht. De analyses worden niet door alle wetenschappers gedeeld, dat moet erbij gezegd worden.
Zelf denk ik aan een ‘tipping point’ waar effecten elkaar gaan versterken. Simpel gezegd worden in 300 jaar, sinds de industriële revolutie (vanaf ca. 1750) kolen, olie en gas in de atmosfeer gebracht door ze op te stoken en CO2 uitstoot te veroorzaken. Fossiele brandstoffen zijn niets anders dan planten die miljoenen jaren geleden gegroeid zijn door de zon en zijn vergaan, het is opgeslagen zonne-energie. De mens stookt in 300 jaar alles op. Dat is het probleem.
Op een bepaald moment, wanneer weten we niet, maakt het niet meer uit of er geen verbranding van de fossiele brandstoffen kolen, olie en gas meer plaatsvind, het duurt dan weer eeuwen voor de temperatuur zal gaan dalen in plaats van stijgen, de gevolgen zullen echter voortduren: stijging van de zeespiegel, klimaatverandering, veranderende oceaanstromingen en smeltende ijskappen.
Wat vaak vergeten wordt te vermelden in de klimaatdiscussie is de exponentiële bevolkingsgroei. Er zijn nu 7 miljard wereldbewoners en de bevolkingsgroei gaat door naar 9 tot 11 miljard wereldbewoners eind van deze eeuw. (In het jaar 1800, pas 215 jaar geleden, waren er 1 miljard wereldbewoners, in 1960 3 miljard). Zeer veel mensen wonen in kustgebieden die klimaatgevoelig zijn, dus een zeespiegelstijging kan miljoenen mensen op drift doen raken (klimaatvluchtelingen) Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel en het is in economische zin de belangrijkste helft. In mijn afstudeerscriptie staat ook de zin: “Breda aan zee”….
Het heeft met menselijke hoogmoed te maken, de mens als ‘kroon op de schepping’. De meeste mensen hebben de illusie dat de mens ‘in control’ is. Dat is natuurlijk niet zo, de mens is een nietig wezen in een oneindig heelal. De natuur gaat haar eigen gang, met of zonder mens.Als je ’s ochtends onder een warme douche staat en je begrijpt niet dat het pure luxe is, ontgaat je iets……
Update 01.10.2015
In de Volkskrant vandaag een artikel over een leidinggevende bij de Engelse Bank die ervan uitgaat dat klimaatsverandering een gegeven is. Hij maakt zich in eerste plaats zorgen om de financieel-economische gevolgen, want hij ziet in dat de mens misschien heel veel fossiele brandstoffen ongebruikt zal moeten laten en in de grond moet laten zitten of zeer dure technieken nodig zijn om schadelijke uitstoot tegen te gaan. Dit zal zal een grote impact hebben op al die bedrijven en investeerders die in fossiele brandstoffen handelen of delven en daarmee op de economie als geheel.
Onbedoeld legt hij een aspect bloot waar het kapitalisme als economisch systeem heeft gefaald:korte termijn denken en handelen. Hij zegt dat ze in de financiële wereld en in de krediet verschaffing 3 jaar vooruit kijken, hooguit 10 jaar….
Update 14.12.2015 (34 jaar later)
195 landen hebben tijdens de klimaattop in Parijs besloten het gebruik van fossiele brandstoffen te beperken, meer gebruik te gaan maken van alternatieve energiebronnen en op deze wijze de stijging van de temperatuur op aarde te beperken tot 1.5 graden in deze eeuw.
Update 16.12.2015
Dit jaar heeft Nederland de grootste hoeveelheid kolen gebruikt in 25 jaar. Dit komt door de drie nieuwe kolencentrales die in gebruik zijn genomen.
Update 05.02.2016
(Laatste Update bij dit bericht, er is niets meer aan toe te voegen).
-De maximumsnelheid op veel autowegen gaat omhoog naar 130 km. Het is bekend dat autorijden luchtvervuiling veroorzaakt. Tevens overlijden mensen in Nederland eerder door het zogenoemde fijnstof.
-Volkswagen heeft jarenlang doelbewust voor extra luchtvervuiling gezorgd door sjoemelsoftware die ervoor zorgde dat de uitstoot van schadelijke stoffen hoger was dan toegestaan.
-Shell wil de komende decennia het beleid van het delven van fossiele brandstoffen niet aanpassen.
Bovenstaande 3 feiten van de afgelopen week doen denken aan een longkankerpatiënt die in het ziekenhuis ligt te roken.
De cirkel is rond. In 1981 bouwde men nieuwe kolengestookte centrales, nu gaan ze dicht vanwege de milieueffecten, zie boven.
De 2 oudste kolengestookte centrales moeten in 2025 sluiten, de andere in 2030, zo is vandaag besloten door de regering.
Update 24.11.2018 (Extra Update)
De kolengestookte elektriciteitscentrale in Nijmegen wordt afgebroken, er komen zonnepanelen voor in de plaats. Dit is de centrale waar ik op 26 maart 1981 iemand interviewde voor mijn scriptie. De centrale heette toen PGEM (Provinciale Gelderse Elektriciteits Maatschappij ). De naam en eigenaar veranderde vele malen door de jaren heen (NUON, Electrabel).
Update 02.08.2019 (Extra Update)
‘Zelf denk ik aan een ‘tipping point’ waar effecten elkaar gaan versterken. Simpel gezegd worden in 300 jaar, sinds de industriële revolutie (vanaf ca. 1750) kolen, olie en gas in de atmosfeer gebracht door ze op te stoken en CO2 uitstoot te veroorzaken. Fossiele brandstoffen zijn niets anders dan planten die miljoenen jaren geleden gegroeid zijn door de zon en zijn vergaan, het is opgeslagen zonne-energie. De mens stookt in 300 jaar alles op. Dat is het probleem’. (Geschreven in 2015). De Australische wetenschapper en klimaatexpert Dr Joëlle Gergis vraagt zich in een artikel af of het beruchte ‘tipping point’ nu al is bereikt. De nieuwste berekeningen noemt zij schokkend. De eerdere berekeningen van het IPCC uit 2013 zijn waarschijnlijk te optimistisch en een stijging van de gemiddelde temperatuur van 2.8 tot 5.8 is mogelijk. In deze eeuw 2.9 tot 3.4. Zelfs de doelstelling van 1.5 tot 2 zal ernstige effecten hebben zoals smeltend ijs op Groenland en Antarctica en sterke stijging van de zeespiegel en extreem weer zoals droogte.
Veelzeggende cijfers: er is sinds de Industriële Revolutie 300 miljard ton CO2 in de atmosfeer gekomen door het gebruik van kolen, olie, gas, bruinkool ed.
Men berekent het aantal deeltjes CO2 in de atmosfeer: 280 in de tijd voor de Industriële Revolutie, nu 410, over 40 jaar 560 (een verdubbeling).
De wereld is in rep en roer over de klimaatverandering, de opwarming van de aarde. De tegenstellingen nemen groteske vormen aan. Aan de ene kant het 16 jarige meisje Greta Thunberg met een emotionele speech. Zij neemt erg veel op haar schouders en mag wel uitkijken voor haar eigen gezondheid. Er ligt massahysterie op de loer. Aan de andere kant Leon de Winter met zijn columns in de telegraaf, hij ontkent klimaatverandering en voert deskundigen op die dat zeggen, het zijn uitzonderingen. Klimaathysterie (ook de ontkenners) is niet goed en niet nodig, er moet gehandeld worden, in de eerste plaats door de verantwoordelijke politici. Veel mensen ontkennen de klimaatverandering omdat ze bang zijn voor de gevolgen. Die zullen groot zijn. De hele discussie neemt bizarre vormen aan met links – rechts tegenstellingen en polarisatie binnen de klimaatdiscussie. De vraag is welke richting dit op zal gaan.
Ik denk aan mijn conclusies uit 1981:
1) Minder fossiele brandstoffen gebruiken, dus vooral minder kolen en olie, want gas geeft de minste vervuiling.
2) Meer gebruik maken van zonne- en windenergie.
3) Ieder product moet een directe relatie hebben met de impact op het milieu.
4) Energiebesparing. Zuinig zijn met het gebruik.
5) “Wat willen we: productie die is afgestemd op onmisbaarheid en maatschappelijk nut en in evenwicht met de natuur òf een ongecontroleerde productiegroei met de daarmee samenhangende milieuvervuiling en grondstoffen- en energieverspilling? Eigenlijk zijn we uit lijfsbehoud voor de mens genoodzaakt voor het eerste te kiezen……” (Deze zin vond men toen te dramatisch).
Uit de inleiding van mijn afstudeerscriptie: “Er is een fundamenteel conflict tussen de mens en zijn omgeving. De natuur is ingesteld op evenwicht en de mens wil groei. Voor groei zijn natuurlijke hulpbronnen nodig, wat een verstoring van de natuur veroorzaakt. Deze verstoring kan noodlottige gevolgen hebben voor de leefbaarheid op aarde. Noodzakelijk is dat de mens de perceptie van zijn omgeving (de natuur) bijstelt teneinde in harmonie met de natuur te leven.”
Update 07.10.2019 (Extra Update)
Tv programma Tegenlicht van de VPRO liet zien dat Shell in 1987 al een rapport over klimaatverandering schreef, later werd het afgezwakt. In de jaren 1980 was er al het vermoeden van opwarming door CO2 in de atmosfeer en het broeikaseffect (zie boven).
Update 19.09.2020 (Extra Update)
Misschien een omslag in het denken van de verantwoordelijken. Ursula von der Leyen (1 jaar jonger dan ondergetekende) voorzitter van de Europese Commissie (uitvoerend orgaan van de Europese Unie) zei deze week dit: ‘Ons huidige verbruik van grondstoffen, energie, water, voedsel en landgebruik is niet houdbaar. We moeten onze consumptie en productie, hoe we leven en werken, eten, verwarmen en vervoeren, veranderen.’ Dit is wat ik zelf in 1981 in andere woorden zei en in de jaren 1990 werkte ik dit verder uit.
Update 12.12.2020(Extra Update) (5 jaar na Klimaatakkoord Parijs en 40 jaar na mijn afstudeerscriptie).
In de Volkskrant een balans.
De uitstoot van broeikasgassen stijgt nog steeds. De opwarming word nu berekend op +1.2 graad warmer. De huidige trend met de plannen zoals die nu zijn is +3 graden. Voor 2030, dus in 10 jaar, moeten de emissies halveren. In 2050 moet de uitstoot van broeikasgassen nul zijn, dus in 30 jaar. Als dat gehaald wordt is dat een bijzondere prestatie van de mensheid, misschien net zo bijzonder als alle uitvindingen tot nu toe samen. Overigens gaat de opwarming dan natuurlijk door, want, zoals eerder gezegd, heeft het klimaat geen aan-uit knop zodat bij een nul uitstoot de ijskappen en gletsjers direct weer weer aangroeien en de permafrost stopt met ontdooien en het laten ontsnappen van methaangas, daar gaat misschien wel 100 jaar overheen (misschien net zoveel tijd als nu de CO2 in de lucht gebracht is).
De wereld zal echter niet vergaan, de mens is adaptief, past zich aan, dat heeft de geschiedenis laten zien, ‘Suvival of the fittest‘ van Darwin is er op gebaseerd (vaak verkeerd begrepen als ‘de sterkste wint’, dit moet zijn degene (soort) die zich ‘het beste aanpast wint’). Ondergelopen delen van de wereld worden verlaten. Extreem weer zal tot schade leiden, maar die zal telkens worden hersteld. Er is bijvoorbeeld nu al Nederlandse wijn, dat zal toenemen. Dat er veel onrust zal zijn door migratie en economische schade is dan wel zeker, dit is nu al gaande. We zitten midden in een proces van de verdeling van schaarste, niet alleen tussen de rijke landen en de arme landen, maar ook binnen de rijke landen zelf waar nu al een welvaarts/vermogenskloof is. Ik schreef er elders over.
Vandaag een nieuw rapport van het IPCC. De wereld wordt geteisterd door door droogte veroorzaakte bosbranden. Uit mijn conclusies 40 jaar geleden:
“Een ander gevolg van de temperatuurverhoging zou een verandering van het wereldneerslagpatroon kunnen zijn. Gebieden eerst geschikt voor landbouw zouden kunnen verdrogen en droge gebieden zouden veel neerslag krijgen, wat ernstige bodemerosie zou veroorzaken.”
Ondanks alles moeten de wetenschappers de lange termijn effecten onderzoeken, want niet iedere extreme regenbui en periode van droogte heeft met klimaatverandering te maken. Alarmisme is niet goed, de mensheid heeft de technische middelen om te veranderen, maar dan zal het economisch systeem kapitalisme moeten veranderen en zal er een herverdeling van welvaart en vermogen nodig zijn….
Een dramatisch rapport van de IPCC vandaag op basis van 14.000 (veertienduizend) onderzoeken, het rapport is 500 pagina’s dik. Wat schreef ik in de jaren 1990: ‘We beleven een goed gedocumenteerde ondergang’ (omdat er toen ook al veel onderzoeken waren) en ‘Mensen zullen vechten om de laatste restjes welvaart’ (omdat we over de verdeling van schaarste praten).
Deskundigen betwijfelen of de doelstelling van maximaal 1.5 graden stijging gehaald gaat worden, men ziet eerder +3 graden gemiddelde stijging.
Door de te tekorten ontstaan door de oorlog in Oekraïne overweegt men de kolencentrales langer te gebruiken en weer gas uit de bodem van Groningen te halen (in het uiterste geval).
De mensheid moet nu kiezen tussen in de winter in de kou zitten, het klimaat en Oekraïne steunen…..
(C) Copyright tekst en foto’s Ronald Puma
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Dit bericht komt tot stand zonder subsidie en/of crowdfunding en is onafhankelijk.
Contact opnemen over bovenstaande en de fotografie kan via ronaldpuma.nl.
De stikstofkwestie is een systeemcollaps waar slecht bestuur (PAS: Programma Aanpak Stikstof) en een economie die hoofdzakelijk op groei is gericht samenvallen.
Alle factoren en aannames botsen tegen elkaar. Ooit in de toekomst (maar eigenlijk nu al want veel jongeren maken zich grote zorgen) zullen nieuwe generaties de vorige generaties politici en economen ter verantwoording roepen en vragen: wat hebben jullie gedaan. Zij hebben onbegrensde economische groei bewerkstelligd en gepropageerd zonder de gevolgen aan de bevolking uit te leggen. In Nederland zijn dat alle desbetreffende ministers van de gevestigde partijen die regeerden (in het bijzonder het CDA met zijn landbouwbelang), 40 jaar lang.
De stikstofcrisis laat zien wat er gebeurd als je jaren lang, nee decennia lang, louter inzet op economische groei en materiële welvaart zonder rekening met natuur en milieu te houden. Vandaag werd bekend dat de regering maar liefst 500 miljoen, een half miljard, uittrekt voor maatregelen om de stikstofcrisis aan te pakken. 500 miljoen is erg veel geld om in 1 dag tevoorschijn te toveren. De maatregelen zijn op zich goed, maar men ziet de paniek. 100 kilometer als maximumsnelheid, boeren overhalen om te stoppen, inkrimping van de veestapel. Er zijn mensen die een kleinere veestapel al 30 jaar bepleiten. Er moeten klimaatbossen komen, Er zijn mensen die al 30 jaar voor meer bossen en natuur pleiten. Er is een tekort van 300.000 woningen, maar bouwen kan nu niet vanwege de stikstof. Ze moeten compenseren als ze toch gaan bouwen, gelooft u het? Er wordt gekozen voor de technocratische aanpak: een beetje stikstof minder hier, een beetje stikstof meer daar. In gewoon Nederlands heet dat pappen en nathouden.
Schiphol wil men uitbreiden naar Lelystad (voor goedkope vakantievluchten), nog meer vliegen terwijl dit vanuit milieuoogpunt niet kan. Een autorace organiseren op Zandvoort, terwijl dan niet verstandig is.
De politici en veel burgers zitten in de ontkenningsfase van deze problematiek.
Dit komt uit de afstudeerscriptie (1981, 38 jaar geleden) over fossiele brandstoffen en de klimaatverandering:
“(….) zaken die niet binnen de economische sfeer vallen, zoals het milieu, maar eigenlijk ook bij de welvaart zouden moeten worden betrokken, worden onvoldoende onder de aandacht gebracht”.
“(…) wanneer je de mate van welvaart alleen afleidt uit de toename van de productie en het nationaal inkomen blijven de milieugoederen buiten beschouwing. De reden dat dit zo gegroeid is ligt aan het feit dat die milieugoederen altijd overvloedig voorhanden leken te zijn en ze vielen buiten de economische sfeer. Nu de milieugoederen echter ‘schaars’ zijn geworden is er een conflict ontstaan tussen productie en milieu. Daarom is het noodzakelijk dat niet meer de productiegroei als doel gesteld wordt voor de welvaart, maar een veel meer afgewogen doelstelling waar het milieu bij betrokken wordt”.
“Wat willen we: productie die is afgestemd op onmisbaarheid en maatschappelijk nut en in evenwicht met de natuur òf een ongecontroleerde productiegroei met de daarmee samenhangende milieuvervuiling en grondstoffen- en energieverspilling? Eigenlijk zijn we uit lijfsbehoud voor de mens genoodzaakt voor het eerste te kiezen……”
Update 15.10.2019
Klimaatactivisten en boeren demonstreren, het zijn de tekenen dat ons economisch systeem failliet is. Het resultaat van decennia beleid gericht op economische groei zonder milieu en natuur te waarderen.
De bouwsector dreigt vandaag met acties als er geen noodwet komt die de stikstofbeperking ongedaan maakt.
We zijn ongemerkt in een tijd van de verdeling van schaarste gekomen, dat beseffen de meeste mensen nog niet…..veel mensen zijn nu bang voor de toekomst geworden, dat is onze maatschappij. Ze ontkennen daarom de klimaat- en milieucrisis, doen alsof er niets aan de hand is en we ongestoord verder kunnen gaan met bouwen, met landbouw en veeteelt (Nederland is de tweede exporteur van agrarische producten in de wereld na de Verenigde Staten, krankzinnig), met luchtvaart (Schiphol moet groeien) enzovoort.
Nederland importeert varkensvoer uit Brazilië (en andere landen) en exporteert varkensvlees naar China, de mest blijft hier achter, dat is het probleem dat in decennia gegroeid is. Het is heel moeilijk om om dit weer af te bouwen.
Boeren gebruikten geweld bij hun acties gisteren, enkele provinciale bestuurders trokken de maatregel daarop in. Waarbij wel gezegd moet worden dat vanuit bestuurlijke correctheid de boeren onrecht wordt aangedaan, toezeggingen worden ingetrokken. Dit hele verhaal past in het zwalkende bestuur dat Nederland kent, lees hiervoor: Politiek en landsbestuur
Hoorde op tv iemand voor het eerst zeggen dat we misschien moeten kiezen tussen een vliegvakantie naar Peru of het bouwen van huizen. (Ik schreef het in 1996 al in: Energie en grondstoffen quotum).
(Sinds 1993 heb ik niet in een vliegtuig gezeten, auto verkocht in 2004, 30 jaar half-om-half vegetariër, als het kan wordt een kapot apparaat gerepareerd, enzovoort (dit terzijde).
Update 29.10.2019
Mensen en organisaties die het niet met het beleid eens zijn gaan nu de cijfers betwisten.
Demonstreren tegen het milieu heeft geen zin.
De overheid moet duidelijker zijn in de verantwoording van hun beleid.
Er komt veel op ons af….
Update 31.10.2019
Een goed voorbeeld van iemand die er helemaal niets van begrijpt is iemand van de VVD (naam heb ik niet onthouden), die woordvoerder inzake bouwkwesties is. Op NPO radio 1 (30.10.2019 na 09.30 uur) antwoordde hij op de vraag of het klimaatkoord van Parijs (195 landen namen een besluit) niet moet worden nageleefd. Zijn antwoord was: we moeten bouwen.
Ook de overheid laat zien dat ze niet weten waar ze mee bezig zijn, het is paniekvoetbal en struisvogelpolitiek. Dat de cijfers over PFAS ineens misschien toch niet goed en moeten worden aangepast is een brevet van onvermogen.De normen zijn goed of niet goed. Overigens ben ik het ermee eens dat de normen in heel Europa hetzelfde moeten zijn. Het kan niet zo zijn dat in Duitsland een bouwer veel meer grond of bagger met een hogere vervuiling mag vervoeren. Europa, waar zijn ze als je ze nodig hebt. Regeltjes opleggen die onzinnig zijn kunnen ze wel, dit niet.
Een uitstekende analyse in de Volkskrant van Klaas van Egmond oud directeur van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu : Artikel Volkskrant
Ook tekenend: meerdere moties van de Partij Voor de Dieren over oa autoracen op Zandvoort (zie boven), vliegveld Lelystad, 100 km als maximumsnelheid, stikstof worden afgewezen door de meeste partijen. Zoals vorig jaar reeds gezegd: ‘Veel mensen ontkennen de feiten over de crisissen omdat ze bang zijn voor de gevolgen’.
Update 02.11.2019
De verbetering van het Zandvoort Formule 1 parcours mag van de rechter doorgaan. Maar de Formule 1 race gaat helemaal niet door, alle coureurs krijgen een fiets, een mountainbike, en de Formule 1 FIETSENkan doorgang vinden. Prins Bernhard jr zorgt voor chocolademelk en gevulde koeken. In de HELE wereld wordt de Formule 1 een fietsevenement.
Update 13.11.2019
En wat doet u dan zelf dan? Nou, ik heb sinds 1993 niet meer in een vliegtuig gevlogen (sinds 2003 niet meer in het buitenland geweest), auto verkocht in 2004 (kortingskaart NS gekocht en een goede fiets), half-om-half vegetariër (een paar dagen vlees, een paar dagen geen vlees) sinds een jaar of 30, nooit een elektrisch scheerapparaat of tandenborstel gehad (et cetera zie Dossier Consumentisme (Met Updates) Alles wat gerepareerd kan worden repareer ik zelf (onlangs een broodrooster uit elkaar gehaald) of laat het doen. Enzovoort.
Het nieuwe spel: Stikstof-kwartetten: Mag ik van jou de maximumsnelheid, dan krijg je van mij het bouwen van huizen. Ik van jou koeien, dan krijg je van mij Natura2000. Ik van jou de autolozezondag, jij van mij 50 arbeidsplaatsen. Mag ik van jou de Formule 1, dan krijg je van mij woningen.
We zijn het tijdperk van de verdeling van schaarste binnengetreden, op alle gebieden (energie, grondstoffen, stikstof, schone lucht, water etc), maar de meeste mensen beseffen het nog niet. Algemene heffingen in de Green Deal van Timmermans zijn niet voldoende, deze leiden tot grotere welvaartsverschillen en armoede. We gaan toe naar quotering en herverdeling van de welvaart, ditmaal niet vanuit een verwerpelijk gelijkheidsstreven (het communisme), maar vanwege rechtvaardigheid. (Mark my words).
Update 07.07.2021 (2 jaar later)
Vandaag boerenprotest.
Deze problematiek duurt voort. Als decennialang tegenstrijdig beleid wordt gevoerd door ‘de’ politiek (er zijn alternatieven) stapelen de problemen zich op tot een onontwarbare kluwe.
Decennialang landbouw en veeteelt met subsidies stimuleren en ‘ineens’ zijn er problemen. OOK hier blijkt dat NL slecht bestuurd wordt. Tegenstrijdig beleid: wegen aanleggen/woningen bouwen/landbouw/veeteelt stimuleren en tegelijk natuur/milieu doelen stellen in een vol land. De verantwoordelijken in de politiek vooral al die CDA landbouwministers hebben voor de welvaartsillusie gezorgd: tegen beter weten in doorgaan met beleid waarvan bekend is dat het allemaal niet tegelijk mogelijk is.
Update 01.11.2021
Veel boeren zijn het vertrouwen in de politiek kwijtgeraakt, vooral in het CDA. Opvallend in een Volkskrant bericht is dat na 1958 11 van de 15 ministers van landbouw van het CDA waren. De boeren zien zich nu vertegenwoordigd in de Boer Burger Beweging, met 1 zetel in de Tweede kamer.
Elders al eens gezegd: een goed econoom moet het hele naoorlogse economisch beleid analyseren, landbouw/veeteelt en industrie inclusief: 60 jaar ‘gratis’ gas uit Groningen (opbrengst ca. 420 miljard euro, de aardbevingen werden gebagatelliseerd), de gastarbeid vanaf de jaren 1960 (goedkope buitenlandse werkers die het vuile werk kwamen doen (uitgenodigd door werkgevers en regering) de problemen in de oude wijken werden ontkend (ik schreef erover in Dossier Migratie/Immigratie) het begin van het populisme (een overlap met rechts-extremisme is er altijd geweest), de arbeidsmigratie door ‘Schengen’ (open grenzen in de EU met enorme loonverschillen) met wederom goedkope werkers voor het zware werk (problemen werden en worden ontkend) (wildgroei aan uitzendbureaus door versoepeling regels in de jaren 1990, ook illegale, resulterend in uitbuiting van MOE-landers), Betuwelijn en HSL (is nog steeds niet duidelijk of beide investeringen rendabel zijn geworden), de globalisering (industrie (goedkope onderdelen door de supply chain economie) en landbouw/veeteelt (goedkoop veevoer uit Brazilië waar bossen gekapt worden), het laten maken maken van kleding in landen met goedkope uitgebuite werkers en kinderarbeid. enzovoort.
Het zal veel werk zijn, maar in de vraagstelling zitten de antwoorden al…een economie op speed die in deze tijd tot een culminatie van tal van problemen heeft geleid, onnoembaar veel problemen, waarbij de milieu-klimaat problemen (klimaatverandering/verlies biodiversiteit) wel het meest urgent zijn, ook de sociale impact is groot (in rijke landen en arme landen).
Update 07.06.2022
De uitstoot van stikstof moet nog verder omlaag. De stikstofcrisis is structureel geworden. Boeren hielden hun koeien 1 dag in de stal als protest.
Update 11.06.2022
(Zie boven uit 2019). Nieuwe plannen van de minister (Christianne van der Wal-Zeggelink (VVD) geboren in 1973) die in Rutte 4 de post Minister voor Natuur en Stikstof bekleedt (zo urgent is dit geworden na decennia beleid, een speciale minister voor deze problematiek). Veel boeren zullen moeten stoppen met hun bedrijf in de buurt van de Natura2000 gebieden. Een verassing is het niet.
Aanvullingen mogelijk.
(C) Ronald Puma
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Dit blog is onafhankelijk en niet partijgebonden.
Fotogalerij. Alle foto’s zijn te koop voor publicaties.
(Geschreven in 2015) (Met Updates 2022, 7 jaar later)
Het einde van het kapitalisme
The End of Capitalism (English language below)
In deze tijd van wereldwijde permanente crises met de economische crisis, de vluchtelingencrisis, de klimaatcrisis en de toegenomen sociale onrechtvaardigheid binnen westerse landen, moeten we de ideeëngeschiedenis van de achterliggende economische systemen analyseren en de samenhang tussen de crises zien.
Het dominante huidige economische systeem, het kapitalisme, cultiveert het in de mens inherent aanwezige egoïsme en individualisme.Adam Smith heeft hiervoor de onderbouwing gegeven (wel met grenzen). De ideeën vanKarl Marx(en Friedrich Engels) waren een reactie op de uitbuiting die met de industriële revolutie was ontstaan (verkapte slavernij, kinderarbeid ed.) en gingen uit van collectivisme (1848 en 1867). In de praktijk die na de Russische revolutie (1917) is ontstaan werd het collectieve belang opgelegd in de marxistisch-leninistische totalitaire bevelsmaatschappij met kampen en miljoenen doden tot gevolg (ook in China e.a.). Na ruim 70 jaar implodeerde de Sovjet-Unie. Velen dachten dat met het mislukken van het communisme eind jaren 1980 het liberaal-kapitalisme had overwonnen, zoals Fukuyama met zijn Einde van de Geschiedenis. Sindsdien wordt bijna de hele wereld door het vrije markt principe gedreven. We hebben sinds de jaren 1980 Reganomics, Thatcherism en No Nonsence gehad, onderbouwd door o.a. Milton Friedman, Ayn Rand, Alan Greenspan (was een volger, 20 jaar FED). De sociaal-democratie heeft de echt scherpe kanten van het kapitalisme afgeslepen met de verzorgingsstaat in de westerse wereld (uitgezonderd de VS met bijna 50 miljoen mensen die voedselbonnen nodig hebben). Maar in de globale wereld die met internet is ontstaan kunnen slimme mensen en bedrijven zich onttrekken aan iedere controle door een overheid. Daardoor zien we ons geconfronteerd met de ontsporingen die Joris Luyendijk goed liet zien in het VPRO programma Tegenlicht en in zijn boek (iemand die bij een bank werkt kijkt 5 minuten vooruit; je kunt iedere dag onverwacht ontslagen worden). Thomas Piketty heeft aangetoond dat rijkdom steeds meer bij een bepaalde groep terechtkomt en armen armer worden. In 2008 ontstond de ernstigste economische crisis sinds de jaren 1930 en duurde 7 jaar.De verliezers zijn miljoenen werkelozen en de gedepriveerden in achterstandswijken die zich tot misdaad of religieus extremisme wenden en de mensen die de armoede willen ontvluchten en verdrinken in de Middellandse Zee, sinds begin jaren 1990 tienduizenden…..
Het kapitalisme zal ooit als een irrationeel en absurd economisch systeem worden gezien. Dit kan nog decennia duren, misschien een eeuw en dan zal men tot de conclusie komen dat het kapitalisme een verwoestend effect heeft gehad op de mens en de natuur. Op demens vanwege dezelfde analyse van Karl Marx van uitbuiting en onrechtvaardigheid. Op de natuur vanwege de ecologische kortzichtigheid die tot uitdrukking is gekomen in grootschalige aantasting van de natuur en het ecosysteem door energie- en grondstoffengebruik en massaconsumptie.De wereld heeft momenteel ruim 7 miljard bewoners die allemaal dezelfde welvaart en consumptie willen als nu een klein deel van die 7 miljard. De groei van de wereldbevolking gaat door (geschat op 9 tot 11 miljard aan het eind van deze eeuw). Alleen als er energievormen worden gevonden die de aarde niet aantasten, bijvoorbeeld met behulp van zon, wind en water is welvaart van al die miljarden wereldbewoners mogelijk.
Wellicht zijn er revoluties en rampen nodig om tot een nieuw economisch systeem te komen met een mengvorm van egoïsme en altruïsme, eigenbelang en gemeenschappelijk belang. Revoluties, aangezien de mondiale economische en politieke elites hun macht nooit vrijwillig zullen opgeven, de moderne technieken (internet) hebben hen onkwetsbaar gemaakt waardoor ze voor hun kapitaal altijd een vrijhaven vinden. Rampen zullen terugkomen die zich uitten in natuurcatastrofes door klimaatverandering, hongersnoden, uitstervende diersoorten (verlies aan biodiversiteit), ziekten en epidemieën en onbeheersbare migratiestromen van miljoenen mensen. We moeten daarom zoeken naar een economisch systeem met respect voor de mens en de natuur (inclusief de dieren) en ons niet laten dwingen in de aloude kapitalisme tegenover communisme discussie.
Ik schreef er in 1991 en 1992 over dat we het kapitalisme moesten aanpassen (niet afschaffen):
Wellicht zijn er revoluties en rampen nodig om tot een nieuw economisch systeem te komen met een mengvorm van egoïsme en altruïsme, eigenbelang en gemeenschappelijk belang. Revoluties, aangezien de mondiale economische en politieke elites hun macht nooit vrijwillig zullen opgeven, de moderne technieken hebben hen onkwetsbaar gemaakt waardoor ze voor hun kapitaal altijd een vrijhaven vinden. Rampen zullen terugkomen die zich uitten in natuurcatastrofes door klimaatverandering, hongersnoden, uitstervende diersoorten, ziekten en epidemieën en onbeheersbare migratiestromen van miljoenen mensen(Zie boven).
De verschillende crisissen spitsen zich toe, de klimaatcrisis en de migratiecrisis in het bijzonder.
In Engeland is er een nieuwe beweging met de alarmerende naam Extinction Rebellion (opstand tegen uitsterving). Vooral jongeren zijn zeer bezorgd over hun toekomst, dat kan ook niet anders, want de berichten en rapporten over de klimaatsverandering zijn verontrustend. Er is nog nooit zoveel CO2 in de atmosfeer geweest als nu en dat vergelijkt men dan met de periode voor er mensen op aarde waren (eigenlijk pre-industrieel). Tevens gaat de stijging door ondanks de doelstellingen. Het kan vanaf nu weer honderden jaren duren voordat de hoeveelheid CO2 weer gaat afnemen (de mens heeft ca 250 jaar lang de CO2 doen toenemen door het stoken van fossiele brandstoffen (kolen/olie/gas), er is uitgerekend dat dit 300 miljard ton is). Sommige mensen denken dat het klimaat een soort knop heeft, zoiets als een elektriciteitsschakelaar die je even kunt omzetten en dan stopt de opwarming van de aardatmosfeer. De gemiddelde temperatuur kan in de toekomst 3 graden hoger zijn en de zeespiegel 10 meter hoger….in de slechte scenario’s. Hoe snel dat zal gaan is onbekend, maar als men bedenkt dat een kind dat vandaag wordt geboren aan het eind van deze eeuw 80 jaar oud zal zijn en de klimaatmodellen ook van zo’n termijn uitgaan, moet er toch wel snel duidelijkheid komen of de milieumaatregelen wel snel genoeg gaan. Dit jaar zijn er veel weerextremen geweest met onder andere door droogte veroorzaakte bosbranden. Nederland beleeft een zeldzaam droog jaar met weinig neerslag en problemen voor de landbouw. (zie Dossier Broeikaseffect (CO2) (Met Updates).
We hebben naast klimaatvluchtelingen(mensen die vanwege de zeespiegelstijging hun eilanden moeten verlaten in de oceanen) nu ook klimaatrellen (grootschalige rellen in Parijs tegen verhogingen van de brandstofprijzen, deze worden in het kader van het klimaat opgelegd. De betogers dragen gele hesjes. Ook in België zijn er rellen). In Nederland zal de energietransitie (overschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame energie) tot stijging van de kosten leiden en dat doet men door energieheffingen. Deze werken denivellerend, de welvaartsverschillen zullen toenemen tussen mensen die geld hebben en mensen die niet voldoende geld hebben voor een normaal bestaan. Dat kan natuurlijk niet. (zie het Energie en grondstoffen quotum).
De migratiecrisis is gaande. Opvallend is de vluchtelingenstroom in Midden Amerika met economische vluchtelingen die naar de VS lopen (…..). Ze komen allemaal uit de landen die in het verleden door de VS zijn gesteund door rechtse dictators in het zadel te helpen en te houden. Ze willen een beter leven in de VS, maar president Trump heeft gedreigd op de mensen (ongewapende burgers) te schieten. In Afrika worden de vluchtelingen/migranten nu tegengehouden met westers geld. De buitengrens van Europa ligt nu in Afrika zelf. Er is een enorme bevolkingsgroei in Afrika, allemaal jonge mensen die hetzelfde leven willen als ze op tv zien, met auto’s, huizen en luxe (zie Dossier Vluchtelingen/Migratie (Met Updates).
In dagblad Trouw een interview met de voor mij onbekende filosoof Akeel Bilgrami (India, geboren in 1950). Hij heeft goede analyses in het kader van de opkomst van het populisme en het kapitalisme. “Wanneer toekomstige historici schrijven over de geschiedenis van de politieke economie, zullen zij de periode tussen de jaren vijftig en de jaren tachtig beschouwen als een ongekende uitbarsting van het kapitalisme. Een complete aberratie. Terugkijkend zullen zij het zien als de bron van populisme.” Hij ziet de oorzaken voor het het huidige ‘populisme’ als hoofdzakelijk van sociaal-economische aard. (ik schreef er zelf in 2016 over in ‘De boze burger en het ‘populisme’) Het interview is hier te lezen: Akeel Bilgrami
Het broeit in heel Europa….ik zie het op de sociale media, nog niet in de officiële media. Oproepen voor demonstraties in december, het bekende gele hesje is het symbool.
Mijn voorspelling 30 jaar geleden: “De mensen zullen vechten om de laatste restjes welvaart” (……..).
Uit 1992: De geschiedenis herhaalt zich (met een analyse waarom het kapitalisme veel opleverde, maar de nadelen groot zijn).
Uit 2017: Humanistisch Sociale Partij (een poging tot het opstellen van een alternatief om uit de verstikkende beklemming van de illusieloze gevestigde politiek te komen).
Update 21.03.2019
Een mooie bevestiging (in de Volkskrant vandaag) van wat ik (boven) in 2015 al schreef. De rijken worden rijker, de armen worden armer,in Nederland (maar ook elders op de wereld). Hoogleraar Bas van Bavel zegt onder andere dat de kredietcrisis de rijken en vermogenden niet heeft geraakt en dat ze zich onkwetsbaar hebben gemaakt. Er is een erfelijke klasse die zonder al te veel belasting vermogen kan doorschuiven naar de volgende generatie. Ik schreef er boven al over dat dankzij internet en duur betaalde goede boekhouders en vermogensbeheerders rijken hun vermogen overal in de wereld kunnen onderbrengen. De belastingdienst doet veel, maar tegenover dit soort mensen staan ze machteloos.
Historicus Rutger Bregman (30 jaar jong) is onze hoop in bange dagen, in het hol van de leeuw Davos (waar de internationale elite vergaderd over de economische situatie in de wereld) pleitte hij voor meer belastingen en daar schokken ze erg van. Ze houden, vooral in de VS, van filantropie, het geven van veel geld aan goede doelen. Filantropie geeft zo’n warm gevoel, je kunt er zo van genieten om iets goeds voor de wereld te doen…..Ze bezitten eigen eilanden en vliegtuigen en hebben zich onttrokken aan de maatschappij. Sommige rijken (miljardairs) zijn zo rijk dat ze een Afrikaans land zouden kunnen kopen.
Update 12.05.2019
De biodiversiteit neem dramatisch af. De vooruitzichten zijn bij ongewijzigd beleid slecht.
Het ijs op de Noordpool verdwijnt steeds sneller. China ziet dit als positief, ze willen olie en gas gaan winnen en ze willen de noordelijke vaarroute gaan gebruiken om zo hun producten naar Europa te vervoeren.
De dertig rijkste mensen hebben evenveel geld als 3 miljard mensen. Een Engelse journalist heeft een boek geschreven met de titel ‘Moneyland’, een fictief land waar de rijken der aarde hun vermogens onderbrengen (postbusadressen) en buiten iedere controle leven, belasting betalen doen ze niet.
Ik denk nog wel eens aan mijn constatering in de jaren 1990: “We beleven een goed gedocumenteerde ondergang”. Daarmee bedoelde ik toen AL dat de onderzoeken (het zijn er heel veel) een dramatische toekomst voorspelden, maar er niets gebeurde. Is nog steeds hetzelfde, de onderzoeken zijn steeds beter en nauwkeuriger (en dramatischer) geworden, maar de mensheid kijkt als een konijn in de koplampen van een aanstormende auto.
Ook uit de jaren 1990:“De mensen zullen vechten om de laatste restjes welvaart”.
Ik zeg: we moeten soberder gaan leven, de vermogenden eerst, want die dragen het meeste bij aan de achteruitgang. We krijgen een grote herschikking van de welvaart en rijkdom. Mensen die veel bezitten hebben ook veel te verliezen dat is nu eenmaal de logica.Er zal een nieuw gelijkheidsstreven komen, ditmaal niet vanuit een verwerpelijk ideologisch ideaal (de communistische klasseloze maatschappij), maar vanuit een rechtvaardigheidsstreven.
Een nieuwe aanpak voor de 21e eeuw: Humanistisch Sociale Partij om uit de illusieloze gevestigde politiek te komen.
Een lang en boeiend artikel van de: BBC over beschavingen en de gevaren voor ondergang en systeemcollaps.
Update 17.03.2020 (5 jaar later)
Wellicht zijn er revoluties en rampen nodig om tot een nieuw economisch systeem te komen met een mengvorm van egoïsme en altruïsme, eigenbelang en gemeenschappelijk belang. Revoluties, aangezien de mondiale economische en politieke elites hun macht nooit vrijwillig zullen opgeven, de moderne technieken hebben hen onkwetsbaar gemaakt waardoor ze voor hun kapitaal altijd een vrijhaven vinden. Rampen zullen terugkomen die zich uitten in natuurcatastrofes door klimaatverandering, hongersnoden, uitstervende diersoorten, ziekten en epidemieën en onbeheersbare migratiestromen van miljoenen mensen(Zie boven uit 2015).
Een wereldwijde pandemie is een feit, de gevolgen zijn al zichtbaar, maar dit is nog maar het begin. Bedrijven gaan dicht, winkels moeten sluiten en dat wekenlang. Het zal niets verbazen als er een totale systeemcollaps, een instorting van het hele kapitalistische systeem zich zal voltrekken in de komende tijd, inclusief China en Rusland, want deze landen hebben ook het kapitalisme als economisch maatschappijmodel, staatskapitalisme. Er is met de globalisering in decennia een wankel systeem in opgebouwd. Kapitalisme is zo goedkoop mogelijk produceren met zo weinig mogelijk kosten en zoveel mogelijk winst (De analyse van Karl Marxis nog steeds correct (niet zijn oplossing, ik schreef er in 1991 over in ‘Het einde van het communisme’). Daarom is er kinderarbeid in Azië, is er slavernij in de mijnen in Afrika (voor de smartphones) en komen auto onderdelen uit de hele wereld: dit is de globalisering met de wereldhandel waarbij duizenden containerschepen over de oceanen varen met goederen (soms verliest er een containers in een storm) China heeft zich in 20 jaar ontwikkeld tot de assemblagehal van de hele wereld (inmiddels maken ze zelf ook alle producten tegen lage kosten en dumpen deze over de hele wereld). (Zie Dossier China (Met Updates) China heeft havens over de hele wereld gekocht (oa. Griekenland en in Afrika) en een spoorlijn naar het westen (de Nieuwe Zijderoute) aangelegd.
Het griepvirus heet Corona, COVID-19. Niets op deze wereld is neutraal, ook deze pandemie niet. Goede onderzoeksjournalistiek moet uitzoeken hoe dit heeft kunnen gebeuren. De analyse op dit moment is dat arme mensen in China (Corona) en Afrika (Ebola) inferieur vlees slachten en verhandelen op illegale en vervuilde vlees en vismarkten die niet door een overheid gecontroleerd worden, waarbij virussen van dier op mens overgaan. De verantwoordelijken, in China, maar in de hele wereld, willen deze pandemie met enorme economische, sociale en misschien ook politieke gevolgen, aanpakken zonder de de oorzaken te benoemen onder ‘niemand heeft schuld’ en ‘we zijn allemaal verantwoordelijk’ om het economische systeem niet te veranderen en door te gaan op deheilloze weg van productie, consumptie en ecologische vernietiging. Dit moet worden tegengegaan, want dat er per direct zaken moeten veranderen is duidelijk.
Het virus is in China ontstaan. Kritiek op China is er niet, wel lof voor hun aanpak met militaire middelen die ze daar gewend zijn. We moeten niet vergeten dat het mogelijk is dat er geen kritiek op China is omdat alle westerse bedrijven hun producten in China goedkoop laten assembleren, daarom is Apple het rijkste bedrijf van de wereld geworden. Als je een telefoontje in China laat maken voor 300 euro en je verkoop hem in de rest van de wereld voor 900, begrijpt iedereen dat het makkelijk geld verdienen is. In 2010 (10 jaar geleden!) begon ik hierover mijn Dossier China.
Ook actueel is de analyse van Naomi Klein, Amerikaans schrijfster en activist, zij schreef in 2007 onder de titel ‘Disaster Capitalism’ (shockdoctrine/rampenkapitalisme) over het feit dat in tijden van rampen en onzekerheid het kapitalisme zijn greep verstevigd op maatschappijen. Massa-ontslagen zijn dan ‘gerechtvaardigd’. In Nederland heeft de ernstigste economische crisis sinds de jaren 1930 in 2008 niet geleidt tot structurele aanpassingen van het systeem. (Ik schrijf er vanaf 2011 op dit blog over).
Maar ook de ‘Malthusiaanse correctie’ van de wereldbevolking is mogelijk met tienduizenden doden. Ik schreef erover in ‘Economie als oorlog’. (Economie als oorlog). Het zat in een tv programma (VPRO Tegenlicht) en is een uitspraak van Amitav Ghosh (die hij gehoord had bij mensen aan de top, niet van hemzelf) vermindering van bevolkingsaantal door rampen. De gemiddelde leeftijd van mensen is door goede voeding en medische zorg (in het westen) gestegen. 100 jaar geleden was 60 jaar oud, 40 jaar gelden was 75 jaar oud, nu is 80+ oud (er komen steeds meer mensen die 100 jaar oud worden). De cijfers zijn onduidelijk, maar onder de doden zijn veel ouderen en mensen met andere gezondheidsproblemen (obesitas). Als iemand boven de 70 een zware longontsteking krijgt door het coronavirus (COVID-19, internationale naam is SARS-CoV-2) en daaraan doodgaat is dat triest, maar niet vreemd. Een harde waarheid, die echter wel gezegd moet worden. Mensen worden steeds ouder door betere voeding en medische zorg, maar ergens is een grens….
Door massaconsumptie zijn natuur, milieu en het totale ecosysteem, inclusief de productie van dierlijk vlees, zwaar belast. One way or another moet er een prijs betaald worden. Nieuwe virussen ontstaan niet zomaar, maar zijn een (ook) gevolg van menselijke handelwijze net zo als opwarming van de aardatmosfeer.
Update 22.03.2020
Een lezenswaardige Zaterdagbijlage van de Volkskrant. Alle artikelen zijn de moeite waard om te lezen. Dit artikel is wat ik boven bedoelde met die vleesmarkten in China waar deze pandemie is ontstaan: Volkskrant
Uit een ander artikel over de klimaatcrisis: Johan Rockström (een Duitse klimaatdeskundige): “We aarzelen om het te zeggen om niet te profiteren van de angst van mensen(in de coronacrisis) maar dat (de gecombineerde klimaat- en biodiversiteitscrisis) wordt een nog veel ingrijpender crisis dan deze”.Het wordt gezien als generale repetitie….
Update 24.03.2020
Uit dit soort situaties van internationale crisis, verwarring en onzekerheid bij grote groepen mensen kunnen grootschalige sociale opstanden, ja zelfs revoluties voortkomen. Het is in de geschiedenis eerder gebeurd.
Het begint steeds meer op een oorlog te lijken:een vijand (weliswaar onzichtbaar, het coronavirus), een uitgaansverbod (in andere landen bijna totaal), een samenscholingsverbod (met meer dan 3 personen), hamsteren (angst voor schaarste). En dergelijke.
Update 27.03.2020
De economische gevolgen van de wereldwijde coronacrisis grijpen om zich heen. Er zijn al berekeningen van een komende recessie van -1 tot -10 procent. We hoeven geen dystopische romans of tv series op Netflix te lezen en zien.
In Europa worden gigantische schulden gemaakt door de EU door garantstellingen. Italië is nu al in zwaar weer. Wat de verantwoordelijken (bewust) weg laten is dat de welvaartsverschillen in Italië, net als in alle andere landen, heel groot zijn. Er is veel geld, maar de verdeling is niet goed. In de huidige aanpak zouden rijke landen Nederland en Duitsland bij problemen in Italië moeten betalen en daarna de mensen in Nederland, ze verzinnen een nieuwe belasting (zoals de verhuurdersheffing bij de vorige crisis).
In een ander bericht (kan niet vinden waar) beschreef ik eerder de ultieme dystopie: de schulden van staten zijn zo hoog geworden dat de economieën in elkaar klappen (de wereldwijde schulden zijn in de menselijke geschiedenis nog nooit zo hoog geweest). Voor Nederland: men wordt ’s morgens wakker en de pensioengelden (1400 miljard) en spaargelden (368 miljard) zijn VERDEWENEN…., alle uitkeringen worden gehalveerd. Het kan dan jaren duren voor er een samenleving opnieuw is opgebouwd van de grond af aan. Maar zover is het nog niet. Misschien is Amerika ons voorland, mensen slapen in tenten onder viaducten, ontwikkelingsland taferelen in een rijk westers land….
In de VS is de dystopie ook al zichtbaar. In de Volkskrant vandaag een artikel vol met verbazingwekkende feiten. De president Trump wil geen geld aan New York (de hardst getroffen stad) geven. De tweedeling van het land is zichtbaar. Men denkt in termen van: we laten een een hoeveelheid mensen doodgaan en dan kunnen we weer verder, liefst met komende Pasen. Voeg er aan toe dat de wapenverkoop in het land enorm is gestegen, de burgers zijn zich aan het bewapen………
Angstwekkende hoeveelheden geld worden ‘vrijgemaakt’ (geleend, dus vergroting van schulden) door overheden om de economie te redden. Het woord ‘coronakladderadatsch’ wordt gebruikt en ‘we gaan zo naar de ‘ratsmodee’ (mooi woord, ik gebruikte het een paar jaar geleden al eens). Er schijnt wereldwijd 8000 miljard dollar mee gemoeid te zijn. In Amerika zijn in 1 week 17 miljoen werklozen erbij gekomen. Op tv beelden van mensen die werkloos zijn en alleen nog een auto hebben en in de rij staan voor een uitkering.
In de Volkskrant vraagt politiek filosoof Rutger Claassen zich af of de overheid burgers of bedrijven moet redden aangezien de steun vooral bedrijven betreft. In de vorige crisis werd het bedrijfsleven gesteund, vooral de banken door nationalisaties. Ik noemde dat toen ‘kapitalisme à la carte’:de lekkere delen kiezen met subsidies en steun, als het moeilijk wordt helpt de staat, dus de belastingbetaler (bijvoorbeeld door btw verhogingen, energieheffingen, verhoging accijnzen en de verhuurdersheffing en dergelijke, allemaal denivellerende maatregelen die de armoede doen toenemen). Dat krijgen we nu weer. We kijken (niet) uit naar Prinsjesdag komende september met de door de koning uitgesproken (door de minister-president geschreven) troonrede: “Wij bevinden ons in zwaar weer, onze economie heeft zware klappen gehad en harde maatregelen zullen helaas nodig zijn”. Enzovoort.
Ook in de Volkskrant (11 april 2020) een geweldig artikel over hoe Amerika (Noord-Amerika, de VS) de hele wereld in haar greep heeft met de dollar, zelfs de vijanden en concurrenten van de VS zijn afhankelijk van de dollar. 80% van alle handelstransacties gaat in dollars. Als de dollar valt is de hele wereld failliet, de ultieme dystopie (zie boven). Dan staan we in Europa in de rij, niet zoals nu om elkaar niet besmetten, maar vanwege voedselschaarste.
In tv programma Buitenhof een discussie over de steun aan Italië. Italië is in Europa de derde economie en ze moeten hulp krijgen, dat is een tegenstelling, het kan niet allebei tegelijk. Wat ik nu al zie is dat de Europese economisch-politiek elites elkaar de hand boven het hoofd zullen gaan houden en de burger laten betalen in de komende decennia.Italië is ondanks alles een rijk land met grote welvaartsverschillen, er is geld maar het is niet goed verdeeld.
Ook in Buitenhof een opmerking van de coronagezant Feike Sijbesma (ex DSM) die zich afvraagt hoe het kan dat al de geneesmiddelen in China en Azië worden gemaakt en dat dat misschien toch niet zo goed geweest is.
‘Het kapitalisme zal ooit als een irrationeel en absurd economisch systeem worden gezien. Dit kan nog decennia duren, misschien een eeuw en dan zal men tot de conclusie komen dat het kapitalisme een verwoestend effect heeft gehad op de mens en de natuur’. Dit schreef ik in 2015, was ik toen niet te optimistisch met decennia en een eeuw…
De vraag is ook waar wetenschap en techniek zijn om de mensheid te behoeden voor rampen zoals deze. Het geloof in Wetenschap en techniek heb ik eerder een seculiere religie genoemd, het verblind het zicht op de werkelijkheid.
Zouden mijn voorspellingen uit de jaren 1990 dan toch uitkomen….
Wat deze coronacrisis laat zien is dat we in door en door dolgedraaid kapitalistisch systeem leven. We gaan barre tijden tegemoet…
Update 18.04.2020
‘Uit dit soort situaties van internationale crisis en verwarring kunnen revoluties voortkomen. Het is in de geschiedenis eerder gebeurd.’ (Zie boven 24.03.2020). Vandaag in de Volkskrant een artikel over het manipuleren van cijfers van doden en besmettingen in China (het verbaasd niets, het zijn er meer dan eerder aan de wereld gemeld). Mooie bevestiging van wat ik schreef, China manipuleert cijfers omdat ze de gevolgen kennen uit hun geschiedenis. Een in Engeland wonende historicus met een Chinese naam zegt: ‘Gedurende de hele geschiedenis hebben epidemieën, oorlogen en natuurrampen de val van dynastieën ingeluid’.
Update 09.05.2020
Wat de coronapandemie laat zien:
De mensheid is tegen de grens gebotst van een economisch systeem dat gebaseerd is op de ongebreidelde groei van productie en consumptie zonder daarbij acht te slaan op natuur, milieu, dier en ecosysteem.
‘Bedrijven hebben meer macht dan overheden, ze werken wereldwijd ze hebben meer geld en betere mensen in dienst’. Een paar jaar geleden geschreven.
Google heeft via Nederland in acht jaar tijd 128 miljard euro belasting ontweken via een Nederlands dochterbedrijf naar belastingparadijs Bermuda. Dat leverde de Nederlandse Belastingdienst tussen 2012 en 2019 ruim 25 miljoen euro op. Ze zeggen dat er inmiddels toch belasting in de VS (hoofdvestiging) is betaald.
Dat de coronapandemie voor een ongekende economische crisis gaat leiden hoeft geen uitleg. Dat gaat jaren duren, net als na een oorlog moet er wederopbouwplaatsvinden. In Nederland krijgen we na de verkiezingen een grote sociale en economische shake-out, een herschikking met faillissementen (die nu door de overheidssteun zijn uitgebleven) en leegstand in de winkelstraten (Retail). Tegelijkertijd profiteren en ook veel bedrijven zoals Ahold (Albert Heijn, Etos BolPuntCom, GalEnGal) die allemaal open zijn en profiteren van lockdown en winkelsluiting. Zij zullen de extra winst moeten afdragen aan die sectoren die nu dicht zijn.
Update 26.02.2021
Dat het kapitalisme op zijn laatste benen loopt en ten onder zal gaan is wel duidelijk, veel berichten wijzen in die richting. De wereldwijde schulden zijn gigantisch gestegen door de steunpakketten om de coronacrisis te bezweren. Zolang rente en inflatie laag blijven zal dit zo verder kunnen gaan, maar als ze gaan stijgen is er natuurlijk een probleem. In de Volkskrant een kort bericht over de zogenoemde negatieve rente. Na de economische crisis van 2008 (de triple dip, 3 elkaar opvolgende crisis) is de geldkraan opengezet om de economie te stimuleren. Goedkoop geld moet bedrijven overhalen te investeren en werkgelegenheid te creëren. De rente op spaartegoeden is al jaren nul, daarom is er een boete op het hebben van een geldvoorraad, het geld moet rollen, sparen is niet goed. Dit wordt Europees opgelegd (vanuit de centrale bank in Frankfurt). Bedrijven, banken en particulieren met veel geld moeten betalen als ze teveel geld hebben (boven de 250 duizend euro, het bedrag wordt steeds lager, het verschilt per bank). Door de inflatie, die welswaar laag is, wordt vermogen echter minder waard. Alles in de hoop dat het geld geïnvesteerd wordt. Ook particulieren moeten hun geld uitgeven, want consumeren moet de economie stimuleren. Dat dit eigenlijk niet wenselijk is vanwege de milieu- en klimaatcrisis laat zien dat we in een doodlopende straat terechtgekomen zijn: het gaat nergens meer heen. We gaan nog wat meemaken…
Update 26.07.2021
De wereld is in een diepe crisis geraakt, de pandemie duurt voort en economieën kraken, we zijn terra incognita binnengetreden. Wat we zien zijn onverwachte effecten van de pandemie-ontwrichting, we leven in een globale wereldeconomie met grote interdependentie. Dit is ook iets waar de chaostheorie/vlindereffect die ik onder Over/About schreef van toepassing is: ‘Een bekende theorie is: als een vlinder ergens op de wereld opvliegt (metaforisch gezien) ontstaat er ergens anders op de wereld een orkaan (het vlindereffect van Edward Lorenz 1917-2008). Dit is ook toepasbaar op andere gebieden, kleine gebeurtenissen kunnen grote gevolgen hebben. Naar deze tijd vertaald: als de Chinese economie in een crisis komt, kan de hele wereld gevolgen ondervinden‘ (een paar jaar geleden geschreven…..).
Vandaag in het nieuws: een goedlopend Nederlands bedrijf met een Amerikaanse eigenaar (sinds 2016) verplaatst de productie naar Slovenië (EU land) vanwege de lagere loonkosten daar (de helft), bijna 100 mensen worden werkeloos. Dit is het kapitalisme waar we vanaf moeten. Amerikaans kapitalisme dat de wereld kapot maakt en als 1 grote markt ziet met winstmogelijkheden. Maar ook de EU politiek van open grenzen met grote loonverschillen is verwerpelijk, begon al in de jaren 1990, ik schreef erover in Dossier Migratie/Immigratie.
Helaas zijn de meeste mensen onwetend en naïef, kwalijk kun je ze het niet nemen want niemand protesteert ook de gevestigde politiek niet (VVD, CDA, D66, PvdA), dit is ‘zoals het nu eenmaal gaat’. Moraliteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid van de eigenaren is afwezig. Kapitalisme kent geen moraliteit, een hard feit. De tweedeling in de maatschappij tussen winnaars en verliezers neemt al jaren toe, de coronapandemie is het vuurtje dat dat verder zal doen aanwakkeren als een bosbrand in een droog bos (momenteel over de hele wereld gaande).
Het is beter ons op sociaaleconomische misstanden, de pandemie en klimaatverandering te richten die de maatschappij aan het ontwrichten zijn in plaats van ons bezig te houden met identiteitspolitiek en genderkwesties die tegenwoordig velen zo bezig houden.
Gelukkig wordt dit bericht steeds vaker gelezen.
Update 07.08.2021
Ook de ING bank is verwerpelijk bezig zo is vandaag in de Volkskrant te lezen. De feiten:
kwartaalwinst vervijfvoudigd, 1.5 miljard winst
aandeelhouders krijgen geld: 3,6 miljard
coronavoorzieningen niet meer nodig
beleggingsproducten zijn populair door de lage rente
de komende reorganisatie behelst de sluiting van de helft van de kantoren (alles gaat digitaal)
440 banen gaan verloren
Het argument van het bedrijfsleven is altijd dat ‘alles volgens wet en regelgeving’ gaat en legaal. Dit is juist het probleem, de staat, de overheid faciliteert het bedrijfsleven. In Nederland is er economisch-politieke elite die het beleid richting geeft (ik schreef eerder over). Dat zijn de ondernemers die de politici kennen en elkaar in formele en informele circuits treffen, vooral VVD en CDA. Vaak kennen ze elkaar nog van de studie (een vrindje, studie rechten of bedrijfskunde). MP Rutte werkte voor de politiek in het bedrijfsleven en als hij een bekende van vroeger tegenkomt dan spreken ze de zaken even door. Dit is de netwerkmaatschappij en de meeste mensen zijn zich er niet van bewust.
Wat ook opvalt is dat het kapitalisme er in is geslaagd om mensen volledig en totaal in te palmen, tegenwoordig zijn er apps waarmee op de beurs kan worden gehandeld, het is 1 groot casino geworden. Ook de Bitcoin en andere zogenoemde cryptovaluta zijn een casino waar mensen op de korte termijn geld kunnen verdienen, controle is er niet, de populariteit bij criminelen verbaasd daarom niet (vooral hackers met gijzelsoftware). De overheden staan erbij en kijken ernaar, ze weten niet wat ze er mee aan moeten. Overigens is alle digitale geld waardeloos bij een echte crisis waarbij de stroom uitvalt of een onbeheersbaar computervirus toeslaat. In zo’n geval tellen alleen goud, sieraden, kunstverzamelingen en degelijke, ik schreef erover in Dystopie
(Aanvullingen mogelijk).
Update 10.08.2021
De resultaten van Verenigde Naties IPCC rapport laten zien dat het (gekozen) economisch systeem kapitalisme (waarvan de meeste denken (is voorgehouden vanaf het basisonderwijs) dat er geen alternatief is) zelf het probleem is: op winst gerichte productie met als doel economische groei en consumptie zonder milieu en natuur mee te rekenen gedoemd is uit te monden in rampen. Ik schreef het 40 jaar geleden in 1981 al in mijn afstudeerproject/scriptie: Dossier Broeikaseffect (CO2)
Straat in Nijmegen-Lent. De analyse van het kapitalisme van Karl Marx blijft, niet zijn oplossing en alternatief ervoor (geschreven in 1991).
Update 12.12.2021
Wat is het goede kapitalisme: een (biologische) boer verbouwd graan op zijn land en na het oogsten verkoopt hij het graan aan een bakker (hiernaartoe gebracht door een vrachtwagenchauffeur), de bakker bakt met het graan brood, het brood wordt in de winkel gekocht door de consument. Iedereen maakt een kleine winst. Is dit niet wat Adam Smith oorspronkelijk bedoelde, in tegenstelling wat vaak wordt gedacht en wat de praktijk van het kapitalisme is geworden (het aandeelhouderskapitalisme dat in de jaren 1990 dominant is geworden). (Dit ga ik nog eens uitzoeken als er tijd voor is).
Update 31.01.2022 (7 jaar later)
Een voorbeeld van dolgedraaid kapitalisme in de dolgedraaide consumptiemaatschappij: de zogenoemde flitsbezorging: binnen 10 minuten een product aan huis bezorgd door een onderbetaalde jongere die op een fiets of met bakfiets ’s door de regen avonds een zak chips komt bezorgen. De panden in steden worden Dark Stores genoemd, het is geen winkel maar een opslagplaats. Een van de bedrijven is in Duitsland begonnen wat laat zien dat het Amerikaanse kapitalisme zich net als de corona pandemie over de hele wereld heeft verspreid als een besmettelijk virus. De jongeren die met deze nieuwe tech-ontwikkelingen door zogenoemde start-ups (een nieuw geloof, de technologie) iets nieuws ontwerpen (op zich een knappe prestatie) laat het volkskapitalisme zien dat door de meeste mensen volledig is geïnternaliseerd en waarop geen kritiek meer wordt gegeven (op een enkeling in de marge na).
Update 22.05.2022
We gaan van crisis naar crisis, van recessie naar recessie, van ramp naar ramp.
Aanvullingen mogelijk.
(C) Ronald Puma (Tekst en foto’s)
Dit blog komt tot stand zonder subsidie en/of crowdfunding en is onafhankelijk.
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Fotogalerij.
English language.
The End of Capitalism (written in July 2015)
In this time of global crisis with the ongoing economic crisis, the refugee crisis, the climate crisis and increased social injustice in western countries, we have to analyze the intellectual history of the underlying economic systems and see the connection between the crises.
The current dominant economic system, capitalism, cultivates selfishness and individualism inherent to man. Adam Smith has previously given the justification. The ideas of Karl Marx were a reaction to the exploitation that the industrial revolution arose and went out of collectivism. In practice, after the Russian Revolution (1917) the collective interest was imposed in the Marxist-Leninist totalitarian command society with camps and millions of deaths (as in China and others). After more than 70 years, the Soviet Union imploded. Many thought that with the collapse of communism in the late 1980s the liberal capitalism had triumphed, as Fukuyama with his ‘End of History’. Since then, almost all the world is driven by the free market principle. We have had since the 1980s Reganomics, Thatcherism and No Nonsence, underpinned by Milton Friedman, Ayn Rand (Alan Greenspan was a follower, 20 years FED) and others. Social democracy has taken away the sharp edges of capitalism buffed with the welfare state in the Western world (except in the US with nearly 50 million people need food stamps). But in the global world internet has emerged smart people and businesses beyond any control by any government. Thus we are faced with the excesses that Dutch journalist Joris Luyendijk showed well in the program VPRO Backlight and in his book (someone who works at a bank looks ahead five minutes, you can every day be unexpectedly fired). Thomas Piketty has shown that increasing wealth reaches a certain group and the poor get poorer. In 2008 came the worst economic crisis since the 1930s and lasted seven years until today. The losers are millions of unemployed and disadvantaged persons in deprived areas who turn to crime or religious extremism and those who want to escape the poverty and are drowning in the Mediterranean sea, since the early 1990s tens of thousands…..
In the future capitalism will be seen as an irrational and absurd economic system. This may take decades, maybe a century, and then one will come to the conclusion that capitalism has had a devastating impact on people and nature. On people for the same analysis of Karl Marx of exploitation and injustice. On nature because of the ecological short-sightedness which is reflected in large-scale degradation of nature and the ecosystem by the use of energy and raw materials and mass consumption. The world currently has over 7 billion inhabitants who all want the same prosperity and consumption as a small part of the 7 billion now have. The growth of the world population continues (estimated at 9 to 11 billion by the end of this century). Only if there are forms of energy found that do not attack the earth, for example with sun, wind and water is the well-being of all the world millions of people possible.
Perhaps there are revolutions and disasters to come to get to a new economic system with a mix of selfishness and altruism, self-interest and public interest. Revolutions, as the global economic and political elites will never voluntarily give up their power, modern techniques have made them invulnerable and they always will find a safe haven for their capital. Disasters will occur that are expressed in natural disasters due to climate change, famines, endangered species, diseases and epidemics and uncontrollable migration of millions of people. We must therefore look for an economic system with respect for people and nature and not be forced into the old capitalism versus communism discussion.
(C) Ronald Puma (Tekst en foto’s)
Dit blog is tot stand gekomen zonder subsidie en/of crowdfunding en onafhankelijk.
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Wat we geschiedenis noemen is alles wat in het verleden is gebeurd. Onze kijk op de geschiedenis is niet statisch maar ontwikkeld zich. De geschiedenis wordt in de loop der tijd door nieuwe inzichten anders geïnterpreteerd en herschreven. Dat hangt samen met de morele groei en ontwikkeling van de mensheid.
De geschiedenis van de mensheid kent 3 gebeurtenissen die als morele dieptepunten gezien kunnen worden: de slavernij, de Goelag en de Holocaust. De slavernij was het verhandelen van mensen, hen als eigendom beschouwen en dwingen tot dwangarbeid als slaaf. De Goelag staat voor de onderwerping, opsluiting, uithongering en vernietiging van mensen om een ideologie, de communistische, op te leggen (in de Sovjet-Unie, China ea). De Holocaust was het op een systematische ‘industriële’ wijze vermoorden van mensen vanwege hun ras (in de nazi-tijd zo genoemd, de aanduiding ras wordt sindsdien eigenlijk niet meer gebruikt).
Men kan zeggen dat de slavernij is ontstaan binnen het (pre)kapitalisme, de Goelag is voorgekomen uit het communisme en de holocaust is ontstaan binnen het fascisme. In die volgorde. Men vergeet vaak dat er al in de jaren 1930 in Rusland (werk)kampen waren waar mensen werden uitgehongerd en vermoord, dus vóór de Duitse concentratiekampen eind jaren 1930 en in de jaren 1940. Hitler en zijn medestanders deden dit op ‘industriële’ wijze: door vergassing en verbranding van mensen in ovens (geschat op 6 miljoen Joden en Roma (zigeuners) en anderen).
De slavernij is verboden (1863) toen het als onmenselijk werd gezien (hoewel de reden ook economisch was). De Holocaust wordt gezien als een van de grootste en meest onbevattelijke misdaden (genocide) uit de menselijke geschiedenis (daarom zijn er mensen die ontkennen dat het is gebeurd). De Goelag is na 70 jaar geïmplodeerd. Het communisme ging uit van (gedwongen) collectivisme met wandaden en hongersnoden tot gevolg, miljoenen mensen wereldwijd hebben in deze ideologie geloofd (voor de verklaring zie Het Einde van het Communisme).
De noodzaak voor morele groei en ontwikkeling is niet verdwenen, want de geschiedenis gaat door. De wereld van vandaag wordt gekenmerkt door grote verschillen tussen rijk en arm. Niet alleen mondiaal, maar ook binnen landen zelf, zelfs binnen rijke landen. De sterke groei van de wereldbevolking en het daarmee samenhangende consumptiepatroon heeft geleid tot aantasting van de natuur en milieu en klimaatverandering. Grondstoffen en energievoorraden zijn eindig. Na de val van het communisme is het liberaal-kapitalisme niet in staat gebleken om de wereldeconomie zonder crisis te doen voortgaan en daarmee te zorgen voor het welzijn van de hele wereldbevolking (zie ook Het Einde van het Kapitalisme). Van de geschiedenis kunnen we leren als we moreel blijven groeien. We moeten werken aan de ontwikkeling van een nieuwe moraal, we moeten naar morele groei in plaats van economische groei.
Na de Tweede Wereldoorlog zijn er ontelbare oorlogen en wreedheden geweest. Cambodja (de Rode Khmer van dictator Pol Pot in de jaren 1970: geschat op 2 miljoen doden). Rwanda (jaren 1990: geschat aantal doden 1 miljoen).
Update 17.09.2017 (4 jaar later)
Treffend, wat ik in 2013 schreef is nu volop in de actualiteit. Niet alleen in Nederland, maar ook in de VS. Hoe moeten we de geschiedenis zien. Dat is beslist niet zo makkelijk, op sociale media wordt vaak alles op een hoop gegooid en strooien mensen zonder enige kennis van zaken hun meningen in het rond. Tevens wordt dit onterecht in een links-rechts-nationalistische context geplaatst in een reeds gepolariseerde samenleving en dat doet niet veel goed. (Een gewone discussie over dit onderwerp is bijna niet mogelijk).
Dit schreef ik zelf op Facebook: Het is de uitdaging voor iedere historicus en voor iedereen om de geschiedenis op twee manieren te beoordelen: in de tijd waar een gebeurtenis plaatsvond en in de huidige tijd. We kijken nu geheel anders tegen slavernij, racisme en discriminatie aan dan 350 tot 150 jaar geleden. Wat er in de tussentijd is gebeurd is de morele ontwikkeling van de mensheid. Voor velen is dat moeilijk, dat blijkt in de VS (maar ook in Nederland en overal) waar mensen niet accepteren en begrijpen wat morele ontwikkeling is en dat we nu anders naar slavernij, racisme en discriminatie móeten aankijken en waarom. Vooral in het onderwijs, maar ook in de opvoeding door de ouders moet dit aan bod komen. (Geschreven op 22.08.2017).
Onderstaande persoon is een mooi voorbeeld, Jan Pieterszoon Coen (1587-1629), in de VOC tijd (Verenigde Oost-Indische Compagnie) de hoogste bevelvoerder (gouverneur-generaal) in het door Nederland gekoloniseerde Indië, nu Indonesië. Zonder zijn geschiedenis hier helemaal naar voren te halen, was deze man, en al zijn tijdgenoten, heel moedig, dit waren de mensen die 400 jaar geleden in Nederland in een klein houten schip aan boord gingen en de haven uitvoeren om de wereld te ontdekken, ze wisten in het begin niet waar ze heengingen, ze wisten nog van iets. Er was geen ingeblikt eten (scheurbuik, vitaminetekort) de zeeën waren ruig en de ontberingen groot. Tegen de tijd dat ze überhaupt ergens aankwamen was de helft van de bemanning al dood. Als ze ergens aankwamen begon de kolonisatie en dat ging met grof geweld. De gemiddelde levensverwachting was laag. De waarde van een mensenleven was minder dan in de moderne tijd.
Waar het in deze discussie om gaat is dat de moraal van deze tijd niet 1 op 1 naar 1600 getransponeerd kan worden. Wat in die tijd normaal was (hoewel er toen ook al mensen met kritiek waren) vinden we nu niet meer normaal (hoewel er deze tijd ook geweld plaatsvindt onder de vlag van het internationale kapitalisme). Je moet zoals ik in 2013 al zei de ontwikkeling van de moraal zien en kritisch zijn. Bij het standbeeld van JP Coen in Hoorn staat in de tekst dat hij niet onomstreden is en dat is goed. Het neerhalen van standbeelden (beeldenstorm) is symbolisch, het is beter van de geschiedenis te leren en het als aanknopingspunt te nemen voor hernieuwde inzichten. In het onderwijs moet dit aan bod komen door een afgewogen benadering. Maar gezien de discussie die nu gevoerd wordt moet de conclusie wel zijn dat het geschiedenisonderwijs momenteel tekort schiet.
(Een boek dat ik onlangs herlas is ‘Gouden Handel’ van Wim Wennekes, uitgeverij Atlas/Contact (1996) met een mooi overzicht van de VOC (Indonesië) en WIC (Afrika).
Update 26.06.2019 (6 jaar later)
Universitair docent Pepijn Brandon (Vrije Universiteit Amsterdam / Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis) onderzocht het aandeel van de slavernij aan de Nederlandse economie. 5,2 % was het aandeel in de 18e eeuw, vergelijkbaar met de Rotterdamse haven in deze tijd.
Wie het wil erkent dat Nederland een verleden heeft waar men heel kritisch naar moet durven kijken, niet in totaliteit afkeuren zoals ik boven beschreef. Tijdens mijn studie geschiedenis/aardrijkskunde (1981, HBO) las ik er al over en heb dit sindsdien in argumentaties gebruikt. Verbazingwekkend dat veel mensen hier zo weinig vanaf weten.
Update 05.10.2019
Enkele treffende cijfers over de slavernij:
Schattingen zijn dat er 12 miljoenmensen slaaf zijn gemaakt.
Er vielen 3 miljoen doden.
Het aantal dat Nederland vervoerde was 600.000 (5%).
300.000 mensen werden vanuit Afrika naar Suriname vervoerd om op de plantages te werken.
Het vervoer op een schip duurde 3 maanden, veel mensen gingen onderweg dood.
1863 werd slavernij verboden.
Tot slaaf gemaakten werden gebrandmerkt.
Voor het jaar 1592 (het begin van het kolonialisme) woonden er 100 miljoen mensen in Noord- en Zuid Amerika, dat waren de oorspronkelijke bewoners (indiginous people in het Engels) die in het westen indianen genoemd worden. Vroeger was men van mening dat de kolonisatie naast het eigenbelang veel goed deed, het brengen van ‘beschaving’. Spanje en Portugal nemen een bijzonder plaats in wat dit betreft. De Spanjaarden en Portugezen hebben echter hele beschavingen uitgeroeid: in Mexico de Azteken, in Zuid-Amerika de Inca’s. Goud werd gestolen en ‘het enig ware geloof’, het christelijke, werd geforceerd opgedrongen.
(Misschien wordt dit bericht nog aangevuld).
Update 16.11.2019
Ook de Zwarte Piet discussie past in de analyse van morele groei.Je kunt echter beter door een mijnenveld lopen dan je hierin te mengen. Het is een Gordiaanse knoop geworden die eigen is is aan de verwarring van het huidige tijdgewricht. Toch doe ik een poging, een verkenning zonder gelijkheidheidspretentie.
Zwarte Piet is een aantal jaren geleden ter discussie komen te staan als zijnde racistisch. En dat is ook zo, er zit in deze traditie van Sinterklaas met zijn zwarte domme knechten racisme dat vroeger zo normaal was. Maar ook hier heeft de moraal zich ontwikkeld,we zien dat in deze tijd anders, zoals we veel zaken anders zijn gaan zien in de loop van de geschiedenis van de mensheid. Het probleem dat ontstaan is is dat Zwarte Piet een symbool is geworden van twee tegenovergestelde partijen: mensen die in de globalisering en de multiculturele samenleving hun tradities (niet alleen Sinterklaas), identiteit en wijken zien verdwijnen en mensen die zelf persoonlijk racisme ervaren in het dagelijks leven en mensen die hier begrip voor hebben en hen steunen. Dit is enorm gaan botsen, terwijl Sinterklaas in wezen een kinderfeest is met plezier en cadeautjes.
Dat de traditie van de domme Zwarte Piet moet veranderen is duidelijk, hiervoor moeten we dit zien in mijn analyse van de ontwikkeling van de morele ontwikkeling van de mensheid waarbij tradities veranderen: de Roetveeg Piet (die door de schoorsteen binnenkomt). Als de mensheid zich niet moreel had ontwikkeld zou de slavernij nog steeds bestaan.
Tevens hangt alles met alles samen,veel mensen zijn vooral na de crisis van 2008 hun zekerheden en baan verloren, de verantwoordelijken hebben dit laten gaan en de ongecontroleerde immigratie met ontoereikende asielprocedures hebben tot het populisme geleid (dat in Nederland in wezen al 20 jaar sinds Fortuyn bestaat) en na al die jaren is er de uiterst gevaarlijke vermenging met recht-extremisme ontstaan. Ook de klassieke polarisatie met links extremisme die we in de geschiedenis hebben gezien is weer aanwezig (ik schreef er eerder over).
Een mooie anekdote die lang geleden (ik zou het moeten opzoeken) in een documentaire van de VPRO zat was wat cultuurfilosoof George Steiner vertelde: hij stond met zijn vader voor het raam in Parijs toen het Duitse leger door de straat reed om het land te bezetten. Zijn vader zei tegen hem: “What you see now is history” (Wat je nu ziet is geschiedenis). Ook in deze tijd zien we de ontwikkeling van de geschiedenis en de moraal, maar als je er middenin zit besef je het niet. Alles veranderd, wees er niet rouwig om, dit is zoals het gaat.
Update 13.01.2020 (7 jaar later)
Opnieuw geformuleerd: De moraal van de mensheid ontwikkeld zich in de loop der tijd, eeuwen. In iedere tijd worden waarden en normen herijkt. Het is de uitdaging zaken in de tijd waarin ze plaatsvonden én in de huidige tijd te beoordelen.
Slavernij werd pas verboden toen men inzag dat het inhumaan was. Vrouwen waren tot in de vorige eeuw, de 20e eeuw, ondergeschikt aan een man. In het begin van die eeuw hadden ze geen stemrecht. Toen het feminisme haar intrede deed in de jaren 1960 kregen vrouwen meer rechten. Echter, tot op de dag vandaag is er geen gelijkwaardige positie, geen gelijk loon enzovoort. Dus de moraal is hier nog steeds aan het veranderen. Misschien hebben we dan over een paar jaar een vrouwelijke minister-president…..
De moraal werd eeuwenlang mede door religie bepaald tot op de dag van vandaag. Men denkt wel eens dat religie op zijn retour is, dat is niet zo. Over de hele wereld hebben verschillende religies grote aanhang. Nietzsche schreef over religie en moraal (Friedrich Nietzsche (1844 – 1900))
In 1999 bij de eeuwwisseling schreef ik dit over religie: 2000 A.D.
Update 13.06.2020
Een beeldenstorm, standbeelden neerhalen en/of bekladden zoals nu op veel plaatsen in de wereld gebeurt is niet verstandig. Beter is het om er lesprogramma’s aan te koppelen en de ontwikkeling van de geschiedenis te beoordelen zoals ik in 2013 deed. Helaas is dat voor velen te moeilijk.
De uitbarsting van anti-racisme en discriminatie, veroorzaakt door de moord op een zwarte man door een blanke politieagent in de VS (bijgestaan door collega’s met een andere etnische achtergrond) kan ook verklaard worden door er sociaal-economische analyses op toe te passen. In de VS gaan discriminatie/zwart zijn en arm zijn vaak samen. Ook het overtal aan zwarte mensen in de gevangenis heeft een sociaaleconomische achtergrond. Maar dit is een taboe in het ‘Beste land op aarde’ met zijn extreme welvaartsverschillen. De rijken zullen alles doen om om hun rijkdom te verdedigen, inclusief het inzetten van het leger tegen de burgerbevolking zoals de president (ik noem zijn naam niet meer) wilde doen. zelfs partijgenoten ging dit toch te ver. Ik schreef over de VS een Dossier Amerika (VS) (Met Updates)
De MP van Nederland ziet nu ineens ook in dat Zwarte Piet anders moet: deze MP is de grootste Machiavellist sinds Machiavelli zelf in 1515, ieder jaar, sinds 2010, 10 jaar lang, heeft deze historicus een nieuwe mening die hij ‘diep in de vezels van zijn ziel voelt‘. (Zie Dossier VVD (Met Updates)
De leider van Groen Links wil dat er excuses komen voor het koloniale verleden van Nederland. Ook hier is mijn aanpak van het uitleggen van morele groei beter.
Als je de problemen van racisme en discriminatie jarenlang ontkent en negeert, ontstaat polarisatie, confrontatie en soms geweld.
We kunnen de geschiedenis niet overdoen, we kunnen hem wel anders beoordelen en er van leren.
Slavernij en kolonialisme (pre-kapitalisme), Goelag (communisme), Holocaust (fascisme), alle 3 voortgekomen uit de westerse blanke/witte cultuur…..geeft te denken.
In de jaren 1990 (!) maakte ik een serie portretten op staat met de multiculturele samenleving in gedachten. Belangstelling was er niet voor, maar uiteindelijk werd een selectie van de foto’s in het fotoblad FOTO geplaatst (januari 1997). In 1994 en 1995 was er een expositie met deze zwart/wit foto’s. Hier te zien: Foto expositie
Update 16.09.2020
Een nieuwe beeldenstorm.Het is voor iedereen die een mening wil vormen over slavernij, kolonialisme, de VOC en de WIC goed het boek ‘Gouden Handel’ (1996) van Wim Wennekes te lezen (472 pagina’s). Met name de hoofdstukken over Nederland en Suriname en Nederland in Afrika.
Ook zeer de moeite waard: een 4 uur durende documentaire Les Routes de l’esclavage (2018) uitgezonden op de tv zender ARTE op 7 juli 2020 met de geschiedenis van de slavernij. Vol met onderzoek en feiten. Helaas zal de Publieke Omroep dit nooit uitzenden. Daarom weten zoveel mensen van niets. Ook goed voor het onderwijs.
Update 02.07.2021 Niets toe te voegen.
Update 18.02.2022 (9 jaar later)
Nieuw onderzoek naar misdaden van het Nederlandse leger in Indonesië 1945-1949. Dit was een afgedwongen dekolonisatie van een kolonie. We kijken naar een veranderende moraal. Misschien later meer.
Aanvullingen mogelijk.
(C) Ronald Puma
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Dit blog is onafhankelijk en komt tot stand zonder subsidie en/of crowdfunding.
Gaswinning in Groningen, waarover deze week de parlementaire enquête is begonnen, is onderdeel van het hele naoorlogse economisch beleid: industrie, agrarische sector (landbouw/veeteelt (bio-industrie)/tuinbouw (oa bloemen), infrastructuur en energievoorziening (ea). De opbrengst van het aardgas in 60 jaar was ca 420 miljard euro. Het doel was economische groei en welvaart. Natuur/milieu (klimaat), dier (en mens) kwamen op de tweede plaats. Een economisch-politieke klasse domineerde: bedrijfsleven en politieke partijen die regeerden (de 4 grote partijen: VVD, CDA, PvdA, D66) en ook hoge ambtenaren (de niet zo bekende Vierde Macht). Kritiek werd genegeerd. Problemen door aardbevingen door de gaswinning, bodemvervuiling (gifstortingen in de jaren 1980), luchtvervuiling (Tata fabriek IJmuiden), landschapsaantasting (bouwen in het Groene Hart, aanleg Betuwelijn dwars door Nederland), geluidhinder (Schiphol) etc. werden ontkend. Controle werd en wordt beperkt en de uitkomsten van onderzoeken gebagatelliseerd, gemanipuleerd en opzijgeschoven.
Ook het uitnodigen (door overheid en werkgevers) van goedkope makkelijk inzetbare werkers (voor de industrie, scheepsbouw ea.), de gastarbeiders na de jaren 1960 en na 2005 de arbeidsmigranten uit Europa (voor de land- en tuinbouw) die door de open grenzen (door Schengen verdrag EU) hiernaartoe zijn gekomen moet worden genoemd.
Het probleem in Nederland zit in de structuren en in de doelstellingen en uitvoering van politiek-economisch beleid. De gevolgen ervaren we in deze tijd, dat zijn meerdere crises: klimaat, gezondheid, stikstof, biodiversiteit, stalbranden en Q-koorts (ea.) resulterend in de huidige vertrouwenscrisis in ‘de’ politiek in zijn algemeen. De maatschappelijke onvrede is toegenomen die zich uit in polarisatie, populisme en versplintering (20 Kamerfracties, iedereen zijn deelbelang), het leefklimaat is afgenomen.
In deze tijd ervaren we de gevolgen van de keuzes van vroeger, het is een harde botsing met de werkelijkheid. Natuur, milieu en mens zijn niet te negeren, economische groei moet geen doel op zich zijn, maar een middel om mensen, burgers, te voorzien van voedsel, zinvol werk, gezondheidszorg, een huis in een veilige wijk zonder vervuiling en mogelijkheden tot ontspanning, samengevat: het goede leven en een toekomst!
Dit wordt later verder uitgewerkt al er tijd voor is.
Denkend aan Holland
zie ik lange files
traag door de polder gaan
treinen stilgevallen in de eerste sneeuw
vertrouwen geschaad
geklungel, gegoochel,
politiek balletje-balletje
bestuurders, banken verrijkt
woningnood
kantoren staan leeg
gebouwd voor eigen gewin
de beurs gespekt.
werk hebben een gunst
armoede in een rijk land
de een heeft, de ander niet
bezuinigen? eerst op de kunst
plezier, roken in de kroeg
niet toegestaan,
werken zal je!
’t is nooit genoeg
crisis, recessie,
Triple Dip,
red het land, consumeer
en haal die hand van de knip!
Is het u ook opgevallen dat het zogenoemde swipen op een beeldscherm lijkt op het wegwerpgebaar, weggooien. Swipen is het toonbeeld van de vluchtige, verveelde consument die zijn interesse al na een paar seconden heeft verloren en iets nieuws wil zien. Alles waar enige aandacht voor nodig is is al teveel.
Een populaire relatie app (Tinder) werkt met swipen, bevalt het gezicht op de foto niet, gelijk wegwerpen.
Update 30.05.2018 (4 jaar later)
Tv programma Zembla over Tinder en de gevolgen. Er kwam veel voorbij. Dit is eigenlijk cultuursociologie, want dit verschijnsel heeft nu al, na 4 jaar, iets veranderd. In de uitzending: Een frisse jongeman heeft 500 matches, maar geen relatie. Hij zag gelukkig zelf in dat het eigenlijk een vreemd fenomeen is. Ghosting is, zo leerden wij, contact hebben en nooit meer wat laten horen. Filosoof Ad Verbrugge had zoals te verwachten was zinnige opmerkingen. De oppervlakkigheid en vluchtigheid noemde hij als nadelen.
Geef mensen anonimiteit en je leert de ware aard van de mens kennen: egoïstisch, narcistisch en soms wreed.
Maar er schijnen ook huwelijken en relaties uit voort te komen, dus dat is toch positief.
‘De techniek is de moraal gaan bepalen’, is een stelling van mij van 25 jaar geleden waarmee ik bedoelde dat bedrijven iets verzinnen, iets maken, en de politiek achteraf gaat kijken of er nadelen zijn. Ik dacht toen in de eerste plaats aan de medische sector. Dat is hier met Tinder ook van toepassing: een bedrijf (uiteraard Amerikaans) bedenkt iets in de internetrevolutie, doel is geld verdienen, rijk worden en het wordt wereldwijd massaal gebruikt, net als Google, Twitter en Facebook enzovoort. Inmiddels is van al deze monopoliebedrijven duidelijk geworden dat er een donkere kant aan zit met potentieel grote gevaren. Google heeft de mogelijkheid om algoritmes te laten bepalen wat er te vinden is op het web. Twitter is ideaal voor snel nepnieuws en beledigingen ed. Facebook heeft verkiezingen kunnen beïnvloeden. Enzovoort.
In tv programma Nieuwsuur deze week de uitvinder van het internet, hij had na 30 jaar toch wel bedenkingen gekregen bij wat hij had bedacht. Ik zou het nog even moeten terugluisteren, maar ik meen dat hij zei dat het idee bestond dat als mensen met elkaar verbonden zijn er meer begrip zou komen. Dan moet ik altijd denken aan de uitvinders van radio en televisie die het zelfde dachten, dat was een eeuw geleden, voor twee wereldoorlogen……
Update 10.08.2019 (5 jaar later)
Een veelzeggend en wrang-humoristisch interview in de Volkskrant vandaag met de Franse journaliste Judith Duportail (33 jaar en een knappe moderne verschijning, waarbij direct de vraag is waarom ze Tinder überhaupt gebruikt) die onderzoek deed en een boek schreef over Tinder. Enkele opvallende zaken en uitspraken:
Ze vindt aandacht fijn en noemt Tinder een narcisme-shot, het gebruik werd verslavend en net zo gewoon als tanden poetsen en koffie drinken.
Wetenschappers hebben aangetoond dat in de hersenen de beloningscentra worden geactiveerd netzo als in het casino of zoals bij een fruitautomaat. Het werkt verslavend. De ontwikkelaars van Tinder hebben dit ook zo bedoeld.
Tinder is een vluchtheuvel voor de eenzaamheid(mooi gezegd).
Het doel van de gebruiker is een partner vinden, het doel van Tinder is dat je terugkomt, een conflicterend belang.
Het bedrijf maakt 800 miljoen winst en heeft 60 miljoen gebruikers, de meest rendabele app uit de App Store.
Tinder is volgens haar de illusie dat je een mens kan bestellen, netzo als een pizza of een Uber-taxi.
Het is de tijd van de Ultra Modern Solitude (mooi gezegd).
Het kapitalisme is doorgedrongen in het diepste privéleven van de mens. (Dit is wat ik bedoel (zie boven) met ‘De techniek/technologie is de moraal gaan bepalen‘, ik schreef het in 1993. Bedrijven en onderzoeksinstituten hebben meer macht dan overheden en ontwikkelen op basis van een verdienmodel (winst) een product. Dit product kan diepgaande invloed hebben op samenleving en cultuur en de nadelen zien we in deze tijd in volle omvang, want ook de milieu/klimaatcrisis is hierdoor ontstaan, zie Dossier Broeikaseffect).
De journaliste ziet gelijkwaardigheid tussen man en vrouw door Tinder, want vrouwen zijn het gewend om op hun uiterlijk beoordeeld te worden (‘….onze waarde hangt af van ons uiterlijk….‘), nu geldt dat ook voor mannen.
Veel vrouwen gaat het om de seks. Er is sprake van seksuele overconsumptie: ‘Dat een vent alweer op zijn telefoon zit te gluren als je even naar de wc bent of dat hij al een Uber voor je heeft gebeld terwijl je nog amper je kleren hebt aangetrokken’.
Disirability scoreis de waarde die iemand heeft, je kunt een 9 zijn of een 5, onderaan staan de kanslozen die direct naar links worden weggeswiped (zie boven 2014). Tinder zegt het niet meer zo te doen, maar er is geen transparantie.
Via algoritme krijgen vrouwen een wat oudere en beter verdienende man te zien, mannen wat jongere minder goed verdienende vrouwen. Tinder zegt het niet te gebruiken.
Tinder werknemers hebben een macho-cultuur.
Online daten is in de VS belangrijker dan in real life ontmoeten
Het boek dat ze schreef is erg succesvol en er komt een documentaire.
Update 03.04.2021 (7 jaar later)
De technologie heeft de mens in bezit genomen en het neemt steeds meer toe. ‘De techniek/technologie is de moraal gaan bepalen‘, ik schreef het in 1993. Bedrijven en onderzoeksinstituten hebben meer macht en geld dan overheden en ontwikkelen op basis van een verdienmodel (winst) een product. Dit product kan diepgaande invloed hebben op samenleving en cultuur en staat soms haaks op democratie.
Wanhopig tolt de mensheid in het rond in steeds kleinere cirkels
ziedend zoekend naar zekerheden
vastklampend aan imaginaire zingeving
illusies hoogmoed dolgedraaid
kroon op de schepping
denkend aan Nietzsches dolle mens laatste mens
postuum geboren
produceren consumeren produceren consumeren
overgebleven zin van leven
stervende dierensoorten karkassen op de vlakten
smeltende ijsbergen toendra's hongerige ijsberen
onderzoek het bekende jaar in jaar uit
gecultiveerde machteloosheid
nieuwe kerken fabrieken zonder rook mensen zonder doel
containers over wereldzeeën met troep meer troep nog meer troep
ziekte epidemie pandemie...
Tot de botsing tegen muur en grens
sprinkhanenplaag: de mens zelf
(Geschreven in 2018 op Prinsjesdag) (Met Updates 2022)
Ja, jammer dat Nederland zo slecht bestuurd wordt en er geen langetermijnvisies zijn. Daarom praten we al decennia over hetzelfde: asielprocedures, lerarentekort, woningnood, ouderenzorg, gezondheidszorg, daklozen, armoede, milieu en klimaat, banken, dividendbelasting enzovoort enzovoort.
De meeste mensen beseffen het niet, maar de gevestigde partijen regeren al meer dan 40 jaar Nederland: VVD, CDA, D66, PvdA. 8 jaar Rutte, 8 jaar Balkenende, 8 jaar Kok/Zalm, 12 jaar Lubbers, 5 jaar Van Agt. Anderen noemen dit een partijkartel. Iedere nieuwkomer wordt tegengewerkt en afgestraft: Fortuyn, Verdonk, Wilders, Baudet. Maar ook de SP is doelbewust klein gehouden. Het stemt toch tot nadenken wat hier aan de hand is.
Al de genoemde onderwerpen komen aan bod in de diverse Dossiers.
Bij het partijprogramma van de Humanistisch Sociale Partij heb ik korte karakteristieken geschreven over al de partijen: Humanistisch Sociale Partij
Update 19.09.2018
Ze noemen het traditie, maar Prinsjesdag met de rijtoer, de Glazen Koets en het voorlezen van de Troonrede komt in 2018 archaïsch en 19e eeuws over.
Update 13.09.2019
Enkele feiten uit het afgelopen jaar voorafgaande aan Prinsjesdag 2019:
De koopkracht is bij bijna de helft van de mensen in 2017 en 2018 gedaald (cijfers CBS). Toch wordt in de Troonrede ieder jaar gezegd dat iedereen erop vooruit gaat. De Prinsjesdag stukken zijn vandaag uitgelekt (zoals ieder jaar) en ook nu gaat gezegd worden dat iedereen erop vooruitgaat.
De stikstofcrisis laat zien dat de verantwoordelijken niet meer weten waar ze mee bezig zijn, alle problemen komen hier samen. Zie Stikstof
Binnen het islamitisch onderwijs en op Koranscholen leren kinderen dat westerse waarden niet goed zijn. Een jongen en een meisje mogen elkaar niet aankijken in 2019.
Uit 2018: Ja, jammer dat Nederland zo slecht bestuurd wordt en er geen langetermijnvisies zijn. Daarom praten we al decennia over hetzelfde: asielprocedures, lerarentekort, woningnood, ouderenzorg, gezondheidszorg, daklozen, armoede, milieu en klimaat, banken, dividendbelasting enzovoort enzovoort.
Regering afgetreden, 30.000 gezinnen vanaf 2012 stelselmatig onterecht als fraudeur aangepakt en tot wanhoop en armoede gedreven. Diepe onvrede en wantrouwen van grote delen van de bevolking tegenover de staat en de media. Virusontkenners, klimaatverandering ontkenners, gelovers in duistere complotten enzovoort.
Kijken we naar een langzame implosie van maatschappij en democratie aangestoken door een pandemie. Niet alleen in Nederland, maar overal…
In het artikel over Nietzsche deed ik een poging een diepere verklaring voor de onvrede van de westerse mens te vinden. Friedrich Nietzsche (1844 – 1900)
Update 22.09.2021
Uit 2018: Ja, jammer dat Nederland zo slecht bestuurd wordt en er geen langetermijnvisies zijn. Daarom praten we al decennia over hetzelfde: asielprocedures, lerarentekort, woningnood, ouderenzorg, gezondheidszorg, daklozen, armoede, milieu en klimaat, banken, dividendbelasting enzovoort enzovoort.
Prinsjesdag van dit jaar laat een droef stemmend beeld zien van een maatschappij in verwarring. Meerdere crises, politieke verdeeldheid en versplintering……
Update 14.01.2022 (4 jaar later)
Een nieuwe regering, met de oude partijen….
Uit 2018: Ja, jammer dat Nederland zo slecht bestuurd wordt en er geen langetermijnvisies zijn. Daarom praten we al decennia over hetzelfde: asielprocedures, lerarentekort, woningnood, ouderenzorg, gezondheidszorg, daklozen, armoede, milieu en klimaat, banken, dividendbelasting enzovoort enzovoort.
4 JAAR later loopt het water over dijken, de pandemie is bressen aan het slaan IN de dijken. De regerende politici mogen wel uitkijken dat het niet uit de hand gaat lopen want onvrede en ongehoorzaamheid nemen hand over hand toe.
De woningnood heeft dramatische vormen aangenomen, een gemiddeld huis kost 438.000 euro. Er is nu in het HELE land woningnood, niet alleen in de grote steden. Overbieden is normaal, wie geld heeft wint, de maatschappelijke tweedeling tussen haves-and-have-nots neem toe. Lees Dossier Woningnood
60 jaar gaswinning in Groningen met een opbrengst voor de staat van 420 miljard, de aarbevingen werden altijd ontkend tot ze moesten toegeven dat de schade aan huizen wel het gevolg was van aardbevingen. De getroffenen mochten afgelopen week in de kou in een rij aansluiten om 300 miljoen te verdelen (10.000 per huis) of een HELE dag in de wachtrij van een website te staan en wie te laat was had PECH. De nieuwe verantwoordelijke staatssecretaris loopt over van begrip (les 1 uit het handboek politicus: begrip hebben: ik voel uw pijn), maar zegt dat er maar beperkt geld is. Er komt een nieuw protest.
Het rechtssysteem faalde bij de toeslagen gedupeerden (vanaf 2005 al), ook de Hoge Raad het hoogste rechtssysteem faalde (ca 100.000 getroffenen)
De helft van belastinghoogleraren adviseert het bedrijfsleven. Dit zijn dus mensen die alle belastingwetten kennen en betaald advies aan bedrijven geven om zo min mogelijk belasting hoeven te betalen
Een gemiddelde krant lezen levert een litanie van falen en zwakke plekken in de maatschappij op.
De asielproblematiek is groot, de landelijke overheid heeft gemeentelijke overheid gedwongen om ruimte beschikbaar te stellen. Het populisme zal hierdoor verder toenemen. Dossier Migratie/Immigratie
We moeten hopen op een zachte winter, want in een land dat in de top 10 van rijke landen staat kan er een tekort aan brandstoffen zijn…
Enzovoort…
Dit is het beeld van een gecorrumpeerde maatschappij waar slimme mensen anderen benadelen en dit alles is door de overheid gelegitimeerd.
In Dossier VVD heb ik de voorspelling gedaan de dat de val van MP Rutte (11 JAAR in functie) en de VVD diep zal zijn en dat ze ten onder zullen gaan aan hoogmoed en arrogantie.
Regeren/een land besturen is vooruitzien. Een goed econoom moet het hele naoorlogse industrie- en agrarisch beleid onderzoeken inclusief: 60 jaar Gronings gas (dat toevallig onder Nederlandse bodem aanwezig is, opbrengst 420 miljard, aardbevingen werden lange tijd genegeerd), gastarbeiders vanaf de jaren 1960 die door overheid en werkgevers werden uitgenodigd om goedkoop het vuile werk te komen doen (de problemen ontstonden in de oude wijken met goedkope huizen (het begin van het populisme in de jaren 1980), de arbeidsmigranten die door EU open grenzen (Schengen) vanuit de Midden- en Oost-Europese landen goedkoop vuil werk kwamen doen (verdringing van werkers hier (oa vrachtwagenchauffeurs), de liberalisering/privatisering van na de jaren 1990 in alle maatschappelijke sectoren, de wildgroei aan uitzendbureaus door minder regels (uitbuiting/toename flexwerk afname vast werk), het opzettelijk laag houden van het minimumloon, de globalisering enzovoort enzovoort.
De crux in Nederland is: (ik schreef er 30 jaar geleden al over): we leven hier op te GROTE voet. Een economisch-politieke elite (bedrijfsleven en politiek) drijven decennialang hun beleid door, maar hebben het LEF niet om op de nadelen van hun keuzes te wijzen. De burgers beseffen dit niet omdat ze onterecht denken dat er geen alternatieven zijn. Maar het moet ook gezegd worden dat veel mensen kritiekloos hun consumptieve levens leiden en wintersport als eerste levensbehoefte zien……(nog snel even voor een lockdown naar Oostenrijk).
Lees ook Dossier Stikstof waarin te lezen is hoe de overheid decennialang niet kon kiezen tussen economie en natuurbehoud waardoor de landbouw/veeteelt sector ontspoord is.
Aanvullingen mogelijk.
(C) Ronald Puma
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Dit blog komt tot stand zonder subsidie en/of crowdfunding en is onafhankelijk.
Het huis staat in brand, de brandweer is aan het overleggen wat ze zullen gaan doen. (C) Ronald Puma
De internationale spanningen nemen toe door de oorlog in Oekraïne waar Rusland een buurland is binnengevallen om het te bezetten. Westerse wapenleveranties met steeds zwaardere wapens. Zinspelingen in Rusland op een allesvernietigende kernoorlog. Wij leven IN de geschiedenis, we moeten altijd voortbouwen met en op de geschiedenis en moeten er rekening mee houden. Een analyse.
Misschien was het in 2014, toen Rusland een bevriend land was en er volop handel werd gedreven, beter geweest om Oekraïne een onafhankelijk, niet aan machtsblokken gebonden, land te maken en niet direct het land na de interne revolutie (Maidan, 2013/2014) in de westerse invloedsfeer te trekken net zo als gebeurde met alle Oost-Europese landen na de val van de Berlijnse Muur (1989) en de ineenstorting van de van de Sovjet-Unie (1991) die het einde van de Koude Oorlog markeerden. We kennen de opstelling van Rusland die uit de geopolitieke historie voortkomt. De dreiging komt vanuit hun optiek uit het westen: Napoleon (1812) en 2 Wereldoorlogen, waarbij in de laatste oorlog het fascisme werd verslagen dankzij de de Sovjet-Unie met ongeveer de helft van het aantal doden van 50 miljoen (inclusief de grootste massamoord uit de menselijke geschiedenis (6 miljoen mensen vermoord in een genocide). (Bovenstaande schreef ik IN 2014, 8 jaar geleden).
Na de omwenteling in Oekraïne in 2014, de inname van Rusland van de Krim en delen van de Donbas en het neerschieten van een vliegtuig (MH17) met burgers (het luchtruim was niet gesloten ondanks een oorlog (vanwege de kosten van omvliegen) kwamen er sancties, maar deze werden halfslachtig, want de handel moest doorgaan en olie, gas (de aanleg van een nieuwe gaspijpleiding ging door (Nordstream2) en kolen moesten worden geleverd. De politieke en economische machten in Rusland, de oligarchen (al sinds de implosie van de Sovjet-Unie aan de macht (het was 30 jaar lang voor het westen nooit een probleem: huizen kopen in Londen, voetbalteams kopen of geld geven en luxe-lachten gebouwd in Nederland etc.) hebben vastgehouden aan hun aanpak en er werd veel geld verdiend door hen en in het Westen. In Rusland zelf was de president Poetin ondertussen al volop bezig met het vormen van een autocratie, een dictatuur, waarbij tegenstanders werden vermoord of in een strafkamp gevangengezet. Het westen stond erbij en keek ernaar en deed niet veel, met terugblik te WEINIG. De oorlogen die toen gevoerd werden (zuidelijke landen van Rusland) waren ver weg….
Is er keuze in de geschiedenis? vraagteken, of is er een niet te beïnvloeden noodwendigheid die de geschiedenis en ons lot bepaalt, dat is de vraag. Ik zeg er zijn wel degelijk keuzes, maar deze kunnen alleen uit moraliteit voortkomen. Helaas wordt de geschiedenis niet vanuit moraliteit gevormd, maar vanuit geweld en strijd (voor veel mensen een te harde waarheid), opportunisme en eigenbelang. We moeten er blijkbaar mee leven, maar zoals hier geschreven is het ons recht in een vrije samenleving om een eigen mening te hebben. Met het dominante narratief (zo heet dat tegenwoordig) heb in nooit meegedaan (het ‘Einde van de Geschiedenis’ is een illusie (1992), maar zelfs ik was nog te optimistisch) en dat zal ik nooit doen.
Bovenstaande tekst werd in 2 1/2 uur geschreven (onbetaald).
Update 19.06.2022
De NATO verwacht een lange oorlog in Oekraïne. Dat verbaasd niet. De strategie van Rusland om heel het land te bezetten is mislukt, ze vechten nu alleen in het oosten van het land aan een front van 1300 kilometer. Er is wel een groot strategisch belangrijk gebied rond de zee van Azov bezet. De overmacht aan mankracht en materieel van Rusland is groot, maar ze vechten alsof het de Eerste Wereldoorlog en Tweede Wereldoorlog is. Oekraïne heeft een heel gemotiveerd leger en ze krijgen enorme hoeveelheden wapens en geld, miljarden (vooral van de de Verenigde Staten). Drones spelen een grote rol in de oorlog, veel wordt op YouTube geplaatst (door Oekraïne). In feite vechten de Oekraïners voor het hele westen want Rusland/Poetin en zijn getrouwen zullen niet opgeven, ze hebben geen keuze meer (opgeven betekent voor het internationale strafhof gedaagd worden voor oorlogsmisdaden). Onvoorspelbaar is het woord waar dit toe gaat leiden….
Aanvullingen mogelijk.
(C) Copyright Ronald Puma
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Dit blog wordt geschreven zonder subsidie en/of crowdfunding en is onafhankelijk.
Alle genoemde personen worden besproken in hun functie.
Filter op mok.Koffiezetapparaat.Dubbele koffie met warme melk.
Iets ‘nieuws’, de filterkoffie is terug. Treffend, dat doe ik al een leven lang zo. Grappig dat artikel in AD waarin staat dat mensen af wilden van ‘ingewikkelde espressomachines’. Er wordt gesproken over ‘slow coffee’.
Gebruiksaanwijzing voor 1 kop koffie: plaats filterhouder op mok, doe er een papieren filter in (ik heb altijd die bruine), doe er gewone gemalen koffie in (2 à 3 afgestreken lepels), giet kokend water langzaam op de koffie, giet alleen in het midden en niet aan de randen om de koffiesmaak maximaal te benutten (zet de filter in de gootsteen om uit te lekken en gooi deze later weg met GFT), voeg suiker en melk naar keuze toe.
Gebruiksaanwijzing voor meerdere koppen koffie in een koffiezetapparaat: vul de glazen kan met water (en doe dat door te tellen hoeveel, dus 4 koppen koffie is tellen tot 4 en kijk ook naar het streepje op de kan), plaats een papieren filter in de filterhouder, doe er gemalen koffie in (4 koppen koffie is 4 à 5 afgestreken lepels), zet het apparaat aan en als het geborrel ophoud is de koffie klaar, voeg suiker en melk naar keuze toe.
Gebruik een thermoskan als je meerdere koppen koffie wil opgieten en geen koffiezetapparaat wil gebruiken.
Doe alles proefondervindelijk tot de juiste samenstelling naar eigen smaak is bereikt.
Gebruik gewone filterkoffie, maar dat bekende merk is erg duur, er is een goed alternatief dat € 1,50 per pond goedkoper is.
Mijn favoriete morgenkoffie is een dubbele koffie met warme (volle) melkin een grote kom: koop een grote kom (die je in Franse films soms ziet, om croissants in te dopen), maak de koffie op de boven beschreven wijze in een mok en gebruik meer koffie zodat de koffie sterker wordt, giet de koffie vervolgens over in de kom, doe de opgeklopte warme melk erbij en voeg suiker naar smaak toe.
Lee hier het artikel over de Consumptiemaatschappij: Consumentisme
(C) Copyright Ronald Puma
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Dit blog wordt geschreven zonder subsidie en/of crowdfunding en is onafhankelijk.
Herbert Marcuse (1898 – 1979) was een Duitse filosoof. Er zijn weinig mensen die hem kennen. Toch heeft hij een groot aantal treffende observaties gedaan van de mens in de moderne tijd en in het bijzonder van de consumptiemaatschappij. Hij deed dit in de jaren 1960, maar de onderstaande citaten hebben in deze tijd nog steeds hun waarde behouden. Tevens is van belang dat hij in de jaren 1930 naar Amerika emigreerde en hij zijn waarnemingen in de VS deed.
Hij noemt de moderne mens de ‘eendimensionale mens’ (geschreven in 1964).
Eendimensionaal is de mens geworden in de maatschappij van overvloed. Hij is zozeer bevangen geraakt in de drang naar meer consumptie, dat hij zich zijn vermogen tot afstand nemen tegenover de welvaart en tot kritisch denken daarover heeft laten ontnemen. Hij heeft nog slechts één dimensie van zijn bewustzijn over; hij heeft geen verweer meer en daardoor valt hij ‘ten offer’ aan het systeem van de consumptiemaatschappij.
Dat mensen worden onderworpen aan de “totalitaire welvaartsstaat” merken zij zelf nauwelijks. De productiviteit is de allesbeheersende norm van het leven geworden.
“De mensen herkennen zich in hun welvaart; ze vinden hun ziel in hun auto, hun geluidsinstallatie en hun keukenuitzet”.
Dit is 40 jaar later totaal. Merken hebben die ziel gegeven, je bent wat je draagt of gebruikt, het geeft een identiteit. Een kledingstuk met een logo erop is 4x zo duur als (kwalitatief) hetzelfde kledingstuk zonder logo (alle kleding- en sportmerken hebben een markant logo dat de prijs verhoogd en daardoor status geeft). Voetbalclubs hebben een extra inkomstenbron gevonden in het verkopen van merchandise zoals shirts met de naam van een speler. Daarom wordt ieder jaar het design van het shirt veranderd, want dan kopen de fans ieder jaar een nieuw shirt.
Het bedrijf Apple, een van de rijkste bedrijven in de wereld, heeft een religieuze dimensie toegevoegd aan hun producten (de tablet, de stenen tafel). Ieder jaar maken ze een nieuw model met iets extra’s. Dieptepunt zijn de mensen die voor een winkel gaan overnachten om als eerste een nieuwe telefoon te kunnen kopen.De founding father van Apple overleed op jonge leeftijd (56) in 2013, hij is voor veel mensen een heilige (er is een film over hem gemaakt). Het is plaatsvervangende religie. (In mijn Dossier China staat meer over Apple en hun productiewijze aldaar door goedkope arbeidskrachten).
Marcuse ziet tevens een mechanisme dat fundamentele kritiek tegenhoudt. Dit noemt hij “repressieve tolerantie”, kritiek is weliswaar mogelijk, maar tot aan een bepaalde grens: de gevestigde orde mag niet worden aangetast. Dit is zoals het in deze tijd toegaat, het communisme is (terecht) verdwenen als alternatief, maar dat wil niet zeggen dat er geen alternatief ís. Het liberaal-kapitalisme, waarin wij leven en waarvan we in deze tijd de crises en ontsporingen meemaken (zie het artikel ‘Het Einde van het Kapitalisme), is niet een van god gegeven economisch systeem of een natuurramp waar we niets tegen kunnen doen. Toch wil een economisch-politieke elite ons doen geloven dat er geen alternatieven zijn. Na 7 jaar crisis is alles bij het oude gebleven, enkele cosmetische aanpassingen daargelaten. De volgende crisis is al in de maak…..
Maar ook anderen hebben de consumptiemaatschappij bekritiseerd, opvallend genoeg vaak in de jaren 1960, zoals dit mooie citaat van socioloog C. Wright Mills:
“Het handelen van de consumptiemens: gevangen in het beperkte milieu van het leven van alledag hebben gewone mensen vaak eenvoudigweg de mogelijkheid niet om rationeel na te denken over de rationele en irrationele grotere structuren waarvan hun eigen milieus onderdelen zijn, dus plegen ze vaak schijnbaar rationele handelingen zonder enig idee te hebben waartoe het dient en het bange vermoeden neemt toe dat de mensen aan de top ook alleen maar pretenderen dat ze het wel weten. Zonder het vermogen om een rol te spelen in de geschiedenis raakt de massamens in toenemende mate vervreemd van de wereld rondom als van zichzelf en het is juist de vervreemde mens die het tegenovergestelde is van het westerse beeld van de vrije mens.” (C. Wright Mills 1916 – 1962).
Reclame speelt een grote rol in het consumentisme. Bij bedrijven werken afgestudeerde psychologen om producten ‘in de markt’ te zetten. Ze hebben wetenschappelijke methoden om de consument te beïnvloeden. Een ervan is het creëren van onzekerheid. Een product kan die onzekerheid dan oplossen. De alomtegenwoordige reclame heeft een diep psychologische invloed op het individu. Freddy Heineken schijnt gezegd te hebben dat hij nooit bier heeft verkocht, maar een gevoel. Dat is goed te begrijpen als we naar de dure reclames van Heineken kijken, want het is bier, niets meer of minder. Al die Amerikaanse bedrijven als Coca Cola en Mc Donalds verkopen ook hun producten door het overbrengen van een gevoel, er worden miljarden aan uitgeven, waarbij niet vergeten moet worden dat dit soort bedrijven vaak uitblinken in onderbetaling van hun personeel.
Tevens is reclame vaak seksistisch, de vouw is dan het object waarmee een product moet worden verkocht, ook producten die niets met vrouwen te maken hebben. Bekend is een vrouw die tegen een auto aanleunt op een autobeurs. Protest hiertegen wordt afgedaan met het argument dat men bekrompen is, protest is eigenlijk niet toegestaan, dit is de repressieve tolerantie van Marcuse.
Door middel van fotobewerking (een bedrijf is de handeling geworden: Photoshop) worden in reclame ideaalbeelden gecreëerd die de de consument psychologisch beïnvloeden, vooral ten aanzien van het vrouwbeeld, mode en uiterlijk (de voorbeelden zijn bekend: de perfecte huid, lichaamsbouw etc.). Een product is dan de oplossing.
Sinterklaas en kerst komen er weer aan volgende maand. Wat de laatste jaren opvalt is dat beide feesten zijn gereduceerd tot koopfestijnen en het overmatig consumeren van voedsel (liefst vlees). Dat is wat Marcuse bedoeld. Tevens kunnen we er niet omheen dat de wereld in deze tijd op drift geraakt is. Politieke en economische conflicten hebben geleidt tot vluchtelingenstromen van miljoenen ontheemden, momenteel geschat op 60 miljoen.
Een boeiende analyse die aansluit op dit artikel is van Rob Riemen van het Nexusinstituut in het Belgische blad Knack van 16.11.2016 (te lezen op Blendle.nl). Het interview is afgenomen na de verkiezing van Donald Trump in de VS en staat vol met pregnante zinnen over de cultuur waarin we terecht zijn gekomen in deze tijd. “We leven in een kitschmaatschappij, je identiteit haal je niet meer uit wie je bent, uit je geestelijke waarden, maar uit wat je kunt kopen en hoe je dat op Facebook kunt zetten. (….). Wat we moeten veranderen is onze geestesgesteldheid. We moeten prioriteiten stellen. Het nu eens wel over boeken hebben. Aandacht besteden aan dingen die ertoe doen. Het onderwijs veranderen. (….) De elite heeft zich een kapitalistisch wereldbeeld toegeëigend waarin wetenschap en technologie centraal staan, noem het globalisering”.
Dat je ook goederen voor niets kunt krijgen laat deze foto zien. Deze mooie glazen schaal is door mij bij een glasbak weggehaald. De schaal was een deksel voor een braadpan, de vasthoudknop was er afgebroken, er zit dus een klein gaatje in, maar dat zie je niet. Iemand heeft de schaal bij de glasbak gezet en ik nam hem gratis mee. Zo makkelijk is dat.
Vroeger, 35 jaar geleden, had de grofvuildienst een vaste ophaaldag, mensen mochten de spullen waar ze vanaf wilden op de stoep voor de deur zetten (gaat nu op afspraak) en we gingen dan door de stad lopen en namen alles wat bruikbaar was mee: stoelen, servies en dergelijke. Stoelen werden geschilderd en jarenlang gebruikt.
Update 31.05.2017
Wat ik nooit heb gekocht / in bezit heb gehad: een elektrisch scheerapparaat, een magnetron, een videoapparaat, een elektrische tandenborstel, een iPhone of een ander product van Apple. Niet om een dogmatische reden, ik had het niet nodig.
Men zou dit ook consumismekunnen noemen, maar dat woord staat nog niet in het woordenboek. Vandaar koos ik in 2015 voor consumentisme. Kapita- lisme, het kapitaal regeert, commu- nisme, van de commmons (gemeenschappelijkheid). Consumeren, consumptie, consumisme.
Update 04.06.2017
Een opvallende nieuwe consumptiehype is de elektrische fiets. We worden overstelpt met een tv reclame (door een bekende Nederlander) en door paginagrote advertenties in de krant, om een elektrische fiets te gaan kopen. Het gebeurt ook massaal. Kritiek is er niet. De vraag is of er wel gedacht is aan de hoeveelheid stroom die er nodig is voor het opladen en het afval van de accu als de fiets versleten is. Tevens zullen mensen dikker worden, want je verbruikt minder calorieën. Voor ouderen is het natuurlijk goed, maar voor mensen die te LUI zijn om te fietsen is dit natuurlijk weer zoiets waaruit blijkt dat we moeten consumeren, er moet weer wat gekocht worden. Het is echter wel een goed alternatief voor een auto in het woon-werk verkeer.
Update 16.06.2017
Men leest veel over duurzaamheid, producten die lang mee gaan:
In de Volkskrant van 28.06.2017 een artikel over een nieuw verderfelijk fenomeen uit de reclame: ‘emotietargeting’. De bekende grote techbedrijven van de zogenaamd sociale media (namen noem ik niet) kunnen uit de vele gegevens die ze van de gebruikers hebben de gemoedstoestand afleiden en reclame daarop afstemmen. Klik je op een artikel over stress en hoofdpijn dan krijgt de gebruiker een passende reclame te zien. Dit is vooral op jongeren gericht. Er is een geheim rapport, de bedrijven ontkennen, maar zeker is dat het kan en alles wat kan zal ook gebruikt worden.
Ook nieuw is de zogenoemde ‘influencer’, dit is iemand, meestal een knappe jongeman of jongedame, die een eigen kanaal op YouTube heeft en programma’s maakt over een hobby, zoals koken, make-up, auto’s en muziek ed, en tussendoor een zak chips van een bepaald merk openmaakt of een crème aanprijst en daarvoor betaald wordt. Het aantal kijkers (views) levert ook geld op. Aangezien veel jongeren geen tv meer kijken en dus ook geen reclame meer zien hebben adverteerders de influencer als nieuwe reclamemogelijkheid aangegrepen. Het zijn kanalen met honderdduizenden volgers, dus het bereik is heel groot. De overheid doet nog wel pogingen dit tegen te gaan, maar dat gaat natuurlijk niet lukken. De algehele mentaliteit is toch ‘pakken wat je pakken kan‘ en ‘als ik het niet doe doet een ander het wel’. Het ‘moderne’ cynisme van het huidige tijdsgewricht. Als shockeren meer inkomsten oplevert dan doe je dat toch gewoon.
‘Iedere maatschappij is het product van opvoeding (door de ouders) en onderwijs (door de school)’, (door mij opgeschreven in 2000). Als je als maatschappij je burgers in de eerste plaats opvoedt om consument te worden, dan krijg je de huidige moderne eendimensionaleconsumptiemens die alles zal doen om de nieuwste telefoon, gadget of computergame aan te schaffen, desnoods door er een nacht voor op de stoep van een winkel te gaan liggen (zie boven).
‘Reclame heeft onze geesten verziekt’,dat zei ik 25 jaar geleden al en de hoeveelheid reclame is exponentieel toegenomen. Ook de methodes zijn steeds gewiekster, slimmer.
Persoonlijk klik ik nooit op reclames, bij reclame op tv of radio gaat het geluid uit. Bij zoekmachines nooit ingelogd zijn. Dat is de handelwijze.
Update 04.08.2017
Een Braziliaanse voetballer (een jongeman van 25 jaar die kan voetballen) gaat naar een andere club. Er is een bedrag mee gemoeid van in totaal ca 500 miljoen. In Parijs staan mensen vandaag in de rij voor de fanshop om een shirt met zijn naam te kunnen kopen. Je hoeft mensen niet te dwingen tot consumptiegedrag, ze doen het uit eigen beweging, ze doen het vrijwillig….
Update 05.09.2017
Er komt een nieuwe telefoon van een bekend merk, er zijn meerdere websites met aankondigingen, de telefoon gaat vanaf 1100 euro kosten.
Reclameborden op het centraal station in Amsterdam hebben camera’s om te registreren hoeveel mensen er naar de reclame kijken en hoelang. Ze zeggen dat de beelden niet worden opgeslagen en dat er verder niets met de beelden gebeurt.
Reclamemakers waren in de jaren 1960 van plan om een subliminale boodschap in een reclame te stoppen. Dat is een heel kort beeld en/of tekst die je niet opmerkt of ziet, maar wel op de menselijke geest zou inwerken. Of het werkte is nooit bewezen. Het is toen toch verboden, maar het zou niet verbazen dat ze het toch nog eens geprobeerd hebben.
Update 19.09.2017
Treffend voorbeeld van zinloze verspilling in de consumptiemaatschappij. Printer (kopiëren/scannen/printen) is stuk, aandrijfsnaar is gebroken. 10 jaar gebruikt en deed het prima (moest wel eens worden schoongemaakt en die inkt is natuurlijk krankzinnig duur). Bel het bedrijf (een van de grote bedrijven die wereldwijd miljoenen printers verkopen, de naam laat ik achterwege, want dat gaat overal zo), antwoord: dat onderdeel is er niet meer, kan niet gerepareerd worden. Dan zelf maar eens kijken: maar een printer openmaken kan niet, er zijn geen schroeven, wrikken helpt niet, je moet hem openbreken en iets kapot maken.
Ze praten over duurzaamheid in het parlement en in talloze ‘commissies’ waar deskundigen plannen maken over hoe we in vredesnaam die afvalberg kunnen verminderen, maar apparaten zo maken dat ze kunnen worden gerepareerd doen ze niet, want dat gaat ten koste van de economsche groei en de werkgelegenheid (zeggen ze dan).
Update 16.12.2017
Sinterklaasinkopen 2017: ca 600 miljoen euro.
Kerstinkopen 2017: ca 900 miljoen euro.
Vuurwerkinkopen 2017: ca 68 miljoen
(Samen ruim 1.5 miljard euro).
2 interessante rapporten zijn verschenen. Ze laten beide een kloof zien die er in Nederland, maar naar mijn mening in alle liberaal-kapitalistische landen, is. We leven in de wereld van de haves-and-have-nots, nationaal en internationaal.
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft een onderzoek gedaan naar de stand van het land en het welbevinden van de Nederlander en een vergelijking gemaakt met 25 jaar geleden. De conclusie is dat het GOED gaat in Nederland, alleen de armoede is toegenomen, maar verder is bijna iedereen tevreden en is alles beter dan vroeger.
Een adviesorgaan van de overheid, de RVS (Raad voor Volksgezondheid en Samenleving) schrijft in haar rapport ‘Recept voor maatschappelijk probleem’: “Als de maatschappij het probleem is, is een recept niet de oplossing”. Ze beschrijven de impact van maatschappelijke problemen op het individu.
Update 23.08.2018 (3 jaar later)
De consumptiecultuur zorgt ervoor dat producten kort meegaan en niet kunnen worden gerepareerd. Dat dit vroeger anders was laten de foto’s van een mixer, radio en citruspers zien. Doordat er weinig gerecycled wordt is er veel afval. Plastic komt in de rivieren terecht en in de oceanen is de bekende plasticsoep ontstaan, gigantische hoeveelheden drijvend plastic. Blikjes liggen overal, dit komt omdat ze geen economische waarde meer hebben. Koeien eten ze op en gaan dood door maagperforaties.
Echte diepgaande analyses zijn er weinig, maar de hele consumptiecultuur en haar afval komt voor uit de kapitalistische (maar ook marxistische) productiewijze waar het het produceren van goederen tegen zo laag mogelijke kosten de praktijk is. Het milieu en de natuur spelen daarin geen rol omdat ze altijd als kosteloos en gratis zijn gezien, sinds de industriële revolutie. Daarom werd afval vroeger naar een stort gereden en gif gedumpt. In die zin is wel vooruitgang, want dat gebeurd nu veel minder. Deze productiewijze moet worden veranderd: ieder product moet een prijs krijgen die milieukosten en sociale kosten in zich heeft (sociale kosten zijn grondstoffen voor bijvoorbeeld al de mobieltjes (coltan, nikkel ed) die onder slavernij condities worden gedolven, dit moet worden afgeschaft). Sommige producten zullen veel duurder worden, anderen goedkoper.
Foto’s over duurzaamheid, spullen die lang meegaan en afval:
Update 04.09.2018
Met een bij de glasbak meegenomen vaas (hergebruik) maakte ik een stilleven.
Update 22.09.2018
Het is 2 1/2 maand voor Sinterklaas, er is een winkel met pepernoten geopend. Er zijn 50 smaken. (zie boven).
Apple heeft een nieuw iPhone, mensen stonden in de regen voor de winkel in Amsterdam om er als eerste een te kunnen kopen. De apparaten kosten ca 1200 euro. Een man noemt dit de mooiste dag van zijn leven. Hoe triest. (zie boven).
Update 01.11.2018
Een diep triest stemmend bericht in de Volkskrant vandaag: apps voor peuters (onder de 5 jaar) staan vol met advertenties, waarvan een deel manipulatief en ontwrichtend is. Dit is gebleken uit Amerikaans onderzoek naar de Google Play Store. Eerder was al gebleken dat er in de apps reclames met geweld voorkomen, het mag niet maar dat schijnen ze niet te kunnen voorkomen. Bedrijven doen alles om mensen van jongs af aan te indoctrineren en hun consumptiegedrag te beïnvloeden en verslaafd te maken dit begint al met kleuters…..
Update 21.11.2018
Reclamemakers zijn geen mensen met een bijster hoge intelligentie. Iedere website wordt tegenwoordig volgeplempt met paginavolle bewegende reclame, maar er is niemand die er naar kijkt of op klikt. Op YouTube kan men een reclame na 3 seconden wegklikken, dat zullen de meeste mensen doen, het geld van de opdrachtgever is binnen, maar dus volstrekt nutteloos, soms moet je een reclame helemaal uitkijken, de boodschap moet in je hoofd getampt worden. Ook de bekende buienradar (eigendom van RTL, ze wonen een prijs voor beste website (ha, ha) staat helemaal vol met reclame, soms 3 verschillende op 1 pagina, volstrekt nutteloos.
Black Friday, een uit de VS overgewaaid verachtelijk fenomeen van de dolgedraaide consumptiemaatschappij.
Update 24.12.2018
De kerstinkopen zijn dit jaar hoger dan 1 miljard euro. Een groot aantal supermarkten is zelfs eerste kerstdag open. Diep triest. Voor veel mensen is er in het leven niets anders meer overgebleven dan naar een winkel gaan.
Dit jaar zal ik net als de voorgaande ca 25 jaar geen vlees eten tijden de kerstdagen (een vegetariër ben ik echter niet).
Update 23.07.2019 (4 jaar later)
Het blijkt dat westerse landen massaal afval (plastic, computers etc) transporteren naar landen waar weinig milieuregels zijn (in Azië). Deze landen willen daar mee stoppen en men heeft nu problemen.
Uit Dossier Broeikaseffect (1981):
“(….) zaken die niet binnen de economische sfeer vallen, zoals het milieu, maar eigenlijk ook bij de welvaart zouden moeten worden betrokken, worden onvoldoende onder de aandacht gebracht”.
“(…) wanneer je de mate van welvaart alleen afleidt uit de toename van de productie en het nationaal inkomen blijven de milieugoederen buiten beschouwing. De reden dat dit zo gegroeid is ligt aan het feit dat die milieugoederen altijd overvloedig voorhanden leken te zijn en ze vielen buiten de economische sfeer. Nu de milieugoederen echter ‘schaars’ zijn geworden is er een conflict ontstaan tussen productie en milieu. Daarom is het noodzakelijk dat niet meer de productiegroei als doel gesteld wordt voor de welvaart, maar een veel meer afgewogen doelstelling waar het milieu bij betrokken wordt”.
“Wat willen we: productie die is afgestemd op onmisbaarheid en maatschappelijk nut en in evenwicht met de natuur òf een ongecontroleerde productiegroei met de daarmee samenhangende milieuvervuiling en grondstoffen- en energieverspilling? Eigenlijk zijn we uit lijfsbehoud voor de mens genoodzaakt voor het eerste te kiezen……”
Vertaald naar 2019: In ieder product moet alle kosten worden verwerkt, van kiwi en banaan tot en met vliegreis en tweede huis (al dan niet in Frankrijk). Enzovoort. Er moet een onafhankelijke instantie of autoriteit of instituut komen die dit gaat uitrekenen.
Dit impliceert tevens dat ieder land verantwoordelijk is voor zijn eigen afval, exporteren (en importeren) van afval is verboden.
Update 28.08.2019
De afvalverwerker in Amsterdam AEB (Afval Energie Bedrijf, de grootste in Nederland) kampt met technische mankementen, achterstallig onderhoud en miljoenentekorten. Om veiligheidsredenen liggen een aantal verbrandingsovens stil.
Het hele verhaal is tekenend voor hoe er tegen afval is aangekeken en tot welke problemen dit kan leiden. Alles hier opsommen kost teveel tijd. Enkele opvallende zaken: er is 16 miljoen noodkrediet nodig geweest, het bedrijf moet worden verkocht maar er is geen koper, het rivierslib dat er werd verwerkt kan niet worden opgeslagen, 35.000 mensen zijn afhankelijk van de warmtelevering van het bedrijf, er is een crisisteam om het ophalen van huisvuil te garanderen. Enzovoort. Miljoenentekorten hebben maar 1 reden: falend bestuur.
Update 09.05.2020 (5 jaar later)
De coronapandemie heeft de wereld in haar greep, de gevolgen zijn groot en dramatisch.
De mensheid is tegen de grens gebotst van een economisch systeem dat gebaseerd is op de ongebreidelde groei van productie en consumptie zonder daarbij acht te slaan op natuur, milieu, dier en ecosysteem.
Een analyse van de Coronapandemie die alles met consumentisme te maken heeft: Coronacrisis
Uit de inleiding van mijn afstudeerscriptie in 1981: “Er is een fundamenteel conflict tussen de mens en zijn omgeving. De natuur is ingesteld op evenwicht en de mens wil groei. Voor groei zijn natuurlijke hulpbronnen nodig, wat een verstoring van de natuur veroorzaakt. Deze verstoring kan noodlottige gevolgen hebben voor de leefbaarheid op aarde. Noodzakelijk is dat de mens de perceptie van zijn omgeving (de natuur) bijstelt teneinde in harmonie met de natuur te leven.”
Illustratieve foto’s. Toelichting onder de foto’s, klik op Informatie icoon.
Update 01.02.2022
Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft nieuwe inzichten die bijzonder goed zijn, ook nooit eerder gehoord. https://www.volkskrant.nl/ts-bfa4febf we gaan vooruit!
Fotogalerij (alle foto’s zijn te koop).
(C) Ronald Puma
Dit artikel is tot stand gekomen zonder subsidie en/of crowdfunding.
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Geopolitiek is het bedrijven van machtspolitiek om strategische, politieke en economische invloed te krijgen en houden in een gewenst gebied. Ieder land bedrijft geopolitiek, vooral de grootmachten op de wereld.
Enkele voorbeelden:
China laat Noord-Korea al 60 jaar begaan, ze hebben liever dictatuur Noord-Korea met strafkampen als buurland dan een kapitalistisch herenigd Noord- en Zuid-Korea. China koopt in Afrika grond. Hun bedrijven vestigen zich over de hele wereld.
Rusland steunt het Syrië van dictator Assad die een bloedige oorlog voert tegen zijn eigen bevolking en zo heeft Rusland in het Midden-Oosten voet aan de grond (ze gebruiken een haven aan de Middellandse Zee). Tevens is het goed voor de (wapen)industrie, want Rusland levert wapens. Rusland steunt Cuba met handelsaangelegenheden, het eiland Cuba ligt 160 kilometer verwijderd van de VS.
Groot-Brittannië heroverde de Falklandeilanden (een koloniaal overblijfsel uit de 16e eeuw) in 1982 op Argentinië, een eiland bezitten op het zuidelijk halfrond is geopolitiek gezien zeer wenselijk. Het ging hierbij ook om territoriale wateren met vis en delfstoffen.
De Verenigde Staten De VS zien zichzelf als de politieman van de wereld en hebben militaire bases over de hele wereld (het aantal 800 komt naar voren, maar dit is moeilijk na te gaan). In Egypte werd dictator Mubarak 30 jaar militair gesteund totdat de bevolking hem verdreef. Begin deze eeuw waren de VS niet meer welkom in Saoedi-Arabië en na de aanslag in de VS op de Twin Towers werd alles gedaan om een vaste positie in het Midden-Oosten te houden. Dictator Saddam Hoessein van Irak zou massavernietigingswapens hebben en Al Qaida zou vanuit Irak opereren. Bewijsmateriaal werd vervalst en de wereld werd voorgelogen om Irak binnen te vallen en een bevriend regime te installeren. Het gaat hierbij om toegang tot de Iraakse olie te houden en om handelscontracten van Amerikaanse bouwbedrijven. Maar de VS hebben een traditie van een eeuw van interventies en bemoeienis in hun ‘eigen achtertuin’ heel Midden- en Zuid-Amerika. Cuba was het bordeel van Amerika voor Fidel Castro aan de macht kwam in 1959, daarom probeerden ze het eiland te heroveren in 1961 en is er sindsdien een boycot. (De VS hebben een basis op Cuba (Guantanamo Bay, een pachtregeling zonder eind, Cuba wil ervan af) waar ze gevangenen (oa. uit Afghanistan) vasthouden die niet een onder een rechtssysteem vallen).
Rusland De actuele crisis in Oekraïne en de Krim is een goed voorbeeld van geopolitiek en de aanleiding voor dit artikel. Rusland heeft in maart dit jaar het schiereiland de Krim ingenomen, dat deden ze door onherkenbare soldaten in te zetten. De Krim hoorde tot 1954 bij Rusland. Rusland huurde grondgebied met havens van de Oekraïne waar hun oorlogsschepen liggen. Door de politieke omwenteling in Oekraïne, waarbij het nieuwe machtscentrum afkerig van Rusland is, heeft president Poetin niet afgewacht tot Rusland de toegang tot de Krim en de havens wordt ontzegd en is er zelf binnengetrokken. De havens van Sebastopol met de Zwarte Zeevloot zijn strategisch van groot belang, in het noorden van Rusland zijn de havens in de winter dichtgevroren (afgezien van de haven van Kaliningrad, tussen Polen en Litouwen). Ook de inmenging in het oostelijk deel van Oekraïne is geopolitiek, Rusland wil geen westers georiënteerd land aan haar westgrens en steunt separatisten die Russisch gezind zijn. Deze politiek, met als afgrijselijk gevolg het neerschieten van een passagiersvliegtuig waarbij 196 Nederlanders omkwamen, is tevens te zien als een residu van en misschien een opleving van de Koude Oorlog.
De Koude Oorlog (in tegenstelling tot een daadwerkelijke echte oorlog, de term is van George Orwell uit 1945) is na de Tweede Wereldoorlog na de nederlaag van Hitler-Duitsland ontstaan, waarbij het ging om invloedssferen en zeggenschap. Duitsland werd in tweeën gesplitst, in Oost- en West Duitsland. Alle midden- en Oost-Europese landen kwamen onder niet-democratische Sovjet georiënteerde regeringen. Er was een ‘IJzeren Gordijn’ ontstaan tussen het westen en het oosten (de term is van Winston Churchill in 1946). Het communistische Rusland van Stalin en zijn opvolgers hebben tot 1989 met harde hand en inzet van militaire kracht hun belangen verdedigd: DDR 1953, Hongarije 1956, Praag 1968. Doordat het communistische systeem economisch gezien failliet was is het eind jaren ’80 geïmplodeerd en de toenmalige leider Gorbatsjov (glasnost en perestrojka) heeft door zijn terughoudende optreden voor grote veranderingen gezorgd en de Sovjet-Unie en het Warschaupact (een militair bondgenootschap) verdwenen.
Sinds de val van Berlijnse Muur en het ineenstorten van het communisme en de Sovjet-Unie in 1989 is er een geopolitieke strijd om Midden-en Oost Europa. De meeste mensen leren het niet met geschiedenisles op school en het is als vloeken in de kerk, maar historisch gezien komt voor Rusland de dreiging uit het Westen. Dit is begonnen met de inval van Napoleon in Rusland 1812, de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog waarin Rusland werd aangevallen. Als men vraagt wie Duitsland heeft verslagen in de Tweede Wereldoorlog, zeggen de meeste mensen de VS en het Westen. De feiten zijn dat er van de geschatte ruim 50 miljoen doden in de hele oorlog er ruim 20 miljoen in Rusland vielen (de cijfers lopen uiteen, het getal 27 miljoen wordt ook genoemd) (400.000 Amerikanen). Alle landen van Midden- en Oost Europa behoren 25 jaar na de val van de Berlijnse Muur tot de westerse invloedssfeer, het is dus niet zo verwonderlijk dat Rusland argwanend is ten opzichte van het Westen. De machtswisseling in Oekraïne in 2013 door een volksopstand is moeilijk te accepteren binnen het geopolitiek kader van de Rusland. Tevens is het een feit dat op de Krim en in Oost-Oekraïne het grootste deel van de bevolking Russisch is en liever bij Rusland wil horen. Het machtscentrum in Kiev wil natuurlijk geen grondgebied kwijt raken en daarom is het oorlog. De vraag is hierbij of het gaat om territoriale grenzen of grenzen die de wil van de bewoners respecteren.Staten denken altijd in de eerste plaats aan territorium en macht, mensen voelen waar ze bij horen en zoeken identiteit en verwantschap.
Het gevaar schuilt in een totale terugkeer van de Koude Oorlog, waarbij we absoluut niet vergeten mogen dat er in beide landen (de VS en Rusland) nog steeds genoeg kernwapens zijn om de hele wereld te vernietigen. Wie de jaren 1980 heeft meegemaakt kent de MAD doctrine: Mutual Assured Destruction, de wederzijds gegarandeerde vernietiging. De wereld leefde lange tijd onder een enorme dreiging van een allesvernietigende atoomoorlog. Opvallend is in dit verband dat de VS nu zeggen dat Rusland sinds 2008 rakettesten doen voor kruisraketten die voor atoomwapens zijn en een verdrag met de VS schenden. Ze weten het al sinds 2008 en zeggen het in 2014, zoiets roept vragen op.
Maar het westen heeft veel boter op het hoofd, ook Nederland. Als je jezelf in decennia lang afhankelijk maakt van Russisch gas en de export van je producten, als je Russische bedrijven toelaat met hun abjecte (wapen)handel (in de mooie kantoren op de Amsterdamse Zuidas), als de koning en koningin bier gaan drinken met politiek leider Poetin tijdens de Olympische spelen (februari dit jaar, 5 maanden geleden) en de minister-president en de top van het bedrijfsleven toasten met Poetin op nieuwe contracten, in een land met een gebrekkige democratie, waar geen persvrijheid is en politiek tegenstanders worden vermoord of in de gevangenis terechtkomen en hiermee impliciet de legitimiteit accepteert, dan denken de macht en de oligarchen in Rusland: we kunnen doen wat we willen.
Geopolitiek is zo oud als er staten zijn en zal er ook altijd zijn, maar het gaat om de omvang en impact en gelijke beoordelingen. We kunnen niet Rusland veroordelen en de VS en China niet veroordelen. Oorlog is in een tijd met technisch hoogwaardige wapens niet meer mogelijk, het staat gelijk aanmassale vernietiging of zelfmoord. We moeten vertrouwen op internationale politieke organen als de Verenigde Naties en de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) en er maar het beste van hopen…
Update 23.09.2014
Rusland en China stemmen in de veiligheidsraad van de Verenigde Naties tegen het bombarderen van de zelfbenoemde islamitische Staat (IS) in Irak en Syrië. Wat er dan wel moet gebeuren zeggen ze niet, maar ze stemmen tegen omdat de VS voor is. Maar hier geldt zoals het bekende gezegde luidt: ‘De vijand van mijn vijand is mijn vriend’.
Maar de VS is ook ambigue (dubbelzinnig), president Obama noemt IS een ‘bedreiging voor de VS’ (net zo als ze Saddam Hoessein als bedreiging zagen voor hun eigen grondgebied). Hebben ze bommenwerpers, straaljagers, duikboten en invasietroepen? De VS heeft de afgelopen 24 uur 50 Tomahawk raketten vanaf hypermoderne oorlogsschepen afgeschoten. De schepen liggen in de Rode Zee en de Perzische Golf, duizenden kilometers vanaf de doelen in Syrië, ze schoten er 50 af à ca. 400.000 euro per stuk, in totaal 20 miljoen euro. En dat tegen een leger van middeleeuwse struikrovers die niets anders bezitten dan de kleren die ze aanhebben. Waarbij overigens wel de vraag is hoe ze aan geld en wapens komen. Van mensen die niets te verliezen hebben kun je echter nooit winnen, dat heeft Afghanistan laten zien waar de de VS en een groot aantal westerse landen meer dan 10 jaar hebben gevochten tegen de Taliban en niet hebben kunnen winnen, dat zegt genoeg. (De Sovjet-Unie kon in de jaren 1980 ook niet winnen. Afghanen hebben vechten in hun bloed zitten, decennia lang).
Opvallend is wel dat de aanvallen worden gesteund door Bahrein, Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar en Jordanië. Dat zijn dan ineens bondgenoten: dictaturen die enkel door hun olie een rol op het wereldtoneel spelen. In Saoedi-Arabië mogen vrouwen geen auto rijden en krijgt een meneer die een blog bijhield waarin hij pleitte voor meer vrijheid duizend zweepslagen (50 per week, 20 weken), een gevangenisstraf van tien jaar, een boete van 191.000 euro en een reisverbod van tien jaar.
Update 20.06.2015
Vandaag in de Volkskrant een artikel over de hernieuwde stationering van kernwapens van de VS op Europees grondgebied . Rusland houdt grootschalige militaire oefeningen (zie boven over de terugkeer van de Koude Oorlog, wat ik juli 2014 schreef).
Opvallend is ook dat het noodlijdende Griekenland (zie elders op deze website) ineens ook in een geopolitieke context wordt geplaatst. Griekenland dreigt hulp aan Rusland te vragen en te krijgen als ze geen Europese steun meer krijgen. Een land in Zuid-Europa dat op de hand van Rusland is is natuurlijk niet mogelijk (dat zou hetzelfde zijn als Mexico een linkse regering zou krijgen), dan worden de westerse belangen geschaad (ironisch bedoeld). In die zin is dit hoopvol voor Griekenland, want geopolitiek mag altijd wat kosten. Oekraïne heeft inmiddels ook al zomaar 40 miljard dollar steun gehad van het IMF. Uiteindelijk gaat het er in Oekraïne natuurlijk om dat westerse (lees vooral Amerikaanse) bedrijven (Apple, Microsoft, Coca Cola, McDonald’s et cetera, et cetera) hun producten kunnen verkopen (liefst in een vrijhandelszone zonder al te veel belastingen, en anders kunnen ze zich altijd op de Amsterdamse Zuidas vestigen met een postbus).
Update 02.10.2015 (1 jaar na begin van dit bericht)
Rusland heeft zijn militaire aanwezigheid in Syrië uitgebreid en bombardeert doelen in Syrië. Rusland maakt gebruik van een havenstad in Syrië aan de Middellandse zee. Ze bestrijden ook de anti-Assad coalitie, want Assad is de bondgenoot. Iran en de Libanese Hezbollah militie steunen Assad ook. De anti-Assad coalitie wordt door de VS gesteund (door steun aan de Koerden). Het zal niet de eerste keer zijn dat er een niet voorziene oorlog uitbreekt door een onduidelijke situatie.
Update 20.02.2016 (2 jaar na het eerste bericht)
Uit een artikel in de Volkskrant van vandaag blijkt ook hoe de verantwoordelijken denken over vrijhandelsakkoord TTIP. Het belangrijkste doel is geopolitiek. TTIP zorgt ervoor dat Europa en de VS de norm gaan stellen en dat alle andere landen op de wereld zich daaraan zullen moeten aanpassen. Frans Timmermans zei dit: “Wij Amerikanen en Europeanen zijn in staat de toekomst voor deze wereld uit te stippelen (…).TTIP is een geostrategische overeenkomst. (….) …bepalen de Verenigde Staten en Europa de regels en anderen zullen moeten volgen(…)”. Deze uitspraak bevestigd mijn stellingen die boven zijn beschreven, het gaat om geopolitieke macht en de toegang tot economische markten (ik schreef erover in 1992).
Update 21.02.2016
Men heeft het over een terugkeer van de Koude Oorlog. Tevens worden er parallellen getrokken met Sarajevo 1914 toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak in een verwarrende tijd. In het tv programma Buitenhof werd gesproken over de terugkeer van de geschiedenis, waarbij gerefereerd werd aan het einde van de geschiedenis van Fukuyama begin jaren 1990. In 1992 schreef ik mijn artikel de geschiedenis herhaalt zich waarin ik reeds voorspelde dat de euforie die er na de val van het communisme was geen goede onderbouwing had. Hier te lezen: De geschiedenis herhaalt zich
Update 14.03.2016
6 april 2016 is er in Nederland een referendum over Oekraïne. Het gaat om een associatieverdrag waarbij samenwerking makkelijker wordt. De complexiteit is groot. In geopolitiek perspectief is het duidelijk dat er vanuit het westen al jaren de wens is de invloedssferen uit te breiden (zie boven). We herinneren ons de liberalen Hans van Balen en Guy Verhofstad die na de revolutie in Kiev in 2014 er als de kippen bij waren om hun voorkeur duidelijk te maken.
Maar het moet gezegd dat een groot deel van de inwoners van Oekraïne, en dan vooral de jongeren, snakken naar de westerse waarden (en dan de westerse waarden waar wij ondanks alles heel tevreden mee moeten zijn). Het land is door en door corrupt, ze zijn de oude Sovjet-mentaliteit en staatsinrichting nooit kwijt geraakt. Navrant is dat de revolutie in 2013 is ontstaan vanwege het niet ondertekenen van een associatieverdrag met de EU. In die zin kunnen we spreken van een echte volksopstand, een revolutie. Er zijn in 2014 ruim honderd doden gevallen, indrukwekkend waren de beelden van sluipschutters die op ongewapende betogers schoten.
Het is jammer dat het niet mogelijk is geweest Oekraïne een niet-gebonden land te maken, dat was en is de beste oplossing. Maar zoals boven reeds beschreven: staten denken in machtsposities en grondgebied, met alle gevaren vandien. Als we van de geschiedenis willen leren moeten we het concept van niet-gebonden landen verder uitwerken en toepassen.
Bijkomende factor is dat het referendum er mede is gekomen door een populaire website die bekend staat als rebels. Er zijn 450.000 handtekeningen binnengehaald (300.000 waren er nodig) en dat is een knappe prestatie. Mijn inziens is het associatieverdrag en de hele gang van zaken, waarbij de politiek een besluit neemt en als voldongen feit stelt, een katalysator voor zeer veel zaken die in Nederland de schijn van democratie hebben, maar enkel door machtspolitiek worden doorgedreven. Elders heb ik dat al eens beschreven, de burger mag eens in de 4 jaar stemmen en wat er in de tussentijd gebeurt is een voldongen feit. Tevens hebben 8 jaar economische crisis, de nationalisatie van banken, de miljardenbezuinigingen, de crisis bij de woningcorporaties, de afbraak van veel voorzieningen, de zelfverrijking van bestuurders, de massale instroom van asielzoekers sinds september 2015 enzovoort, enzovoort voor een diep gevoel van frustratie gezorgd. Het is natuurlijk duidelijk dat er in Nederland (en heel Europa) een economisch-politieke (en ook culturele) elite is is die de lakens uitdeelt. Dit zijn de industriëlen die de politici kennen en elkaar in particuliere circuits tegenkomen. Dit zijn de mensen uit de lijst die de Volkskrant ieder jaar samenstelt in de Top 200 van invloedrijkste Nederlanders en zakenblad Quote met de 500 rijkste mensen. Tevens is lobbyen een hele beroepstak geworden waar miljoenen in omgaan, dit wordt in het verborgene gehouden.
Iedere maatschappij, dictatuur en democratie, heeft een verzadigingspunt van onvrede. Boven dat verzadigingspunt ontstaan volksbewegingen, nieuwe partijen, soms zelfs revolutie. De onvrede kan linksom of rechtsom zijn uiting vinden. Dit was in 1989 in de DDR (en heel Oost-Europa, de ‘Fluwelen Revolutie’ in Tsjechoslowakije), in Oekraïne in 2014, maar ook Syriza (linkse politieke partij) in Griekenland. Zeer recent is de nieuwe politieke partij Alternative für Deutschland (AfD) in Duitsland die rechts is en opgericht werd uit onvrede met de immigratiepolitiek van de Duitse regering.
Update 01.04.2016
In de Volkskrant een interview met een hoge diplomaat Pierre Vimont. Het interview gaat over het associatieverdrag met Oekraïne en de verhouding met Rusland. Hij zegt:
“We gingen in 2008 onderhandelen over het associatieverdrag zonder dat we de geopolitieke aspecten ervan goed begrepen. Met enige aarzeling had Rusland in de jaren negentig geaccepteerd dat voormalige Oostbloklanden als Polen in de EU-sfeer terecht waren gekomen. Maar Oekraïne is een ander verhaal. De cultuur is veel meer verweven met die van Rusland en het land heeft lange tijd deel uitgemaakt van de Sovjet-Unie. Bovendien ligt het in het hart van botsende invloedssferen. Dat Poetin vindt dat Rusland invloed moet uitoefenen in Oekraïne hebben we destijds onvoldoende erkend”. (zie wat ik boven schreef in 2014).
“Het heeft denk ik met het wezen van de Europese Unie te maken. We zien onszelf als een soft power, als een instantie die altijd deel van de oplossing is, maar niet deel van het probleem kan zijn. Achteraf beschouwd was het naïef en misschien zelfs wel arrogant om eerst de onderhandelingen met Oekraïne af te willen sluiten, voordat we de Russische bezwaren serieus namen. We hadden in ieder geval beter aan ze moeten uitleggen wat we aan het doen waren. Daarnaast negeerden we andere voorstellen van Poetin en Medvedev voor samenwerking op het terrein van economie en veiligheid. Ook al waren die misschien niet goed en moeilijk met onze ideeën te rijmen, toch vind ik dat we het gesprek hadden moeten voeren. Bij de Russen groeide langzaam het idee dat we ze wilden isoleren.”
(Het gaat om economische macht, de meeste informatie die de voorstanders van het associatieverdrag geven gaat uit van handel, de bekende slogans horen we dan: ‘Nederland is een handelsland, we moeten het hebben van onze export’ etc.).
Maar ook geeft hij kritiek op Rusland: “Nou, ik ben bereid kritisch te zijn over de EU, maar we moeten ook eerlijk zijn over de rol van Rusland. Dat land heeft met de annexatie van de Krim tal van internationale conventies geschonden, niet in het minst de afspraken over de onafhankelijkheid van Oekraïne, inclusief de Krim. Die had Rusland zelf eerder erkend. Ook de Russische bemoeienis met het oosten van Oekraïne kan niet door de beugel.”
(hier was mijn inziens wel de toevoeging mogelijk geweest dat de driekwart van de bevolking van de Krim en Oost-Oekraïne zich Rus voelt, hier zou een oplossing voor moeten worden gevonden in meer soevereiniteit voor die regio’s).
Update 05.12.2016
De uitzending van het VARA tv programma De Grens over Cuba liet een goed voorbeeld van geopolitiek zien. De Verenigde Staten hebben al meer dan een eeuw een stuk grondgebied in bezit op Cuba met de naam Guantanamo Bay. Ze veroverden dat op de Spanjaarden en pachtten het sindsdien, maar het contract kan niet door Cuba opgezegd worden. Na de Cubaanse revolutie wilden de Cubanen het stuk grond en de baai weer in bezit krijgen, maar de VS wil dat niet. Ze hebben er een marinebasis waarmee ze de zeeën aldaar controleren. (Tevens zijn vermeende terroristen in een kamp opgesloten dat buiten het juridisch systeem van de VS valt).
Laten we deze gang van zaken nu eens tegenover de annexatie van de Krim door de Russen zetten. De Krim behoorde altijd bij Rusland, 3/4 van de bevolking is Rus. Ze willen hun marinebasis niet kwijt aan Oekraïne (zie boven). De annexatie werd internationaal sterk veroordeeld.
Men moet beide gevallen afkeuren, maar in de internationale politiek is alleen Rusland veroordeeld.
Update 29.06.2017 (3 jaar na het eerste bericht)
Een treffend voorbeeld van geopolitiek in de Volkskrant van 28.06.2017.
Het gaat om de Britse koloniale erfenis van de Chagos-archipel, vroeger behorend bij het eiland Mauritius midden in de Indische Oceaan ten zuid westen van India. Mauritius wil de Chagos eilanden terug en de zaak komt nu voor het internationale gerechtshof in Den Haag. Waar het geopolitiek gezien om gaat is dat Engeland het deel met de naam Diego Garcia aan de Verenigde Staten heeft verhuurd en dat er een militaire basis op is gevestigd die een cruciale rol speelde bij de oorlogen in Irak en Afghanistan. O, dat wisten we nog niet.
De 2000 bewoners van de Chagos eilanden werden in de jaren 1960 gedeporteerd. Zo gaat dat.
Update 11.08.2017
Noord-Korea is een angstwekkend land, dit land land is te vergelijken met de ergste dictaturen en regimes uit de geschiedenis. De huidige crisis laat zien waar geopolitiek toe kan leiden. Zoals boven beschreven (3 jaar geleden) is China de kwade genius achter Noord-Korea. China steunt Noord-Korea al sinds de Tweede Wereldoorlog en de Korea Oorlog. China is zelfs officieel bondgenoot met een verdrag. Te lezen is dat China Noord-Korea wil helpen bij een aanval door de VS. Het ergste opportunisme is te vinden in geopolitiek, maar dat heeft Machiavelli natuurlijk al beschreven in 1532 in De Vorst (ook De Heerser genoemd)…..
Maar ook de Verenigde Staten hanteren precies dezelfde uitgangspunten van dominantie en macht. Noord-Korea dreigt het eiland Guam in de Grote Oceaan aan te vallen met raketten. Guam is door de VS in 1898 veroverd op de Spanjaarden en het eiland is sindsdien Amerikaans grondgebied. Er zijn enorme militaire basis op gevestigd en er zijn havens voor oorlogsschepen (tijdens de oorlog in Vietnam jaren 1960, 1970 vertrokken de bommenwerpers vanaf dit eiland). Dit is wat ik boven beschreef (in 2014): ‘ze hebben militaire basis over de hele wereld’. Ook de VS hanteert een abjecte geopolitieke ideologie (eigenlijk door de hele geschiedenis heen, zie Dossier VS) deze wordt echter niet als zodanig gezien.
Met de huidige president is alles mogelijk en men moet hopen dat er in de VS genoeg mensen naast de president zijn die zo’n conflict rustig benaderen.
Update 24.08.2017
De Kaaimaneilanden (onder Cuba) zijn van Engeland. Engeland heeft wereldwijd 14 geopolitieke territoria. Vaak zijn het, naast strategisch gelegen plaatsen zoals Gibraltar, belastingontduikingsplaatsen waar de rijken van de wereld legaal (want er wordt niets tegen gedaan) hun vermogens aan de nationale belastingen onttrekken. Het gaat om miljarden euro’s.
Update 12.12.2017
In een tussenzin in een artikel over Rusland in Syrië: Syrië is de enige militaire basis van Rusland buiten het eigen grondgebied, de VS hebben 800 bases over de hele wereld. De Russen trekken veel militairen en materiaal terug na het verslaan van IS. Overigens bestond IS deels uit Iraakse soldaten die na de inval van de VS allemaal ontslagen waren. Dat hoor je ook nooit meer. Kritiek op de VS is minimaal, maar ze komen er mee weg (zie Dossier Amerika (VS).
Update 09.02.2018 (4 jaar later)
De olympische winterspelen in Zuid-Korea beginnen. Ze praten veel over Noord-Korea en een hereniging van beide landen, maar ze moeten natuurlijk praten over China dat Noord-Korea al decennia de hand boven het hoofd houdt. China wil geen kapitalistisch buurland dat na een hereniging Amerikaanse militairen aan de grens gaat stationeren (zie boven in 2014).
Update 14.02.2018
De Nederlandse minister Zijlstra van Buitenlandse zaken is afgetreden. Hij verzon zijn aanwezigheid in een buitenhuis in Rusland waar ook de president van Rusland Poetin aanwezig was. Poetin zou gezegd hebben dat zijn land naar een groot-Rusland streeft inclusief de Baltische staten als geopolitiek doel. Het bleek allemaal niet waar, hij was er niet bij en de woorden klopten niet. Op een partijcongres in 2016 gebruikte Zijlstra de vermeende woorden van Poetin om zijn argumenten krachtiger te maken. Het is exemplarisch hoe politici proberen een debat een door hen gewenste kant op te krijgen.
Rusland is een gemankeerde democratie met een hele of halve dictator aan de macht. Wat ze op de Krim en in Oost-Oekraïne gedaan hebben moet worden afgekeurd, maar wat het westen heeft gedaan is ook afkeurenswaardig. Het schijnt dat na de val van de Muur de Sovjet-Unie de snelle Duitse hereniging (1990) niet heeft tegengehouden op voorwaarde dat er vanuit midden Europa geen nieuwe dreiging ten opzichte van (nu) Rusland zou uitgaan. Dit is niet gebeurd. Dat verklaard de spanningen die in 25 jaar zijn opgebouwd. Heel midden Europa is inmiddels westers en dat gaat ook door (de EU wil uitbreiden op de Balkan).
In 1992 heb ik de analyse gemaakt dat de nieuwe wereldoorlog een handelsoorlog zou zijn, waar het veroveren van markten het doel zou zijn (artikel De geschiedenis herhaalt zich). Dit is de realiteit geworden. Het is vooral de Verenigde Staten die een agressieve handelsoorlog voert met al hun bedrijven en wereldwijd economisch imperialisme bedrijft. Alle fast-food ketens, technologiebedrijven zitten nu al in midden Europa. Ze zouden het liefst doorstoten naar Moskou als het zou kunnen.
Wat de Europa en de Verenigde Naties hadden moeten doen na de val van de Berlijnse Muur en de Duitse eenwording is een nieuwe categorie landen maken in de post-Koudeoorlogstijd. Oekraïne had een niet-gebonden land moeten worden na de Maidan revolutie (Kiev 2014).
Politici gebruiken geopolitieke argumenten voor hun eigen doelstellingen, historici zien geopolitiek in een breed kader en, als het goed is, zonder belangen.
Update 23.04.2018
Nieuwe vestiging McDonald’s bij Oosterhout Gelderland.
Update 20.08.2018
Tv programma Zomergasten van de VPRO had schrijver/journalist Pieter Waterdrinker te gast (19.08.2018, terug te luisteren op de website van de VPRO). Hij woont al jaren in Rusland en komt er al sinds begin jaren 1980. Zijn analyse van de positie van Rusland in de wereld was uitstekend. Het verbaasd dat je dit niet vaker hoort. De meeste analyses heb ik zelf ook (zie boven). Treffend dat hij tussendoor nog even sprak over de Maidan revolutie in Kiev (2014) en dat hij de CIA en Mossad er ook aantrof. Dat verbaasd niets, landen als de VS, Israël, maar Rusland zelf ook, zitten over de hele wereld, maar dat staat nooit in de krant.
De eenzijdige kijk op de gang van zaken komt door het geschiedenisonderwijs en de media. Op een publieke omroep is een actualiteitenrubriek nodig met achtergronden, direct na het journaal om 20.30 uur en niet in een documentaire die om 23.30 uur wordt uitgezonden. (In de jaren 1970/1980 was er een goed buitenlandprogramma met de naam Panoramiek met presentator Pieter de Vink. Dit programma wekte toen bij mij de interesse voor het buitenland).
Update 02.02.2019 (5 jaar later)
Zie boven 2014: Het gevaar schuilt in een totale terugkeer van de Koude Oorlog, waarbij we absoluut niet vergeten mogen dat er in beide landen (de VS en Rusland) nog steeds genoeg kernwapens zijn om de hele wereld te vernietigen. Wie de jaren ’80 heeft meegemaakt kent de MAD doctrine: Mutual Assured Destruction, de wederzijds gegarandeerde vernietiging. De wereld leefde lange tijd onder een enorme dreiging van een allesvernietigende atoomoorlog.
De Koude Oorlog en de jaren 1980 zijn terug. Het INF verdrag dat het bezit van kernwapens voor de korte afstand verbiedt is door de VS (president Trump) opgezegd. Vandaag heeft Rusland het verdrag ook opgezegd en aangekondigd nieuwe raketten te zullen gaan bouwen. In de media veel berichten die mij een Déjà Vu gevoel geven van de jaren 1980 (ik ben van die generatie). Déjà Vu is de indruk dat je iets al eerder hebt meegemaakt. Ronkende nieuwskoppen vandaag: een nucleair armageddon dreigt weer.
Goede historici weten dat we van de geschiedenis kunnen leren als we anders handelen dan in vroeger tijden en niet dezelfde fouten te maken. Daarom zeg ik dat met de hele geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (het Duitse fascisme), het Sovjet-communisme en de Koude Oorlog we Oekraïne in 2014 tot een neutraal land als buffer tussen oost en west hadden moeten maken. (Punt).
Update 31.05.2019
Staten en regeringen redeneren zoals het hen uitkomt, historici kijken naar de echte achtergronden (zo objectief mogelijk, objectiviteit bestaat niet).
De term Informatieoorlog (InfoWar) is al in bezit genomen door idioten (met 1 hoofd idioot) (ik gebruik het woord eigenlijk nooit, maar in dit geval kan dat niet anders), maar er is wel degelijk wat ik een argumentenoorlog zou willen noemen. Er wordt al een paar jaar over de nieuwe dreiging vanuit Rusland gesproken (het land is een gemankeerde democratie met een ‘sterke man’ met zitvlees als leider). Tevens is er een discussie over een Europees leger en of dat er moet komen.
We moeten echter eerst naar de feiten kijken: Europa (alle landen) heeft ruim 740 miljoen inwoners en een oppervlakte van 10 miljoen km2. Rusland heeft 150 miljoen inwoners met 17 miljoen km2, het grootste land in oppervlakte op aarde, bijna 2 x zo groot. Wie is er hier de bedreiging voor een ander? dat is de vraag. Zoals eerder gezegd (6 jaar geleden zie boven): vanuit Russisch standpunt komt historisch gezien de dreiging uit het Westen. Alleen al vanwege het territorium van Rusland zullen de Russen kernwapens nooit opgeven. We zullen levenslang onder een atoomdreiging leven (al beseffen de meeste mens dit niet). Dit alles gezegd zijnde in de wetenschap dat president Poetin inmiddels een dictator is geworden (veranderd eigenhandig de termijn waarmee hij aan de macht blijft) en Rusland als land een gemankeerde democratie is zonder persvrijheid, maar met onderdrukking.
Update 19.06.2019
Het neerschieten van vliegtuig MH17 is 5 jaar geleden, 298 doden, waarvan 196 Nederlanders. Boven heb ik de geopolitieke kant beschreven, in 2014. We moeten enorm oppassen niet meegesleept te worden de verwerpelijke Amerikaanse oorlogsretoriek. Op meerdere gebieden zijn de Amerikanen hun beleid aan het uitvoeren. Troepenopbouw, Iran onder druk zetten enzovoort. Ik schreef het eerder.
De geschiedenis hoeft zich niet te herhalen en we kunnen leren van de geschiedenis, maar dan moeten we niet dezelfde fouten maken als in het verleden. Maar ik denk dat het al te laat is. Dit gaat een paar jaar goed en dan zoekt de VS een argument voor een volgende oorlog, net als in Irak, vooral als president Trump herkozen wordt, dan heeft hij zijn handen vrij voor acties want hij kan dan niet meer worden herkozen.
Update 19.07.2019
Feiten en cijfers zeggen soms veel. Peter de Waard in de Volkskrant schrijft over de defensiebudgetten. President Trump wil 750 miljard dollar gaan uitgeven aan defensie, (‘defensie’). De defensiebegroting van Frankrijk is groter dan die van Rusland. Europa samen geeft 1000 miljard uit. Rusland geeft 61 miljard dollar uit. Amerika wil dat ieder Europees land 2% van Bruto Nationaal Product gaat uitgeven aan defensie, dus nog veel meer dan nu het geval is. Nederland koopt 8 of 9 nieuwe Amerikaanse straaljagers extra bovenop de 37 al bestelde (kosten 90 miljoen per stuk).
Update 11.01.2020 (6 jaar later)
In de Verenigde Staten zit een soldaat diep onder de grond in een warme bunker, het bunkercomplex ligt midden in een woestijn in zwaar beveiligd gebied, hier is het altijd oorlog. Niemand weet waar het complex ligt en iedereen die er werkt heeft een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen, schending zou een zware gevangenisstraf betekenen. De soldaat kijkt naar live beelden via satelliet op beeldschermen voor hem. Hij heeft een joystick in zijn rechterhand waarmee hij een zwaar bewapende drone (een klein onbemand vliegtuig) kan besturen en iedere plaats op de aarde kan aanwijzen. Van de veiligheidsdiensten heeft hij de gegevens gekregen van twee personen die zich op het vliegveld van Bagdad in Irak bevinden. De twee personen worden al jaren in de gaten gehouden en gevolgd, net zo als honderden mensen over de hele wereld permanent worden gevolgd. De soldaat praat met zijn commandant die zojuist met de president heeft gesproken. De president zei 1 woord: GO. De soldaat drukt op de knop op zijn joystick en de raket onder de drone vliegt razendsnel richting de de auto’s die op het vliegveld staan. De inzittenden vermoeden niets, zij waren midden in een gesprek, opeens horen ze een geruis, een fluittoon. De raket slaat in, alle inzittenden zijn dood, ook omstanders zijn dood, anderen zwaar gewond. (Dit is in de huidige tijd oorlog voeren).
Iran is een islamitische dictatuur sinds 1979 (en de gedode militair een medeverantwoordelijke), maar men kan de antipathie tegen de VS in Iran en in het hele Midden-Oosten niet los zien van de geschiedenis vanaf de jaren 1950: de door de VS gesteunde staatsgreep in 1953 om toegang tot de olie te behouden (ook in Irak in 1991 (eerste Golfoorlog) en 2003 (Nederland verleende politieke steun). De kritiekloze houding tegenover Israël, het 30 jaar steunen van Moebarak in Egypte (tot hij verdreven werd na een volksopstand). De decennialange vriendschap met Saoedi Arabië (vanwege de olie, ook een verwerpelijke dictatuur). Enzovoort. Als ieder land naar eigen goeddunken mensen gaat elimineren is het einde zoek en het verbaasd dan ook dat zoveel intellectuelen en ‘intellectuelen’ en ‘opiniemakers’ en ‘deskundigen’ van de talloze adviesbureaus en ‘denktanks’ dit zonder voorbehoud goedkeuren.
Update 09.08.2020
De VS wil militairen uit Duitsland verplaatsen naar Polen, de Duitsers geven te weinig uit aan defensie en de Polen hebben een rechtse regering die graag militairen op haar grondgebied wil hebben.
Wat moet gebeuren:
Alle Amerikaanse soldaten worden teruggetrokken uit heel Europa. alle Amerikaanse kernwapens worden weggehaald uit Europa, er komt verregaande samenwerking in een defensief Europees leger, Oekraïne wordt een ongebonden land (ed.). De betrekkingen met Rusland worden hersteld nadat ze de betrokkenheid bij het neerschieten van een passagiersvliegtuig hebben toegegeven (dit is zo goed als bewezen).
Het gaat niet gebeuren:
In de jaren 1990 was er een kans dat bovenstaande werkelijkheid was geworden en de wereld was bevrijd van de last van de geschiedenis,(hoewel het ‘Einde van de geschiedenis’ (Fukuyama) nooit zal aanbreken, ik schreef dit in 1992 in: De Geschiedenis herhaalt zich met Updates). De westerse ‘Drang nach Osten’ en expansiedrift (‘Lebensraum’voor het bedrijfsleven, techbedrijven en fastfood enzovoort) onder aanvoering van de Verenigde Staten was echter te groot….
Helaas het is nu te laat…..
de oorlog is al gaande, het is echter een cyberoorlog, wij zien er niets van, maar op dit moment dat u dit leest zijn militairen in de VS en in Rusland en in China (en elders) bezig om bij computers in te breken, te verstoren, kapot te maken, te stelen, te spioneren, nepnieuws te verspreiden enzovoort. Wees niet naïef….
Update 30.08.2020
Dat de geschiedenis zich herhaalt schreef ik in 1992, tenzij de verantwoordelijken anders handelen, maar politici met kennis van de geschiedenis en met moraal zien we niet veel. In Wit-Rusland, ook Belarus genoemd, dreigt nu dezelfde situatie als in 2014 in Oekraïne. Maar we zien overal herhaalde patronen van onzekere burgers die een ‘sterke man’ willen die hen leidt. Het liefst scanderen ze in een vol station de leider na: ‘Sluit haar op’,‘Maak Amerika weer groot’ en ‘Amerika Eerst’ .
Kort samengevat.
Fukuyama’s voorspelling (een wensdroom) in de jaren negentig (‘The End of History‘) had (misschien) kunnen uitkomen en de mensheid had uit de tredmolen van de geschiedenis kunnen stappen, maar de “Drang nach Osten’van het Westen was te groot, geleid door de VS. Veel diplomaten erkennen dit (waaronder Jaap de Hoop Scheffer). Onafhankelijke historici weten dat de dreiging voor Rusland uit het Westen komt: Napoleon (1812) en twee wereldoorlogen. Europa 500 miljoen inwoners, Rusland 150 miljoen inwoners op 2 x zo groot grondgebied. De Russische economie is klein en drijft vooral op fossiele grondstoffen en delfstoffen die geld moeten opleveren. Oekraïne had in 2014 een onafhankelijk land moeten worden, zoals momenteel ook Wit-Rusland/Belarus (als het in die richting gaat). De handelwijze van president Poetin (20 jaar macht) is niet te verdedigen, de geopolitiek van Rusland is wel verklaarbaar, maar weinig mensen nemen de moeite zich in de historie van Rusland te verdiepen. Niet alleen politici, maar ook bekende journalisten en historici. Daarom spreek ik van de ‘tredmolen van de geschiedenis’waarin de mensheid zich bevind en de geschiedenis zich daarom altijd herhaalt, tenzij er anders gehandeld wordt (zie De Geschiedenis herhaalt zich).
De huidige minister van Buitenlandse Zaken (Blok, VVD) studeerde bedrijfskunde. Deskundigheid: Volksgezondheid, Financiën, Integratie, Wonen (verhuurdersheffing), kortom, de aangewezen persoon voor Buitenlandse Zaken. (Hij volgde Halbe Zijlstra op na een verzonnen ontmoeting met Poetin waarin die blijk zou hebben gegeven van een streven naar een Groot-Rusland). Dat is het niveau in Nederland.
Echte maatschappijkritiek is bijna geheel verdwenen (vanaf de jaren 1990 toen alles en iedereen naar het midden is opgeschoven), slechts enkele media (De Groene Amsterdammer, Zembla, Tegenlicht ea.) zijn overgebleven met een kritische benadering. De publieke omroep staat onder druk door bezuinigingen. Sommige partijen willen het liefst zonder publieke omroep verder…..
Update 13.02.2021 (7 jaar later)
Dat het goed is Rusland proberen te begrijpen en niet alleen te veroordelen en zo de Koude Oorlog te doen herleven wordt slechts door enkelen begrepen. Vooral Duitsland zou meer moeite moeten doen. De Duitse Bondspresident Frank-Walter Steinmeier wordt in een artikel in de Volkskrant geciteerd: ‘Meer dan 20 miljoen mensen uit de toenmalige Sovjet-Unie zijn destijds omgekomen. Dat rechtvaardigt geen wangedrag van de Russische politiek vandaag, maar we moeten de historische dimensies wel in het oog houden.’ Precies wat ik in 2014 zei.
Zelf spreek al een paar jaar van ‘de tredmolen van de geschiedenis’ waar we door politici telkens in terechtkomen. Daarom herhaalt de geschiedenis zich zoals ik in 1992 schreef.
Update 25.03.2021
President Poetin is in 20 jaar afgegleden tot een ordinaire dictator waarbij alle middelen worden toegepast inclusief liquidaties en opsluiting in kampen van tegenstanders. De voorgeschiedenis vanaf de val van de Muur (1989) en de ineenstorting van de Sovjet-Unie (1991) beschreef ik boven. De vraag die hier beantwoord wordt is waarom Rusland aan zijn kernmacht vasthoud en waarom digitale spionage en het verspreiden van nepnieuws de aanpak is. Het is antwoord is simpel: kernwapenafschrikking is relatief goedkoop. Zoals boven beschreven zijn de defensie-uitgaven van Rusland in vergelijking met die van de VS niet hoog, zelfs laag te noemen. Bovendien is het bevolkingsaantal van 150 miljoen tegenover 500 miljoen Europeanen en 330 miljoen Noord-Amerikanen erg laag. Ze moeten roeien met de riemen die ze hebben. Ook digitale spionage en het verspreiden van nep-nieuws (fake-news) is goedkoop en kan makkelijk vanuit het land zelf gedaan worden (je hoeft er de deur niet voor uit).Opvallend genoeg gebeurt dit met de gratis door het Amerikaanse bedrijfsleven aangeboden sociale media. Het is de achterdeur van je huis niet op slot doen en dan klagen dat er is ingebroken.
Ze zullen alles doen om het land te beschermen. Ze moeten inventief zijn en strategisch denken, daarom was laatst in het nieuws dat het waarschijnlijk is dat Russische onderzeeërs weten waar de trans-Atlantische onderzeese kabels lopen van de VS naar Europa (Ierland), ze zullen alles netjes opgeslagen hebben op hun computers. Sabotage zou ontwrichting van de totale maatschappij betekenen (we horen politici er nooit over praten). Iedereen met een strategisch doel zoekt naar de meest effectieve methodes om de vijand tegen te werken. De satellieten van de VS houden de hele wereld in de gaten, drones bespioneren de hele wereld (soms wordt er een neergeschoten), afluisteren is normaal zoals Edward Snowden heeft laten zien (hij woont nog steeds als banneling in Rusland).
Ik schreef het al eerder: er is in 30 jaar een giftige cocktail van honderden problemen ingeschonken, opdrinken zou de dood betekenen…..
Update 06.04.2021
President Poetin heeft een wet ondertekend waardoor hij aan het eind van zijn huidige ambtstermijn in 2024 nog twee keer 6 jaar president kan blijven. Het is dan 2036 en hij zal boven de 80 jaar zijn en langer dan dictator Stalin het land leiden. Waarschijnlijker is het dat hij een vertrouweling zal aanwijzen als zijn opvolger.
De ontwikkelingen zijn wat verontrustend, Rusland is troepen aan het versterken aan de grens met Oekraïne, het Verenigd Koninkrijk gaat samen met de de NAVO in Oekraïne oefenen en het leger trainen….De tredmolen is in werking….Nagenoeg alle commentatoren en analytici volgen de platgetreden paden van de geschiedenis en praten elkaar na.…
Update 12.04.2021
Interessante afgeluisterde telefoongesprekken uit 2014 toen het vliegtuig MH17 werd neergeschoten. De BUK raket was Russisch (onderzoekscollectief Bellincat liet het bewijs een paar jaar gelden al zien, er zijn talloze beelden van de vrachtwagens met de raketten), maar ze wisten niet waarop ze schoten, ze dachten een Oekraïens militair toestel neergeschoten te hebben. Dat de pro-Russische separatisten in de oostelijke provincies van Oekraïne en Rusland tot op de dag van vandaag ontkennen überhaupt een vliegtuig neergeschoten te hebben zal er wat mee te hebben: het was een catastrofale fout. Ontkennen is voor ieder land in conflict met een ander land de standaard procedure.
Dat het luchtruim boven een oorlogsgebied niet gesloten was blijft overigens onderbelicht, omvliegen is duurder.Waar we ook niet meer over horen is dat tot het neerschieten van het vliegtuig Rusland een bevriende natie was, we herinneren ons de bekende foto waarop het Koninklijk Huis een glas bier heft met president Poetin (10 februari 2014) en de landbouw export naar Rusland bloeide.
Amerikaanse marineschepen gaan naar de Zwarte Zee, officieel doel zijn ‘oefeningen’, dit is ook standaard verklaring. De schepen moeten vooraf toestemming van Turkije hebben, want de wateren aldaar zijn van Turkije.
Een kat in het nauw maakt rare sprongen, Poetin verdedig ik niet, maar Rusland is in de verdediging gedrongen, dat verklaard hun handelen. De ingeslagen weg van confrontatie is heilloos.
Update 15.05.2021
In een interview met een Nederlandse journalist wordt de beroemde schrijver John Le Carré aangehaald die gezegd heeft dat na de val van de Muur (1989) Oost en West een kans hadden om een betere wereld te maken maar dat de kans verloren is gegaan in het omarmen van het neoliberalisme. Hij noemt dat het grootste verdriet van zijn leven….
Ik zeg hetzelfde. In de jaren 1990 was er even hoop, hoewel ‘het einde van de geschiedenis’ naïef was. Gelukkig zag ik het direct, geschiedenis gestudeerd hebbende, en schreef het op. Maar de westerse machten en krachten onder aanvoering van het overschatte land de Verenigde Staten wilden de wereld onder controle brengen en hun economische en militaire dominantie opleggen. Ik schreef het boven al eerder. Tot 2014 was Rusland een bevriende natie waar gretig zaken mee gedaan werd (vooral Nederland). Zolang er geld verdiend kan worden en Rusland doet wat het westen wil gaat het goed. We zitten nu op de weg van confrontatie: ‘L histoire se répète’.
Update 28.05.2021
Uit 2020: Dat de geschiedenis zich herhaalt schreef ik in 1992, tenzij de verantwoordelijken anders handelen, maar politici met kennis van de geschiedenis en met moraal zien we niet veel. In Wit-Rusland, ook Belarus genoemd, dreigt nu dezelfde situatie als in 2014 in Oekraïne.
Belarus/Wit Rusland heeft een dictator die er al 26 jaar zit, een rabiate dictator gesteund door het Rusland van Poetin. Ze schromen niet een vliegtuig dwingen te landen en een journalist te arresteren, puur staatsterrorisme. Rusland is ook afgegleden naar een dictatuur waar een oppositieleider in een strafkamp wordt opgesloten. Ondanks dit alles moet er politiek met moraliteit bedreven worden, want een alternatief is er niet, het alternatief is de hel….
Update 15.06.2021
Een NAVO bijeenkomst in Brussel, 30 landen komen bijeen en vergaderen. Het aloude vijand denken uit de Koude Oorlog is (bijna) terug, na 30 jaar. Verschil met vroeger is dat China nu ook een wereldmacht is geworden.
Fellow-travellers werden de mensen genoemd die in de tijd van de communistische Sovjet-Unie (1917/1922-1991) sympathie hadden voor het land ondanks het feit dat het een dictatuur was met stafkampen (De Goelag werkkampen). Ook in deze tijd zijn er fellow-travellers, mensen met sympathie voor Poetin (in het Duits ‘Poetinversteher’)(het is de wens voor een ‘Sterke Man’: De ‘Sterke Man’ / Leider) inclusief enkele politici. In 1991 schreef ik al dat het geloof in het communisme een substituut voor religie was, het ‘Aardse Paradijs’ met de klassenloze maatschappij (in Het Einde van het Communisme).
Update 07.08.2021
Terug geredeneerd is er een patroon:
Het is de VS (en het westen) altijd om de olie gegaan in het Midden-Oosten, in de jaren 1950 toen in Perzië/Iran een democratische gekozen premier (Mossadeq) met hulp van de CIA werd afgezet na nationalisatie van de oliesector (hier ligt de oorsprong van het diepe anti-Amerika sentiment en (mede) van de Islamitische revolutie in 1989 die tot dictatuur heeft geleidt). In 1990 toen Irak Koeweit had bezet (de 1e Golfoorlog) en ook in 2003 (de 2e Golfoorlog) toen (dictator) Saddam Hoessein werd verdreven en er een bevriend regime kwam en Irak tot op de dag van vandaag in chaos is gestort. (zie boven 2014). (Misschien wordt dit verder uitgewerkt).
Aanvullingen mogelijk.
Update 19.08.2021
De situatie in Afghanistan is binnen zeer korte tijd geëscaleerd, de Taliban hebben binnen een maand de macht veroverd na vertrek van de VS militairen en de NAVO. Een heel gecompliceerd land, daarom een korteverkenning.
Afghanistan is een heel boeiend en mooi land met een rijke geschiedenis. Het ligt in het midden in Centraal-Azië met grote buurlanden als Iran en Pakistan, in het noorden Rusland (ten tijde van de USSR/Sovjet-Unie een buurland) en grootmacht China in het oosten, Deze geografische ligging alleen al is binnen het kader van geopolitiek kwetsbaar. Dit speelt al sinds de bekende zijderoute 2500 jaar geleden toen goederen uit China (scheepvaart was er nog niet) over land naar het westen werden getransporteerd. In de koloniale tijd waren de Britten in het land (die zuidoostelijk gelegen India als kolonie hadden) tot 100 jaar geleden. Het land kende een voorspoedige periode in de jaren 1960, 1970 met een westers aandoende maatschappij (zo is goed te zien op foto’s en video’s) en ze hebben een koningshuis gehad dat voor modernisering zorgde.
Na 1979 was er een bezetting door de Sovjet-Unie die een communistische partij steunden. Het communisme was anti-religie, de islam. Het was de tijd van de Koude Oorlog en de VS steunden islamitische strijders die tegen Rusland vochten, een goed voorbeeld van geopolitiek: ‘de vijand van mijn vijand is mijn vriend’. Na 10 jaar gaven de Russen het op want ze konden niet winnen. Een burgeroorlog brak uit in verdeeld land. Afghanistan (het hele continent) is van oudsher een tribaal land/stammenland en islamitisch. Wij in het westen begrijpen niet hoe zo’n land werkt (de oorsprong van de huidige mislukking waarvan de afloop onbekend is), de Taliban kwamen aan de macht en bloedige jaren volgden met islamitische wetten van het openbaar ophangen van mensen, hand af hakken na diefstal en volledig bedekte vrouwen in boerka die geen onderwijs mochten krijgen. Ze leven eigenlijk niet in de moderne tijd, maar in de Middeleeuwen. Na de aanslagen in 2001 op 11 september Twin Towers New York (volgende maand 20 jaar geleden) en het brein Bin-Laden (uit Saoedi-Arabië) en de terroristen opleidingskampen die in het land waren ontstaan volgde een 20 jaar durende oorlog die nu verloren is.
Wat hier niet aan bod komt is degrondstoffen die in het land aanwezig zijn en die een bron van rijkdom kunnen zijn. als ze goed gedolven worden. Tevens speelt de drugs/papaver/heroïne kwestie, want veel boeren hebben een inkomen hiermee. Daarom heb ik jaren geleden al een gezegd dat ze beter iedere boer met het geld dat nu gebruikt wordt aan oorlog een stuk land hadden moeten geven. Maar wel controleren dat er geen papavers worden gekweekt, dat zal niet moeilijk zijn, want Amerika heeft de mogelijkheid om de hele wereld af te luisteren en te bespioneren met drones en satellieten…..
Het VS/USA leger met het hoogste defensiebudget van de wereld (10x zo hoog als Rusland) heeft samen met de NAVO/NATO (30 landen) in 20 jaar niet kunnen winnen van een stel struikrovers met pick-up trucks en Kalasjnikovs. 3500 gesneuvelde militairen. 1000 miljard kosten. 240.000 burgerdoden. Dit geeft te denken.
Imposing democracy and western values does not work, we have seen it before in Iraq, Libya and others. The USA and NATO countries tried for 20 years in Afghanistan. Moreover, there is a past with colonialism and opposing East-West interests. Dit schreef ik elders eerder deze week, vandaag zegt mevrouw Judy Dempsey van Carnegie Europe (een Europese organisatie/denktank) in de Volkskrant: de poging van Europa en de VS om waarden, democratie of veiligheid te exporteren is mislukt. Het was te verwachten, helaas. Men is bij de NAVO ernstig bezorgd over de hele gang van zaken, want ze hebben dit nooit voorzien. Het lijkt erop dat het zo moeizaam tot stand gekomen en getrainde leger van de regering in Afghanistan (300.000 man tegen geschat 80.000 Taliban) bijna niet heeft gevochten tegen de Taliban, en, als ik mijn niet vergis, zag ik op tv beelden Taliban strijders met hypermoderne in bezit genomen Amerikaanse wapens rondrijden.
Het is moeilijk om hier een analyse van te maken. Mijn analyse is dat Amerika, de Verenigde Staten, niet de oplossing zijn maar het probleem (een groot taboe). Er is een diep antiwesters sentiment (met name de VS) in grote delen van de (armere) wereld die haar oorsprong al vindt in het vroegere kolonialisme, latere imperialisme en de huidige dominantie positie in de wereld. Ook het opleggen van westerse waarden en democratie gaat niet, dit zijn maatschappelijke processen die decennia, soms een eeuw, kunnen duren, wij moeten ons er niet mee bemoeien, we zeggen ‘bondgenoot’ (door de olie) Saoedi-Arabië, ook een dictatuur, lijfstraffen en gebrek aan rechten voor vrouwen, niet dat ze zich naar de westerse waarden moeten schikken. Het acute probleem voor Afghanistan is dat er in het land zelf een westers georiënteerd deel van de bevolking is, vooral in Kabul, die nu na 20 jaar weer anders (streng religieus) moeten gaan leven. Binnen het land speelt zich nu een strijd af tussen moderniteit en traditionaliteit/religieus conservatisme. Een duivels probleem.
Een bijzonder mooi gemaakte documentaire op tv (4 delen) over Afghanistan. Nooit geziene archiefbeelden. De strijd tussen moderniteit en traditie/religie, Amerika en Rusland/Sovjet-Unie vechten er 40 jaar lang hun geopolitieke strijd uit. Moet na het 8 uur Journaal worden uitgezonden. Nu laat op de avond als mensen die het zouden moeten zien en de volgende dag naar hun werk moeten al in bed liggen. Maar gelukkig terug te zien: https://www.npostart.nl/VPWON_1323042
Update 25.09.2021
Zie boven eerder dit jaar: Dat het luchtruim boven een oorlogsgebied niet gesloten was blijft overigens onderbelicht, omvliegen is duurder. RTL deed onderzoek, zeer ernstig en verbijsterend:
Uit mijn archief geschreven op 20 januari 2010, 11 jaar geleden:
“De Taliban zijn waarschijnlijk niet met militaire middelen te verslaan. De oorlog duurt al bijna 10 jaar en de conclusie is dat de best getrainde legers van de wereld met alle hoogwaardige techniek (satellieten, op afstand bestuurbare vliegtuigen, nachtkijkers et cetera) niet in staat zijn om te winnen. De Taliban/Afghanen hebben niet anders gekend dan strijd, het zit in hun bloed, ze vechten al generaties (10 jaar tegen de Russen), of ze leven of dood zijn maakt hen niet uit, want ze vechten voor een hoger doel. Een AK 47, wat raketten en springstoffen zijn genoeg, ze leven in holen in de bergen en geven nooit op. Het is dezelfde mentaliteit als de Vietcong in Vietnam in de jaren ’60 van de vorige eeuw en we weten hoe dit is afgelopen….”.
en:
“Een andere benadering van de hele situatie is misschien zinvol. Hier moest ik aan denken toen ik las dat 1 Amerikaanse militair 1 miljoen dollar per jaar kost. Ik ken de cijfers niet, maar mijn vermoeden is dat de oorlog meer kost dan de staatsbegroting van het HELE land. De deal met de Taliban is: wapens inleveren, Al Qaida verbieden en het geld dat nu naar de oorlog gaat de komende 10, 20 jaar in de economie stoppen. Er is geld genoeg om iedere Afgaan een stuk land te geven om in zijn levensonderhoud te voorzien. Met een ander woord heet dat uitkopen”.
Update 10.11.2021
Veel mensen denken dat politiek en moraliteit samen gaan, dat is echter (meestal) niet het geval. Politiek denker Machiavelli (1469-1527) schreef er al over in zijn boek De Heerser (ook vertaald als De Vorst), het doel heiligt de middelen (hoewel er in zijn tijd ook goede bedoelingen achter zaten, dit wordt vaak vergeten). Een lelijk voorbeeld is wat er met vluchtelingen in Belarus (Wit Rusland) gebeurd. Dictator Loekasjenko geeft vluchtelingen uit het Midden-Oosten een visum om per vliegtuig (!) zijn land binnen te komen en laat ze vervolgens naar de grens met Polen gaan waar ze de EU binnen kunnen komen. Deze vluchtelingen worden nu heen en weer geschoven en overleven in de bossen aldaar. Mensen gebruiken voor een politiek doel, hoe cynisch kan een politicus worden. Overigens wordt Loekasjenko in eigen land land ook gesteund, want een corrupt regime maakt mensen bang en onderdanig (ook veelvoorkomend). De protesten die er zijn worden met harde hand de kop in gedrukt, dit doet aan Oekraïne denken in 2014. Tevens ondersteund de Russische president Poetin Belarus, dit is de geopolitiek waar dit bericht mee begon in 2014, alweer 7 jaar geleden, gelukkig steeds beter gelezen, want helaas moet gezegd dat er in de gevestigde media weinig aandacht is voor dit soort zaken en bovendien zijn er weinig mensen die het lef hebben om stevige en brede analyses te maken. Historicus Maarten van Rossem is iemand die af en toe een goed tegengeluid laat horen, maar dat is in de onderbreking van een populaire tv quiz…
Staten, regeringen en ministers van buitenlandse zaken denken geopolitiek en handelen strategisch, moraal speelt geen of nauwelijks een rol. De gewone burger leest slechts een klein deel van de uitkomsten van hun overwegingen in de media. Meestal dreigende taal voor de bühne. Men moet even in figuurlijke zin in het land gaan wonen (visualiseren) om een land te begrijpen.
Laten we Moskou nemen. Rusland is (zoals boven reeds geschreven) in landoppervlak het grootse land op aarde, maar er wonen slecht 150 miljoen mensen (een verouderende bevolking, een zwakke economie (fossiele brandstoffen zorgen voor inkomsten) ze zien zich tegenover het Westen (Europa, VS en Japan en andere landen) ca. 1 miljard mensen en China in het oosten met 1.4 miljard mensen waarvan veel mensen en landen direct aan hun landsgrens. Daarom willen ze geen NAVO en westers georiënteerde landen (en raketten) aan hun westelijke landsgrens in Oekraïne en Belarus ea.). (Daarom zullen ze ook hun kernwapens nooit opgeven, zie boven). Al deze gegevens zijn de achtergrond van hun geopolitiek handelen. Door de klimaatcrisis/energiecrisis is er in Europa een grote behoefte aan gas (Nederland is grotendeels gestopt met het naar boven halen van gas na 50 jaar (vanwege aardebevingen in Groningen). Voor Rusland is dit nu een geopolitiek wapen geworden: kiezen tussen Russisch gas of in de kou zitten in de winter. Ook de nieuwe gaspijpleiding Nord Stream 2 is een geopolitiek wapen, de beslissing/toestemming hierover loopt nog. (Hier zit meer achter dan we in de media lezen, we zullen het nooit weten).
President Poetin verdedig ik echter geheel niet, want dat Rusland een gemankeerde democratie is met een corrupte economische klasse (de bekende oligarchen die na het communisme de macht overnamen en connectie hebben met de politiek) en grote verschillen tussen arm en rijk is zeker.
China ziet de wereld als markt voor zich, decennialang heeft het westen al hun producten daar goedkoop laten assembleren (al de westerse bedrijven zijn er rijk door geworden, zie Dossier China), nu zijn ze zelf economisch sterk geworden (net als Japan in de jaren 1970) en gaan de hele wereld over (kopen grond in Afrika en havens (Griekenland) en versterken hun leger en vooral hun zeevloot. Taiwan zien ze als afvallige provincie en ze streven naar ‘hereniging’. Ook delen van de zee aldaar worden betwist. (Zie ook Dossier China).
De VS (Noord-Amerika) is altijd al een land geweest dat zich over de hele aardbol heeft begeven en ze zien zichzelf als politieagent van de wereld (worden daarin ook gesteund) en hebben ca 800 basis her en der over de hele wereld verspreid liggen en voeren hun oorlogen wereldwijd (Vietnam, Irak ea.). Een hele eeuw lang steunden ze rechte dictaturen en abjecte dictators in Midden- en Zuid-Amerika die ze als ‘achtertuin’ (is invloedsfeer) beschouwen (Nicaragua, Honduras, Chili enzovoort). De CIA gaf en geeft ondersteuning aan alles wat de VS als ‘vitale belangen’ zien. Ook in Oekraïne wordt steun verleend, maar het is allemaal geheim en daarom berichten de media er nooit over. Pas als de documenten na 50 jaar worden vrijgegeven lezen we er wat over.
Hun bedrijven zien de wereld ook als markt (net als China) waar winstente behalen zijn en markten moeten worden veroverd (fastfood, food, koffie, Big Tech, streaming diensten enzovoort (dit beschreef ik elders, voor het eerst al in de jaren 1990). (Zie ook Dossier Amerika (VS)). In de westerse opinie wordt de VS echter als ‘goed’ gezien, kritiek is beperkt tot enkele kritische bladen (De Groene).
Zoals in 2014 geschreven moet we het handelen van alle drie de landen met dezelfde maatstaven beoordelen.
Update 22.12.2021
De spanningen lopen op tussen Rusland en het Westen geheel zoals ik boven al jaren geleden beschreef, de Koude Oorlog is terug. Het gaat er echter niet om of je in 2021 een analyse hebt over de opgelopen spanningen, het gaat er om dat je 30 jaar geledenzag aankomen wat er zou kunnen gaan gebeuren als er op dezelfde manier politiek wordt bedrevenals in het verleden, dat heet leren van de geschiedenis. Daarom spreek ik van de tredmolen van de geschiedenis waar de gevestigde politiek en politici in zitten, net als hamsters in een kooi. Gelukkig heb ik niet de ambitie om iemand te overtuigen en ben ik geen politicus of journalist. In de post-Koude Oorlog tijd in de jaren 1990 schreef ik ‘De geschiedenis herhaalt zich’ en in de 30 jaar daarna ben ik dit blijven volgen. Voorspellingen doen is goed naar het heden kijken zei Marshall McLuhan (in de jaren 1970).
Update 27.12.2021
Rusland, president Poetin, minister van buitenlandse zaken Lavrov willen in januari gaan onderhandelen met het Westen en voeren dezelfde argumenten aan als ik boven deed (opvallend), maar zoals ten overvloede gezegd ben ik geen aanhanger van Poetin. ‘Putinversteher‘ heet dat in het Duits, je kunt er beter niet van beschuldigd worden. Ik studeerde echter geschiedenis en heb geen voorkeuren, ikanalyseer en dat doe ik zo onafhankelijk mogelijk. Dat raketschild in Oost-Europa uit de jaren 1990 was ik even vergeten in mijn argumentatie, maar als ik mij niet vergis begon de ‘Drang nach Osten’ van het Westen toen al (zie boven).
Update 07.01.2022 (8 jaar later)
Goed om vandaag mijn argumenten uit 2014 (8 jaar geleden) te lezen dat voor Rusland de dreiging historisch gezien uit het westen komt en dat dit in de Russische geopolitiek vandaag nog steeds een rol speelt. Het gaat er om dat men na de jaren 1990, na de implosie van de Sovjet-Unie, hier een mening en visie over had, want 30 jaar later heeft Poetin zich ontwikkeld tot een verkapte dictator, nu is het te laat, de polarisatie is al daar. Veel argumenten die ik sinds 2014 ontwikkelde worden vandaag opgeschreven in de Volkskrant door Willem F. Korthals Altes (1949, oud rechter): https://www.volkskrant.nl/ts-be7d348f .
Overigens staan er nog 2 interessante artikelen in de Volkrant vandaag over Rusland. Een Belarussische schrijver die in België woont heeft interessante argumenten, maar noemt het denkbeeldig (niet mogelijk) dat Oekraïne binnen de NAVO komt en dat er rakketten aan de grens met Rusland komen op 10 minuten afstand van Moskou. Dit is nu juist waar het om gaat, alles in het westen is op gericht deze optie wel te verwezenlijken netzo als de VS het liefst haar eigen fregatten en vliegdekschepen in de haven van Sebastopol (op door Rusland geannexeerde Krim) wil laten aanmeren (waarmee ik de annexatie overigens niet goedkeur).
Maar mijn argument is altijd en overal: wat wil de bevolking? staten denken in territorium en macht (Rusland, China en de VS), mensen denken en voelen een identiteit waar ze bij horen. (Zie boven, ik schrijf dit al zo lang).
We moeten nu maar hopen dat het komende overleg tussen de VS en Rusland iets oplevert…..
Het is het beste om in Europa geen gas meer van Rusland te af te nemen tot Rusland erkend dat Oekraïne een zelfstandig land is. De tegenprestatie is Oekraïne een onafhankelijk niet gebonden land te laten zijn.
Ook moeten we geen producten uit China meer afnemen tot ze volledige openheid hebben gegeven over de oorzaak van het Covid virus.
Update 22.01.2022
Ook de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken Hoekstra (1975) (CDA) is ‘de juiste mens op de juiste plaats’, een alleskunner, (uit de consultancy (organisatieadvies), echter geheel zonder diplomatieke ervaring net zo als zijn 2 voorgangers (een projectmanager en fabuleur) en een bedrijfskundige. (zie boven). Dit zijn de mensen die Rusland moeten aanpakken. De minister van Buitenlandse Zaken van Rusland Lavrov (1950) heeft meer dan 30 jaar ervaring in buitenlandpolitiek Dit zijn mensen die weten wat macht, strategie en geopolitiek is. Ook in de VS zijn er dat soort mensen.
Op dit moment dat u dit leest zijn OVERAL in de hele wereld inlichtingendiensten (in opdracht van regeringen) bezig met afluisteren, spionage, infiltratie, undercover operaties, drones vliegen rond en satellieten maken foto’s.dat komt niet de media, alles wat wel in de media staat is propaganda en heeft een doel, in oost en west. Wat te zien is zijn beelden van (schietende) tanks die door de velden rijden, de beelden zijn gemaakt tijdens oefeningen en beschikbaar gesteld, dus toegestaan, door de autoriteiten. De uitwerking is dat de mediaconsument zonder zich ervan bewust te zijn in een bepaalde gemoedstoestand komt….
Het is beter een onderscheid te maken tussen Poetin als autoritaire leider en Rusland als gemankeerde democratie en de vanuit de historie voortgekomen geopolitieke opstelling van Rusland. De propagandaoorlog is al in volle gang en commentatoren hebben genoeg werk (om alles te duiden en vooral te speculeren wat er allemaal zou kunnen gaan gebeuren). Eerder kwam ik tot het woord argumentshoppen/argumentwinkelen, waarmee ik bedoel dat eenieder naar hartelust de argumentatie kiest die hem/haar het beste uitkomt. Bovendien gaat het het geheugen nooit verder dan vorige week. Historische kennis is selectief en beperkt.
Update 05.02.2022
Goed artikel in de Volkskrant vandaag. Een interview met hoogleraar Jonathan Holslag (1981) over zijn nieuwe boek ‘Van Muur tot Muur‘. Enkele punten:
Het westen heeft zich afhankelijk gemaakt van Rusland en China en Europa heeft haar geopolitieke positie verwaarloosd, dit begon na de val van de Muur en deze landen zijn er sterker door geworden
het was opportunisme
3 decennia liberalisme heeft het autoritarisme versterkt
100 miljard gaat er jaarlijks naar Rusland voor olie en gas
in China laat de hele wereld haar producten goedkoop maken en daar zijn we ook afhankelijk van geworden
Afrika werd verwaarloosd en de migratiestromen ontstonden
in het westen is cohesie afgenomen door de toegenomen sociale ongelijkheid
fixatie op geld en korte termijnwinst in het westen
er worden muren gebouwd om de buitenwereld tegen te houden
er is een kloof tussen oost en west Europa ontstaan
in de manier van geld verdienen moeten morele waarden zitten
China is een dictatuur met staatskapitalisme, Rusland een gemankeerde democratie met een autoritaire leider en een oligarchie van rijken, de VS zijn een gebrekkige democratie met een vermolmd kiesstelsel waar bedrijfsleven en lobby’s de dienst uitmaken en rijken regeren.
Update 20.02.2022
‘We’ kunnen niet zonder conflict en tegenstander, in het ergste geval oorlog. Conflicten geven een identiteit en laten zien wie we zijn en waar we voor staan. De Koude Oorlog (1945-1989) gaf een duidelijke tegenstander. Het is psychologie.
De propagandaoorlog is in volle gang, aan beide zijden: het Westen-Rusland. In Rusland is manipulatie door de media extreem (hersenspoeling door de staatsomroep)in het westen is er nog een mogelijkheid andere informatie te vinden.
Update 22.02.2022
Rusland is onder leiding van president Poetin de weg kwijt geraakt en hij heeft de trekken gekregen van een alleenheerser en dictator. Toch is de geschiedenis dat Rusland jarenlang een handelspartner was en er voor het westen geen enkel bezwaar was zaken te doen met oligarchen en vertegenwoordigers van een soort wildwest kapitalisme dat er was (bij de meeste mensen is dit onbekend). Ook Nederland Belastingparadijs (in hetzelfde lijstje als obscure eilanden ver weg) heeft boter op zijn hoofd. De mentaliteit in Nederland is bekend: horen, zien, zwijgen. Bijna alle partijen doen er aan mee. De sancties die er komen hadden er natuurlijk al lang moeten zijn.
Uit 2014, 8 jaar geleden: Staten denken altijd in de eerste plaats aan territorium en macht, mensen voelen waar ze bij horen en geeft hun identiteit. Territoriale grenzen staan weliswaar vast, maar de vraag is wat willen de mensen zelf. Wat willen de burgers in die oostelijke provincies van Oekraïne en op de Krim. Het is onbekend. De separatisten zelf zijn tuig van de richel die een sterke man als leider willen (lees ook De ‘Sterke Man’ / Leider), maar de bevolking heeft blijkbaar een Russisch paspoort gekregen, de vraag is willen ze dat ook of worden ze gedwongen. Separatisme (denk aan de Basken in Spanje) en nationalisme zijn uitingen van identiteit van burgers, waar hoor je bij. Staten hebben dat liever niet, want dan blijft er minder territorium over.
Misschien is het wel zo dat de Amerikanen (de VS) een stuk slimmer zijn dat de Russen, de VS is leugenachtig land, ze liegen, bedriegen en ondertussen domineren ze de hele wereld met hun bedrijven en hun verdorven materialistische mentaliteit en ze exporteerden hun huizencrisis in 2008 naar de hele wereld. Praten we nog over al die rechtse dictaturen die ze een eeuw steunden in hun ‘achtertuin’, waardoor al die landen arm zijn gebleven en we talloze vluchtelingestromen zien die hun land ontvluchten. Praten we nog over de leugens over Vietnam, Irak, Afghanistan enzovoort. Nee, ze komen er mee weg, verbetering is niet neer te verwachten, dit is al te ver heen.
Mijn voorspellingen uit de jaren 1990 zijn uitgekomen, alles komt terug en de geschiedenis herhaalt zich. Waar is Francis Fukuyama nu?
Update 25.02.2022
Het westen heeft Rusland met Poetin groot gemaakt:
Uit 2014 (8 jaar geleden):
Maar het westen heeft veel boter op het hoofd, ook Nederland. Als je jezelf in decennia lang afhankelijk maakt van Russisch gas en de export van je producten, als je Russische bedrijven toelaat met hun abjecte wapenhandel (in de mooie kantoren op de Amsterdamse Zuidas), als de koning en koningin bier gaan drinken met politiek leider Poetin tijdens de Olympische spelen (februari dit jaar, 5 maanden geleden) en de minister-president en de top van het bedrijfsleven toasten met Poetin op nieuwe contracten, in een land met een gebrekkige democratie, waar geen persvrijheid is en politiek tegenstanders worden vermoord of in de gevangenis terechtkomen en hiermee impliciet de legitimiteit accepteert, dan denken de macht en de oligarchen in Rusland: we kunnen doen wat we willen.
Het neerschieten van MH17, de Maidan revolutie, de annexatie van de Krim en delen van Oost-Oekraïne waren voor Nederland, de politiek, de ‘financiële dienstverleners’ (op de Amsterdamse Zuidas) geen aanleiding om het zaken doen met Rusland en de oligarchen te stoppen. Dat is die ‘goede oude’VOC mentaliteit waar ze zo trots op zijn (of waren, want nieuwe inzichten beginnen langzaam door te dingen). In 2013 is bij wet vastgelegd dat Nederland geen belastingparadijs genoemd mag worden (wel ‘fiscaal aantrekkelijk’). Alle rijken uit de hele wereld komen graag naar Nederland om belasting te ‘ontwijken’, want ontduiken mag het niet genoemd worden, alles is LEGAAL. Nederland staat in een obscuur rijtje van landen ver weg van plaats voor belastingontwijking. Ook ontwikkelingslanden ondervinden de nadelen hiervan, deze landen worden benadeeld en mensen willen weg, dat zijn de vluchtelingen die verdrinken in de Middellandse Zee. (Lees ook: Dossier Vluchtelingen). Ook bekende bands ontwijken hier al jaren belasting.
In de Volkskrant vandaag veel goede analyses. Lees het interview met een Britse defensie deskundige Richard Connoly. Rusland financiert de oorlog met in het westen, de EU, verdiend geld: gas, olie, kolen en tarwe. 40% van de staatsinkomsten.
Niets wat hier geschreven is vanaf 2014 wordt aangepast of verwijderd.
Lee hier: De Geschiedenis herhaalt zich uit 1992 (30 jaar geleden) waarin ik voorspelde dat ook oorlog in de toekomst mogelijk is.
In januari 2014 was Rusland een bevriende natie en Poetin een bevriend staatshoofd, er werd volop handel gedreven met de hele wereld. Na de volksopstand-revolutie in Oekraïne in 2013/2014 (Maidan) begon de kanteling en werd geopolitiek een cultuurstrijd tussen westerse waarden van vrijheid en democratie (ondanks alle gebreken (die er wel degelijk zijn) en conservatisme, macht en onderdrukking. Bovendien is het nu een generatiekwestie geworden, nieuwe generaties willen moderniteit (ook in Rusland zelf). In die zin zijn alle regimes en hun leiders in Oost-Europa ingehaald door de tijd omdat ze niet veranderden. Sovjet leider Gorbatsjov (nu 90 jaar) deed dat eind jaren 1980 wel toen hij inzag dat de Sovjet-Unie op zijn eind liep (hoewel hij slechts wilde hervormen en de ineenstorting niet had voorzien). De huidige leiders hebben zich vastgeklampt aan de macht en dat doen ze met geweld. Door president Poetin wordt het verdwijnen van de Sovjet-Unie gezien als verraad (oa. door toenmalig president Jeltsin (die omarmd werd door het westen (omdat hij zo gedwee was (en een donkenlap) en de ‘grootste geopolitieke catastrofe’ uit de Russische geschiedenis.
Iedere wending in de geschiedenis heeft een lang voortraject en komt niet plotsklaps (zie boven). Het huidige gevaar zit er in hoe lang Rusland (Poetin, Lavrov en de clan van oligarchen (rijken) en de militaire top het vol zullen houden. Hebben we hier niet te maken met een klassiek ontspoorde leider die zich ontwikkelde tot dictator (ook voor de eigen bevolking) en die het zicht op de werkelijkheid is kwijtgeraakt. De hele geschiedenis is er vol mee….Zoals boven reeds geschreven is Rusland geen sterk land, een beperkte economie, inkomsten uit fossiele brandstoffen, slechts (bijna) 150 miljoen inwoners in een heel groot land in oppervlakte (dus met veel grenzen die bewaakt moeten worden) en een vergrijsde bevolking. Hun macht berust op de afschrikking met kernwapens….en dat hebben ze al een paar keer laten weten.
Uit Dossier Vluchtelingen in 2015 (7 jaar geleden):
‘De president van Rusland, Poetin (een KGB (de gevreesde inlichtingendienst van de USSR) ambtenaar in Oost-Duitsland tijdens de Koude oorlog), is op weg een gevaarlijke dictator te worden met een persoonlijkheidscultus die, zo heeft de geschiedenis laten zien, makkelijk uit de hand kan lopen. Als je de biografie van Poetin leest zie je alles wat diep argwanend tegenover deze persoon maakt. Zo’n persoonlijke geschiedenis kan de gevaarlijkste mensen voortbrengen’.
Wat bij dictatoren vaak overeenkomt is een combinatie van wrok uit het verleden: in het persoonlijke leven (bv een jeugdtrauma, verlies vader/moeder) en maatschappelijk (een verloren oorlog: Hitler) en een sterke wilskracht, die samen een leven lang aanhouden. Iemands levensloop ‘lezen’ levert vaak een achtergrond op die veelzeggend is. Poetin heeft in zijn familiegeschiedenis verloren familieleden in WO2 in de strijd tegen de nazi’s en wrok over de teloorgang van de Sovjetunie in 1989/1991. Hij heeft zijn hele leven in militaire en later politieke kringen carrière gemaakt en weet wat macht is.
Update 30.04.2022
2 maanden oorlog in Oekraïne, wat opvalt is de ‘ouderwetse’, misschien wel amateuristische wijze van oorlog voeren. Dat blijkt uit slecht gerichte raketaanvallen en daardoor veel burgerdoden. Rusland, president Poetin en zijn minister Lavrov laten zien dat ze in de vorige eeuw leven, hun denkkader is geheel in de termen van denazificeren en genocide. De tactiek om het hele land te veroveren is al mislukt, nu ligt de focus op het oosten en zuiden. Op een video is te zien dat de soldaten van Rusland een allegaartje van het ergste tuig zijn, uitschot, huurlingen en het laagste mensensoort dat op de wereld rondloopt. Verkrachters, dieven en moordenaars. We geloven direct dat in sommige plaatsen mensen met samengebonden handen zijn geëxecuteerd. Er is de dreiging met kernwapens, waarvan het gebruik niet geheel uitgesloten kan worden….
Wat ook opvalt is dat de staat volledige controle over de media (met name tv) heeft, er geen kritiek meer is, propaganda voor oorlog uitzend en de bevolking leugens voor waarheid heeft aangenomen. Het doet aan Orwell denken met newspeak (Big Brother (George Orwell) een omkering van de betekenis van woorden. Pok wordt er onverholen naar het gebruik van kernwapens gezinspeeld door presentatoren en hoe snel die atoomraketten in Europa zijn.
Uit 1992: Volgens Karl Marx herhaalt de geschiedenis zich eerst als tragedie en daarna als klucht. Friedrich Hegel zegt: “De geschiedenis leert ons uiteindelijk alleen dit: dat de mensen niets van haar willen leren”.
“History repeats itself, first as tragedy, second as farce”. (Karl Marx 1818-1883).
De mens is speelbal van de geschiedenis.
Uit 1992: De Geschiedenis herhaalt zich, ook oorlog komt terug:
History repeats itself (eadem sed aliter); capitalism will lead to ecological (climate change) and social (migration) disaster; everything will come back:nationalism, fascism, religion (fundamentalism), communism, monarchy, war.
Update 05.06.2022
Een interview met een deskundige in de Volkskrant, Britse journalist en Ruslandkenner Catherine Belton (zij schreef een boek). Ze zegt hetzelfde als ik in 2014 boven schreef: de reactie van het westen na Krim, Donbas en MH17: ‘Het Westen wilde op dezelfde voet door. Deze zachtaardige reactie heeft geleid tot waar we vandaag zijn beland. Elke keer dat Poetin de vastberadenheid van het Westen op de proef stelde en een zwakke reactie kreeg, versterkte het zijn gevoel dat hij carte blanche had om verder te gaan‘.
Er wordt veel gespeculeerd over hoe lang de oorlog gaat duren, is de oorlog volgende maand afgelopen of over 5 of 10 jaar (WO1 duurde 4 jaar, WO2 duurde 5 jaar). Naar mijn inzicht is dit totaal onvoorspelbaar, er zijn 1000 krachten werkzaam: de reactie van een groot deel van de wereld (enorme geldsteun en wapensteun), de wereldeconomie, honger in arme landen, de situatie Rusland zelf (gaat een economische klasse zich verzetten tegen de neergang van het land, is er genoeg wapentuig (ze leiden grote verliezen door slechte strategieën), zijn er genoeg soldaten (er schijnen steeds meer jongens (allemaal jongeren) te zijn die niet meer terug willen om te vechten), de motivatie van de Oekraïense soldaten (deze is heel, hoog, ze weten waarom ze vechten, voor hun vrijheid, dat is altijd een voordeel), is president Poetin ziek (hij is 69) en ziet er verkrampt uit (wat ook opvalt is het ontbreken van iedere gezichtsexpressie, hij praat als een robot) enzovoort.
De onvermijdelijke vraag die nu niet meer gesteld wordt blijft toch: was het in 2014 niet beter geweest om Oekraïne een niet aan machtsblokken verbonden land te maken vanwege het uit de historie voortgekomen geopolitieke belang van het land Rusland? zoals ik toen schreef: de politici moeten wat vindingrijker zijn en niet denken in verouderde termen uit de geschiedenis. Handel drijven en contacten onderhouden is beter dan een land kapotschieten en mensen doden. De wereldeconomie is in neergang de economische schade is extreem hoog. Helaas, te laat, het is altijd te laat….
Aanvullingen mogelijk.
(C) Copyright Ronald Puma
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Dit blog wordt geschreven zonder subsidie en/of crowdfunding en is onafhankelijk.
Alle genoemde personen worden besproken in hun functie.
Economie is de voortzetting van oorlog met andere middelen.
Dit is een variant op het bekende gezegde van Carl von Clausewitz (1780-1831) “Oorlog is de voortzetting van politiek met andere middelen”. Hieraan moest ik denken na het zien van de documentaire Master of the universe (uitgezonden door de VPRO op Holland Doc) over een Duitser die een boekje open deed over zijn werk bij enkele Duitse banken in de jaren voor de economische crisis van 2007/2008 Hij geeft onthullende inzichten over de praktijken van financiële instellingen en van zichzelf. Zijn woordgebruik is doorspekt met militaire termen. Te zien op http://www.hollanddoc.nl/
Zelf schreef ik er over in 1992 in mijn artikel De geschiedenis herhaalt zich (zie zijbalk rechts). Ik schreef toen dit:
“Het is 1992 en de Derde Wereldoorlog is begonnen. In tegenstelling tot de Eerste en de Tweede Wereldoorlog is er geen oorlog die met wapens wordt uitgevochten, maar een Economische Wereldoorlog. Het is de strijd van allen tegen allen, van individu tegen individu. Het door het kapitalisme gecultiveerde egoïsme en eigenbelang heeft ervoor gezorgd dat mensen elkaar op wereldschaal zijn gaan bevechten. De ‘battle ground’ is de ‘markt’ en de inzet is de economische macht en overheersing. Tot in de perfectie uitgevoerde marktstrategieën zorgen ervoor dat bedrijven zich beramen over het veroveren van een volgend continent als markt en handelsoorlogen tussen de verschillende werelddelen moeten de economische suprematie garanderen. Het kapitalisme kraakt en piept in al zijn voegen onder het gewicht van de uitputting van grondstoffen en energie en de ecologische vernietiging, maar de strijd moet doorgaan”.
Veel echte oorlogen gingen en gaan om het toegang krijgen tot energie- en grondstoffenvoorraden. De inval van de VS in Irak in 2003 ging om de oliereserves en bouwbedrijven die opdrachten kregen. Een bevriend regime werd geïnstalleerd en de positie in het Midden Oosten zeker gesteld. De VS steunde in de jaren 1950 in Iran al een staatsgreep toen de oliebelangen in gevaar kwamen, daar komt de Amerika aversie vandaan in het land. In 1989 kwam er een islamitische revolutie (maar daarover een andere keer).
Een van de rijkste mensen ter wereld Carlos Slim (Mexicaans zakenman) ziet zaken doen ook als oorlog (hij wilde in 2013 KPN overnemen):
Carlos Slim. Screenshot uit 2012.
Update 16.03.2018 (4 jaar later)
Handelsoorlogen zijn actueler dan ooit. De Verenigde Staten van Amerika hebben de handelsoorlog als middel ingezet om weer suprematie te krijgen op economisch vlak. Importheffingen (op staal) moeten concurrentie uit de rest van de wereld tegengaan.
Ik wil geen doemdenker zijn, maar er is anno 2018 een giftig mengsel van conflicten ontstaan, gegroeid in 25 jaar: handelsoorlogen, terugkeer Koude Oorlog en wapenwedloop met nieuwe wapens, regionale conflicten (Syrië), Noord-Korea (zie Dossier Geopolitiek), de klimaatcrisis, de schuldencrisis (wereldwijd zijn er enorme schulden), de mondiale kloof tussen arm en rijk en dergelijke. In een documentaire van de VPRO over klimaatverandering spreekt de Indiase schrijver Amitav Ghosh er over dat mondiale elites een ‘Malthusiaanse correctie’ zien aankomen (vermindering van bevolkingsaantal door rampen). Zelf combineer ik deze analyse met het gegeven dat vermogenden hun geld in belastingparadijzen hebben ondergebracht en sommigen bezitten zelfs eigen eilanden (zie Het Einde van Kapitalisme, rechts in de tijdbalk). Als de grote kladderadatschkomt zitten ze zelf in veiliger oorden.
Nieuw is de cyberoorlog, dit is oorlog voeren vanachter een bureau. Tanks en vliegtuigen zijn niet meer nodig om de tegenstander aan te vallen. In de nieuwe oorlogvoering gaat het om internet, elektriciteit en dataverkeer. Het is nu (in theorie, misschien zelfs in de praktijk, dit staat natuurlijk niet de krant) mogelijk om op afstand een land lam te leggen, zelfs om schade aan te richten, bijvoorbeeld door de beveiliging van kerncentrales uit te schakelen (er is een paar jaar geleden een aanval van het westen op het Iraanse kernprogramma geweest met een virus), chemische fabrieken te ontregelen en om de stroomvoorziening uit te schakelen. Men vraagt zich wel eens af wat er gebeurd als de Trans-Atlantische kabels die op de bodem van de zee liggen voor het internet en communicatie worden doorgeknipt….(het schijnt dat Russische onderzeeërs ze al in kaart hebben gebracht, dit is niet te beveiligen), de wereldeconomie zou volledig instorten (als eerste de handelsbeurzen).
Update 2019 (5 jaar later)
De president van van de Verenigde Staten van Amerika ziet een handelsoorlog als legitiem middel om de positie van zijn land te versterken. Vooral China is de tegenstander, maar ook de Duitse auto-industrie (en Europa). Het moet echter gezegd dat wij, de nieuwsvolgers, er geen echte mening over kunnen hebben, want we kennen de feiten niet. Wat wel een feit is is dat het Amerikaanse bedrijf Apple (een van de rijkste bedrijven in de wereld) al haar producten in China laat assembleren (ik schreef er over in Dossier China (Met Updates)). Daar horen we de president nooit over.
Jammer dat er geen dagelijks buitenland/achtergrond programma is op de publieke omroep, direct na het 20.00 uur Journaal. Ze zouden dan de verbanden kunnen leggen en zaken uitleggen met deskundigen. Maar dat is toch teveel gevraagd. Daarom weten zoveel mensen van niets.
Update 27.07.2021 (7 jaar later)
China is de grote uitdager in de wereld geworden, het land wordt autoritair geleidt door een president die voor het leven kan blijven zitten, zo heeft hij zelf bepaald. (Doet aan de oude keizers denken). Over de hele wereld doet China zaken, ze kopen havens en grond en leggen wegen en spoorlijnen aan en dat doen ze goedkoop. Inmiddels is hun elektronica even goed of misschien wel beter dan in het westen. Ze hebben hetzelfde gedaan als Japan in de jaren 1970: eerst alles namaken en technologie overnemen en daar mee verder gaan. Het is de bekende wet van ‘de remmende voorsprong’. De vergissing is dat ze zich in China baseren op een achterhaald groeimodel dat in het westen voor veel welvaart heeft gezorgd, maar waarvan de nadelen, zoals de klimaatcrisis, aan het licht zijn gekomen en een bedreiging voor de mensheid zijn. Onbegrensde groei van productie en consumptie is niet mogelijk, ik schreef het in 1996 in: Energie en grondstoffen quotum
Update 04.06.2022 (8 jaar later)
Economie als oorlog. Rusland met president Poetin en zijn getrouwen (een clan) is Oekraïne binnengevallen (lees Dossier Geopolitiek). Een nieuwe dimensie aan economie als oorlog. De in decennia ontstane afhankelijkheid van gas, olie en kolen als wapen gebruiken en de export van graan en andere landbouwproducten blokkeren.
Aanvullingen mogelijk.
(C) Ronald Puma
Dit blog komt tot stand zonder subsidie en/of crowdfunding en is onafhankelijk.
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
(Geschreven in 2009). (Met updates 2022, 13 jaar later)
Een meneer die de woningcorporaties 27 jaar heeft geleid krijgt 1 miljoen als bonus. Aangezien er in Nederland nog steeds woningnood is is de meest simpele conclusie, naast de hoogte van de bonus, dat hij ook zijn werk niet goed heeft gedaan. Sterker nog, ook die ruim 100 collega bestuurders die meer verdienen dan de minister-president doen hun werk niet goed. Het is een taboe om het te zeggen, maar in Nederland is na de Tweede Wereldoorlog altijdwoningnood geweest. Woningnood in de jaren ’50, ’60, ’70, ’80, ’90, ’00. Huren of kopen, een goede en betaalbare woning is niet te vinden, zeker als je niet kapitaalkrachtig bent. Er wordt structureel te weinig gebouwd (over 2008 min 2%), er is geen goede doorstroming, gesubsidieerde woningen zijn te klein, de prijzen van koopwoningen zijn te hoog enzovoort. Dit was voor de ‘crisis’ al zo en zal bij ongewijzigd beleid ook altijd zo zijn.
De bevolking van Nederland groeit nog steeds, het aantal eengezinhuishoudens stijgt, het aantal ouderen dat zelfstandig blijft wonen stijgt, kortom de behoefte aan goede betaalbare woningen stijgt, het aantal beschikbare woningen blijft te krap. Het is goed voor hypotheekverstrekkers, projectontwikkelaars en notarissen, de problemen voor starters die willen kopen en huurders blijven. Dat de huizenprijzen nu iets dalen zegt niets, de huizenprijzen zijn in 10 jaar 5 x zo hoog geworden. Er is doelbewust een enorm rookgordijn opgetrokken om falend overheidsbeleid, de schaarste van het aanbod, te verhullen. Het is een taboe, maar het moet wel gezegd worden.
Update 02.12.2009
Vandaag staat in de Volkskrant de uitkomst van een eigen onderzoek van de krant waaruit blijkt dat er in 2008 11.000 goedkope huurhuizen zijn gesloopt, het aantal duurdere huurwoningen steeg met 13 procent. Hier valt meer aan te verdienen. Aangezien het verplicht is mensen die uit de huizen moeten die gesloopt worden andere woonruimte aan te bieden en de nieuwe huizen te duur zijn voor hen, krijgen ze vervangende woonruimte die ook op de nominatie staat om in de toekomst gesloopt te worden. Hiervoor is het nieuwe woord ‘sloopnomaden’ ontstaan.
De laatste stand van zaken op huisvestingsgebied is dat de woningcorporaties in 2008 veel geld verloren hebben. Dit blijkt uit een onderzoek van de NOS naar de jaarverslagen van 364 van de 430 corporaties. 166 corporaties leden verlies, ze moesten in totaal zo’n twee miljard euro afschrijven. Corporaties verwachten dat de verliezen dit jaar oplopen, waardoor investeringen in woningverbetering en bijvoorbeeld infrastructuur zullen stilvallen.
Niet alleen de directeuren van grote corporaties verdienen veel: 73 managers van kleine corporaties verdienden meer dan 100.000 euro. In totaal verdienden 103 bestuurders meer dan 181.000 euro, het salaris van premier Balkenende.
Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger……
Update 02.02.2010
In Amsterdam wachten 85.000 woningzoekenden op een sociale huurwoning, de wachttijd voor een betaalbare eengezinswoning is gemiddeld 14 jaar.
Update 03.06.2010
Zijn ze hier nou nog steeds mee bezig, het kraakverbod is eerder tot stand gekomen, namelijk deze week, maar ondertussen wordt er nog ruim gegraaid bij de diverse besturen zoals bij de woningbouwcorporaties. De vereniging van corporatiedirecteuren heeft vandaag ingestemd met het voorstel om de salarissen van directeuren te beperken. Vanaf 1 juli mag een corporatiedirecteur niet meer verdienen dan premier Balkenende, de zogenoemde Balkenendenorm.In heel beperkte gevallen mag van die norm worden afgeweken, maar dan moet een onafhankelijke commissie dat goedkeuren. Dan nog zal een directeur nooit meer dan 245.000 euro mogen verdienen.
De commissie werd vorig jaar ingesteld nadat bleek dat veel corporaties zich niet houden aan de huidige regels. Een op de drie directeuren krijgt veel meer dan de regels toestaan. Het advies wordt vandaag besproken door de corporatiedirecteuren en morgen door de toezichthouders. De bedoeling is dat het een verplichte regeling wordt.
Deze nieuwe norm is veel lager dan de huidige vrijwillige regeling van de corporatiesector. Toenmalig minister Van der Laan (PvdA) van Volkshuisvesting vond die regeling te riant. Hij pleitte ook voor de ‘Balkenendenorm’ en hij wilde daar niet van afwijken.
In het voorstel zou een corporatiedirecteur in de praktijk niet meer dan 188.000 euro moeten verdienen. Met instemming van een speciale commissie kan daar van af worden geweken, maar “deze toetsingscommissie zal criteria ontwikkelen die moeten borgen dat toestemming voor beloning boven het maximum een uitzondering is”.
De regeling moet gaan gelden voor nieuwe benoemingen, maar ook oude afspraken moeten indien mogelijk worden herzien. “Van de partijen wordt verwacht dat zij handelen vanuit het besef dat hun maatschappelijke positie een voorbeeldfunctie.”
Uit een onderzoek van de NOS vorig jaar bleek dat ook veel directeuren van kleine corporaties teveel verdienen. Ook dat salaris wordt in de nieuwe regeling aan banden gelegd. Bij vertrek zou een directeur ook nog maar maximaal één jaarsalaris mogen ontvangen.
Eerst zien dan geloven, tot over 1 jaar…. Ik zeg nog steeds hetzelfde als 10 a 20 jaar terug:
“Eerst de woningnood en de leegstand verbieden, daarna het kraken.”
Update 16.06.2010
De woningbouw is ingestort volgens de berekeningen van het CBS, er is 44% minder huizen beschikbaar vergeleken met 2009. Bij de woningbouwcorporaties, dus waar al de grootverdieners werken, is 50% minder huizen gebouwd……
Update 30.07.2010
Vandaag in de Volkskrant een artikel met de titel ´Geen sociale huurwoning te krijgen´. Een triest relaas over de woningnood. In de woningnood komen de verschillende misstanden die Nederland kenmerken samen. Nederland is een welvaartsstaat, maar het is minder mooi dan ons wordt voorgespiegeld.
Naar mijn mening is er een direct verband tussen de enorme winst voor de PVV bij de verkiezingen en de woningnood. In het artikel staat dat de woningnood is toegenomen door het generaal pardon voor 27.000 asielzoekers. Deze krijgen namelijk voorrang bij het toewijzen van een woning, de gemeenten hebben zich verplicht om asielzoekers te huisvesten. De wachttijden lopen op naar 10 jaar voor een betaalbare woning. Hoe komen we toch aan al die asielzoekers? Dit heb ik al vele malen beschreven. In de jaren ´90 tijdens de Paarse regeringen (VVD, D66, PvdA, 1994-2002) stonden de grenzen wagenwijd open, asielzoekers werden in tenten ondergebracht, door de jarenlange procedures is er een groep ontstaan die al zo lang in Nederland verbleef dat ze niet meer teruggestuurd konden worden. Hier is het generaal pardon ontstaan.
We zitten nu met de gebakken peren. De gevestigde partijen schuiven nu de PVV bij de kabinetsformatie als een hete aardappel naar elkaar door. Ik zeg: het verdiende loon, ieder land krijgt de kiezers die het verdiend. Jarenlang mismanagement heeft hiertoe geleid. Er moesten goedkope arbeidskrachten komen, Nederland moest een gastvrij land zijn en de grenzen stonden open, dit is iets dat zich over decennia uitstrekt. Een regeerperiode duurt maar 4 jaar, maar de problemen in een maatschappij strekken zich uit over decennia.
In het artikel staat overigens niets (een gemiste kans) over die ruim 100 bestuurders van de woningcorporaties die meer verdienen dan de minister-president. Deze mensen wonen in hun riante woningen een rijden in hun fijne leasebakken door het land terwijl er voor een gewone sterveling geen woning te vinden is……
(wordt vervolgt, ongetwijfeld)
Update 03.09.2010
Max Pam schrijft het ook, hijzelf had te maken met de woningnood in zijn studietijd net als zijn dochter nu, er is niets veranderd.
Update 18.11.2010
Vandaag weer een overstelpende hoeveelheid aan negatieve berichten van het woningnoodfront. In de Volkskrant staat:
er gaan corporaties failliet
de wachtlijsten worden nog langer
er staat voor een half miljard euro aan huizen leeg
een miljard euro aan projecten zijn vertraagd
de twee miljard euro aan grond die in bezit van de corporaties zijn in minder waard door de gedaalde grondprijzen
in een geheime rapport staat dat de ondergang van de sociale huisvesting wordt gevreesd
de investeringen gaan van 10 naar 1 miljard
er wordt gevreesd voor verpaupering van wijken
Over de salarissen van die 100 bestuurders die meer verdienen dan de minister-president lees ik helaas niks, maar dat verbaasd in het geheel niet, want dat mensen die hun werk niet goed doen maar daar toch rijkelijk voor worden beloond is normaal in Nederland.
Update 15.08.2011
Dat de woningmarkt in Nederland is ontspoord is algemeen bekend, maar een gratis auto bij aankoop van een huis wekt toch wel enige verbazing.
(C)
Update 24.01.2012
Er staat 7 miljoen m2 kantoorruimte leeg, deskundigen verwachten een stijging tot 9 miljoen m2 of zelfs een verdubbeling.
(C)
Update 04.02.2012
De Nederlandse Bank (DNB) waarschuwt voor een nieuwe economische crisis door de vastgoed/kantoren bubble met 14% leegstand.
Vestia, de grootste woningcorporatie in Nederland, heeft een miljardentekort. De directeur Erik Staal is vertrokken, zijn jaarsalaris was 4.5 ton. Hij kreeg 3.5 miljoen vetrekpremie.
Update 07.03.2012
Het CDA (!)(?) wil een parlementaire enquete naar het functioneren van de woningbouwcorporaties. Er zijn 24 corporaties in problemen. De huren worden extra verhoogd om de tekorten op te vangen. Met spreekt nu over falend beleid.
Beter laat dan nooit…..
Update 29.11.2012
Dat er niets veranderd was een paar jaar geleden a duidelijk. Vandaag heeft de NOS de beloningsgegevens van corporatiebesturen uitgezocht. 45% verdient meer dan de afgesproken norm. Dat zelfs een VVD minister (S. Blok) dit bekritiseert geeft aan dat het dan wel heel erg moet zijn, aangezien de VVD zich voor het begin van de crisis in 2008 nooit heeft druk gemaakt over salarissen in de vrijemarkteconomie. We herinneren ons nog kamerlid Frans Weekers (nu staatssecretaris Financiën) die in 2008 zogenaamd verbaasd was over de gigantische bonussen die gangbaar waren.
Er schijnt op 1 januari 2013 een nieuwe wet in werking te treden (Wet Normering Topinkomens) die salarissen in de (semi)publieke sector gaat regelen, dus beperken.
Update 10.04.2013(4 jaar later !)
De commissie van de de Tweede Kamer die de gang van zaken op de huizenmarkt onderzocht heeft conclusies getrokken:
de huizenmarkt is een zeepbel is gebleken
de huizenprijzen stegen 250%
er is te weinig gebouwd, er wordt nog steeds te weining gebouwd, de bouw ligt bijna stil, dit heeft geleid tot een grote toename van de werkeloosheid in de bouwsector. Er dreigt een schaarsteprobleem in de toekomst
de hypotheekverstrekking ging te makkelijk
de overheid had moeten ingrijpen
het toezicht faalde, waarschuwingen kwamen, van oa de DNB en IMF, te laat
de hypotheekrenteaftrek werd maximaal opgeschroefd met de aflossingsvrije hypotheek
Nederland heeft de grootste hypotheekschuld ter wereld
de banken profiteerden door ingewikkelde leenproducten te maken
er werd gespeculeerd met een doorgaande stijging van de huizenprijzen
er werd geprofiteerd van de schaarste, waardoor de prijzen stegen
Er staan een miljoen huizen onder water, de waarde van de woning is lager dan het bedrag waarvoor de woning is gekocht. De mensen zitten gevangen in hun eigen huis, of moeten verkopen en houden een grote restschuld over.
Wat ik al die jaren al zeg is dit: mensen die een huis kopen en zich in de schulden steken zijn afhankelijke mensen, ideaal voor een overheid om te controleren, in zijn macht te houden, daarom wordt het eigen huizenbezit vooral door rechtse partijen als de VVD gestimuleerd, maar in Nederland is tegenwoordig bijna iedere partij rechts of naar rechts opgeschoven.
Update 01.06.2013
De voorzitter van de overkoepelende organisatie van woningcorporaties biedt excuses aan voor de gang van zaken vanaf 1995 toen ze zelfstandig werden en los kwamen te staan van de overheid. Hij geeft toe dat het ‘moreel kompas’ verloren is gegaan en dat er is ‘gefaald’. Hij zegt dit na eigen onderzoek dat als voorbereiding op de parlementaire enquête is gedaan. Mensen zullen nog onder ede gehoord gaan worden.
Ze moeten dan ook naar de politiek verantwoordelijken gaan kijken. Het was de tijd van ‘Paars’, toen de VVD en de PvdA regeerden (1994 – 2002). Ik heb dit eerder uitgebreid geanalyseerd en de ‘modieuze trend van de privatisering’ genoemd die toen in zwang was. Maar het is niet te verwachten dat er ook maar iets zinnigs uit voort zal komen.
Update 14.12.2013
Binnenkort wordt beslist over een verhuurdersheffing die door de overheid wordt opgelegd aan woningcorporaties. Doel is om de miljarden die de overheid tekort komt door de nu al 5 jaar durende crisis op te halen. Belastingen verhogen wil de overheid niet, dit is impopulair, daarom wordt gekozen voor een indirecte belastingverhoging die wordt opgelegd aan huurders van de sociale woningbouw, want corporaties rekenen de heffing natuurlijk door aan hun huurders, zoals dit jaar al is gebeurd. Het woord verhuurdersheffing kan daarom beter vervangen worden door huurdersheffing.
De extra heffing/huurverhoging zou dit jaar plaatsvinden door gegevens van de Belastingdienst te koppelen aan huurders. In de praktijk bleek dit administratief niet mogelijk, daarom kozen de corporaties ervoor de huren voor iedereen met hetzelfde percentage te laten stijgen. Het oorspronkelijke idee om mensen met een hoger inkomen die relatief goedkoop wonen te duwen richting het kopen van een huis om zo de totaal vastgelopen woningmarkt weer vlot te trekken. Dat is dus mislukt. Een ander gevolg van de heffing is dat de corporaties zeggen minder te gaan bouwen en investeren, de woningnood zal toenemen en de kwaliteit van woningen zal hierdoor dus achteruit gaan.
De huurdersheffing raakt vooral mensen met lage inkomens en werkt denivellerend net zo als verhoging van de btw en accijnzen op sigaretten en benzine. De ideale manieren voor een overheid om geld op te halen bij de burger.
Woningcorporatiebestuurders houden zich nog steeds niet aan de inkomensnorm die er gesteld is. Dit is dus nog hetzelfde als in 2009 toen dit dossier begon, bijna 5 jaar geleden.
Update 18.03.2014
De huren van sociale huurwoningen zijn extreem gestegen en onbetaalbaar geworden voor mensen waar deze woningen voor bedoeld zijn. De woningcorporaties verdedigen hun beleid door te zeggen dat ze gedwongen zijn door het rijksbeleid van de verhuurdersheffing. Dit beleid gaat door tot 2017 en jaarlijkse huurverhogingen van 4% tot 6.5% zullen het geld moeten opleveren (1,7 miljard euro). Die 6.5% voor mensen met een hoger inkomen is bedoeld om ze zo te dwingen een huis te gaan kopen.
Het aantal huisuitzettingen is gestegen tot bijna 7000 in 2013. Het is dus te verwachten dat het aantal daklozen zal toenemen, zo ver is het gekomen in welvaartsstaat Nederland. Met dank aan de VVD, PvdA, D66, SGP en Christen Unie. D66, het kleine rechtse broertje van de VVD, noemt dit al jaren de hervorming van de woningmarkt.
Update 21.05.2014
Men verwacht dat huurders in problemen komen door het beleid van jaarlijkse huurverhogingen de komende 4 jaar tot en met 2018. Tevens worden minder huizen gebouwd. Link naar de NOS website: http://nos.nl/l/650667
Verzorgingstehuizen moeten sluiten vanwege de bezuinigingen, ouderen moeten thuis blijven wonen in aangepaste woningen, er zijn 100.000 van dit soort woningen nodig, maar die moeten nog gebouwd worden.
Update 04.06.2014
De parlementaire enquête naar de woningcorporaties gaat vandaag van start. Men gaat onderzoeken hoe het de afgelopen 20 jaar zo uit de hand heeft kunnen lopen. Er zullen conclusies getrokken worden en er zal een rapport worden aangeboden.
De huurders van vandaag betalen ondertussen de extra huurverhogingen om de financiële problemen op te lossen.
Zij dronken een glas, deden een plas en alles bleef zoals het was.
Update 07.06.2014
Emeritus hoogleraar volkshuisvesting, Hugo Priemus, ruim 40 ervaring in de volkshuisvesting, noemt de verhuurdersheffing ook een huurdersheffing. Tevens zei hij in het radioprogramma Spijkers met Koppen dat de huurverhoging voor huurders nu hoger is dan voor particuliere woningbezitters en huurders in de vrije sector.
De ruim 50 miljard die bezuinigd moet worden door de crisis wordt afgewenteld op mensen die niets met de crisis te maken hebben en er niet voor verantwoordelijk voor zijn. We kunnen inmiddels, na 6 jaar, spreken over afbraak van de verzorgingsstaat.
Update 25.07.2014
Steeds meer huurders komen in de problemen en kunnen de huur niet meer betalen, bijna 400.000 huishoudens hebben door de hoge huren te weinig geld voor levensonderhoud. Het Planbureau voor de Leefomgeving ziet een stijging van 5% naar 13% van de huurders over een periode van 12 jaar.
De bestuursvoorzitter van woningbouwvereniging Rochedale reed in een dure Maserati met taxi-kenteken waardoor hij ook over de busbaan mocht rijden. Woningbouwvereniging Vestia heeft woningen moeten verkopen, 5500 woningen zijn verkocht aan een Duitse investeerder voor 600 miljoen om de 2 miljard schuld te verminderen die door het wanbeleid is ontstaan. De investeerder belooft zich aan de Nederlandse wetten te houden. In de tekst van het bericht staat:
De recessie en de crisis in de bouw heeft Nederlands vastgoed spotgoedkoop gemaakt en aantrekkelijk voor met name buitenlandse investeerders. Het voorbije jaar zijn grote commerciële kantoorpanden opgekocht, vooral aan de Amsterdamse Zuidas. Voornamelijk Duitse investeerders hebben hun oog laten vallen op kantoren en huizen. Grote pakketten woningen waren tot nu toe bijna niet te koop. De 5500 woningen van Vestia vormden daarom een aantrekkelijke kans om in één klap een grote partij huurwoningen in handen te krijgen. De Nederlandse woningmarkt is omwille van de schaarste en goede huurders een rendabele bron van inkomsten en aantrekkelijke belegging.
Zo wordt er tegen een fundamentele behoefte en recht op wonen aangekeken: het is een belegging die rendement moet opleveren; vastgoed wordt gezien als spotgoedkoop; de schaarste op woningmarkt wordt als positief gezien, want dat levert meer op; huurders zijn goed want die betalen toch wel.
We zijn het slachtoffer van boeven en schurken die als het erop aan komt iemand zonder wroeging zijn huis uit zullen gooien als die het niet meer kan betalen om voldoende rendement te halen.
De conclusies van de Parlementaire Enquête komen later dit jaar, maar de verhoren hebben alvast een verbijsterde hoeveelheid feiten naar voren gebracht die goed laten zien hoe er in Nederland bestuurd wordt, niet alleen bij de corporaties, maar vooral door de politiek.
Update 24.10.2014
Bericht van de NOS website:
De huurdersvereniging Woonbond zegt dat het beleid van het kabinet voor huurders desastreus uitpakt. De bond reageert daarmee op een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Er zijn steeds minder sociale huurwoningen beschikbaar voor lagere inkomens. Ook staat de betaalbaarheid van deze woningen steeds verder onder druk. In juli bleek dat 13 procent van de huurders in 2012 niet genoeg geld had om de huur te betalen. Tien jaar eerder was dat nog 5 procent.De Woonbond wijst erop dat de huurverhoging van gemiddeld 9 procent tussen 2012-2014 niet meegenomen is in het onderzoek.De bond verwacht daarom dat de situatie inmiddels verslechterd is. Ook vreest de woonbond de gevolgen van een eventuele koppeling van de huurprijs aan de waarde van koopwoningen, zoals het kabinet voorstelt.
Onderzoekster Carola de Groot van het Planbureau laat weten dat er pas in 2016 nieuwe cijfers beschikbaar zijn: “Maar het is inderdaad wel waar dat de huren sinds de cijfers uit het onderzoek verhoogd zijn, en de inkomens gedaald. Dus het is niet uit te sluiten dat de cijfers inderdaad inmiddels slechter zijn.”
Volledig voorspelbaar en gevolg van het gevoerde beleid.
Tevens is de schaarste van betaalbare woningen een gevolg van het asielbeleid. Gemeenten worden gedwongen woningen beschikbaar te stellen voor asielzoekers. Dit wordt doorgaans verzwegen. Men moet het asielbeleid afstemmen op de mogelijkheden, hoe moeilijk dat ook is. We zien nu al een herhaling van de jaren ’90 toen de VVD, PvdA en D66 (‘Paars’ 1994-2002) per jaar gemiddeld 50.000 mensen het land binnen lieten, terwijl de asielprocedures niet op orde waren, wat voor grote maatschappelijke en sociale onrust heeft gezorgd. Hier zijn Pim Fortuyn, Rita Verdonk en Geert Wilders uit voortgekomen.
Update 18.09.2015 (6 jaar na begin van dit dossier, 1 jaar na de vorige update)
Er komen deze week 700 vluchtelingen per dagNederland binnen. Het Rijk heeft de gemeenten en de woningcorporaties gevraagd meer woonruimte uit de sociale woningbouw beschikbaar te stellen. Tegelijkertijd wordt gezegd dat dit niet ten koste mag gaan van de woningzoekenden in Nederland. 10% van de beschikbare woningen gaat naar asielzoekers. Woningcorporaties zijn al een paar jaar woningen aan het verkopen (met name de VVD wil minder sociale huurwoningen). Er worden weinig nieuwe woningen gebouwd. De vraag is of het naïviteit of stommiteit is wat hier de boventoon voert.
Update 22.12.2015
Dit schreef ik in 2013 (zie boven): “Wat ik al die jaren al zeg is dit: mensen die een huis kopen en zich in de schulden steken zijn afhankelijke mensen…” In de uitzending van Tros Radar Extra van 21.12.2015 zei hoogleraar Arnold Boot hetzelfde, mensen worden in Nederland gestimuleerd om schulden te maken voor de aankoop van een huis en zijn daarmee afhankelijk van de banken en de staat door de hypotheekrenteaftrek. Nederland heeft de hoogste hypotheekschuld van heel Europa, momenteel stijgen de huizenprijzen weer, er is niets veranderd na 7 jaar crisis. Er is in Nederland een economisch-politieke elite die geen veranderingen toelaat. De volgende crisis is al aanstaande.
Update 14.01.2016
De huizenmarkt zit weer in de lift volgens de nieuwsberichten. Opvallend is dat men een stijging van de huizenprijzen als positief ziet. Kortom, meer betalen is goed, dit is wat ik elders de newspeak van George Orwell heb genoemd, een omdraaiing van feiten om iets te verhullen. Tevens is nog steeds in het nieuws dat de banken grote winstmarges hebben door de lage rente de ze zelf hoeven te betalen en de hypotheekrente die ze vragen aan de huizenkoper. Dit past in het patroon dat 7 jaar crisis niets veranderd hebben, het is business as usual. Bij de volgende crisis zal men weer nieuwe excuses verzinnen voor het eigen falen.
Update 09.02.2016 (7 jaar na het eerste bericht)
Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger…... (zie boven in bericht uit 2009). Vandaag in de Volkskrant nieuwe cijfers: er zijn steeds minder huurhuizen terwijl de vraag naar betaalbare woningen toeneemt. Er worden huizen door woningcorporaties gesloopt en verkocht. Er worden daarentegen wel veel koopwoningen gebouwd, want daar is wat aan te verdienen. De schaarste is structureel, want de behoefte groeit, door de toename van eenpersoonshuishoudens en immigratie (het toelaten van vluchtelingen). Er zijn een half miljoen zogenoemde scheefwoners, dat zijn de mensen die in een sociale huurwoning wonen en een te hoog inkomen hebben. De inkomenstoets die een paar jaar geleden werd ingevoerd, waarbij de belastingdienst gegevens aan een woningbouwvereniging moest geven, blijkt niet door een wet te worden toegestaan, het was al die jaren een schending van privacy. Enzovoort, enzovoort.
We zullen in Nederland moeten wachten tot de middenklasse ook gaat inzien dat ze op alle fronten belogen en bedrogen zijn en worden. Dit betreft het hele maatschappelijke leven: wonen, werken, de banken, de pensioenen en veiligheid enzovoort. En ze zullen daarom anders moeten gaan stemmen. Ik zie dit echter niet gebeuren, de middenklasse kiest altijd voor veiligheid. Tevens zien steeds meer mensen de PVV als de oplossing voor al hun problemen. Dat is onterecht, de PVV is een partij zonder leden met 1 leider en een rechts partijprogramma. Gevreesd moet worden voor opnieuw 10 jaar politiek dilettantisme net zo als we gezien hebben met Fortuyn en Verdonk. Of erger, gezien het feit dat de fractievoorzitter van deze partij heeft aangegeven ‘een opstand te vrezen’ als hij niet mag regeren na een verkiezingswinst (de partij staat in de peilingen als grootste partij). Deze fractievoorzitter heeft alles in zich om een authentieke volksmenner te worden: intelligentie, charisma en een markant uiterlijk (ik zie zelfs internationale potentie). In tegenstelling tot veel anderen zeg ik er echter altijd bij dat we deze man geheel te danken hebben aan al die partijen die sinds Fortuyn en Verdonk (regerings)verantwoordelijkheid hebben gedragen in Nederland (en dan speken we over ruim 15 jaar) en onmachtig zijn gebleken om de brede onvrede in de maatschappij weg te nemen.
Wat we in Nederland nodig hebben is een nieuwe progressieve partij, een linkse sociaal-liberale partij, die zonder de ballast van het verleden sociale oplossingen en antwoorden heeft op de vele problemen van de 21e eeuw. Deze partij moet in de plaats komen van D66, Groen Links, de PvdA, de Dierenpartij en de SP. Dus geen extra partij erbij binnen het nu al hopeloos versnipperde politieke landschap. Ik zie het niet gebeuren, maar het moet wel gezegd worden.
Update 16.02.2016
Er is een groot tekort aan huurwoningen. Er zijn inmiddels bijna 310.000 huishoudens die geen geschikte woning kunnen vinden. Kopen kunnen ze niet, omdat ze te weinig verdienen, geen vaste baan hebben of te oud zijn. Maar een betaalbare huurwoning kunnen ze ook niet krijgen. Er worden wel koopwoningen gebouwd omdat hier meer aan te verdienen is. Tot 2021 zal het aantal huurhuizen volgens de onderzoekers met zo’n 15.000 afnemen, omdat woningcorporaties en andere verhuurders meer woningen slopen en verkopen dan ze bijbouwen. Deze gegevens zijn naar voren gekomen in een onderzoek naar de woningmarkt. Het is geen verrassing (zie bovenstaande).
Update 20.02.2016
Tekst NOS: Minister Blok van Wonen (VVD) gaat de regels aanpassen om de bouw van duizenden betaalbare huurwoningen in de vrije sector mogelijk te maken. De maatregel is bedoeld voor singles en jonge stellen die in de stad willen wonen en te veel verdienen voor een sociale huurwoning, maar te weinig voor de vaak zeer hoge huren in de vrije sector. De aanpassing gaat gelden voor de regio’s Amsterdam en Utrecht gedurende een periode van vijf jaar. De vraag naar betaalbare huurwoningen in deze steden is zeer hoog, het aanbod erg klein. Kern van de maatregel is dat voor kleine nieuwbouwappartementen en studio’s op goede locaties meer huur mag worden gevraagd dan nu wordt berekend op basis van het huurpuntenstelsel. Goed gesitueerde woningen van 40 m2, die vanwege hun kleine oppervlak al snel in de sociale huursector zouden vallen, krijgen extra huurpunten toegekend en komen zo beschikbaar voor de vrije sector. De grens ligt op 710 euro. Op die manier wordt het voor beleggers ook interessant om te investeren in de bouw van huurwoningen, denkt Blok. De sociale woningbouw valt grotendeels onder de woningcorporaties; de vrije markt heeft er weinig belangstelling voor.
O, dat is de oplossing, de puntengrens omhoog en klein en duur gaan wonen. 40 m2 is een veredelde studentenwoning, een kamer van 10 x 4 meter, waarschijnlijk met keuken en badkamer erin. Maar het is bedoeld om beleggers te trekken, want anders zouden ze het niet doen. Deze ‘oplossing’ past geheel in een patroon dat boven uitvoerig is beschreven.
Update 29.04.2016
Er is een groot tekort aan woningen voor asielzoekers die mogen blijven, de zogenoemde statushouders.
Zie boven 2009: Het is een taboe om het te zeggen, maar in Nederland is na de Tweede Wereldoorlog altijd woningnood geweest. Woningnood in de jaren ’50, ’60, ’70, ’80, ’90, ’00 en ’10.
(Voorlopig de laatste update, dit is voldoende geanalyseerd om de actuele problemen in een historisch perspectief te plaatsen. Ik volgde de gang van zaken vanaf 2009, 7 jaar).
Update 21.03.2017 (8 jaar na het eerste bericht)
Dit is wat ik december 2015 zei een paar maanden na het begin van de vluchtelingscrisis: een koppeling tussen het toelaten van vluchtelingen een woningbouwprogramma (zie boven). Een minister-president met een visie had dit gedaan om het populisme tegen te gaan, immers het toelaten van vluchtelingen leidt tot een toename van de druk op de sociale woningmarkt. Maar iemand die zich er op voor laat staan geen visie te hebben zal dat nooit zo doen. Integendeel de MP zei in april dat jaar dat Italië het vluchtelingenprobleem zelf maar moest oplossen, terwijl duizenden mensen later dat jaar naar Noord Europa trokken.
April 2017. Een dakloze bouwt een huis onder de Waalbrug Nijmegen. Opschrift op de brugpijler sinds 2015 is: Refugees Welcome. (C) Ronald Puma
Vandaag in de Volkskrant een artikel waarin gepleit wordt voor de bouw van meer woningen er wordt namelijk te weinig gebouwd om aan de behoefte te voldoen. (Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger…… (Zie boven 2009, 8 jaar geleden).
Update 10.05.2017
Het bouwwerk op de foto boven onder de Waalbrug is met een shovel verwijderd, er waren 5 agenten en personeel van stadstoezicht bij aanwezig. Het zal duidelijk zijn dat de staat natuurlijk niet toestaat dat mensen zomaar ergens gaan wonen.
De Nederlandsche Bank adviseert het snel bouwen van meer woningen, want door de schaarste zijn de huizenprijzen sterk gestegen. Het is geen verrassing, zie bovenstaande vanaf 2009.
De Nederlandse bevolking groeide van 14 miljoen in de jaren 1980 naar 17 miljoen nu, er kwamen 3 miljoen mensen bij.
Hoe moeilijk kan het zijn: zorgen voor vaste banen met zekerheid en een goed salaris, zorgen voor goede betaalbare woningen in een veilige wijk, zorgen voor goede betaalbare gezondheidszorg, zorgen voor verkleining van de welvaartsverschillen (en dergelijke).
Update 07.06.2017
Een discussie op NPO Radio 1. Amsterdam wil mensen die te ‘goedkoop’ wonen uit hun huurwoning kunnen zetten om de doorstroming te verbeteren. Iemand zei ook dat er 50.000 – 70.000 woningen te weinig gebouwd worden (per jaar). Kabinet Rutte2 heeft 26.000 sociale woningen later verkopen, de woningcorporaties geven het kabinet de schuld van de huidige slechte situatie en wijzen naar de verhuurdersheffing waardoor ze niet kunnen bouwen. Kortom de burger wordt gemangeld tussen regering en corporaties. Gelukkig was er iemand van de SP die weerwoord gaf en de echte problemen opnoemde.
Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger…(zie boven).
Update 28.07.2017
De huizenprijzen zijn gestegen tot een hoger niveau dan voor de crisis in 2008, dat komt door te weinig aanbod van huizen en de stijging van de vraag. Het gemiddelde bedrag is 260.750 euro. Zoals boven al gezegd is men erin geslaagd hogere huizenprijzen als iets positiefs te doen zien, dit is wat ik newspeak noem.
Update 12.10.2017
O, dat is nieuws, er is krapte op de woningmarkt. Er zijn de afgelopen 7 jaar ruim 200.000 woningen te weinig gebouwd volgens een deskundige (toevallig precies de tijd die dit Dossier Woningnood omvat). De prijzen rijzen de pan uit, woningen worden overboden en zijn binnen zeer kort tijd verkocht. (Zie boven).
Update 04.11.2017
Het kan altijd nog erger. Uit Het Parool vandaag: rijke ondernemers, vermogende families, huisjesmelkers en professionele beleggers, Wallenkoningen, investeerders namens pensioenfondsen en een lid van de koninklijke familie handelen op de Amsterdamse woningmarkt, aangetrokken door de almaar stijgende huizenprijzen. 21 mensen hebben meer dan 100 panden per persoon in bezit. Gevolgen zijn de gestegen prijzen en toename van de woningnood voor mensen die weinig geld hebben. Opvallende personen zijn een ex acteur en een lid van het koninklijk huis.
Dit zijn de echte oorlog woekeraars, mensen die tijdens een oorlog een brood voor het tienvoudige verkopen.
Update 19.12.2017
Een bekend politicus kreeg een huis cadeau van een bekende, waarde 135.000 euro. Ja dat is makkelijk, een huis cadeau krijgen in een tijd van woningnood (terwijl je al een huis hebt natuurlijk, dus een extra huis).
De Nederlandsche Bank heeft nieuwe cijfers openbaar gemaakt. Het gaat goed met de economie doordat de huizenprijzen zijn gestegen. Er zitten allerlei absurde mechanismen achter. Hoge huizenprijzen geven huiseigenaren een gevoel van welstand, waardoor huishoudens meer geld uitgeven. Als je stijgende woningprijzen en dure huizen aan de bevolking kan voorspiegelen als goed, dat heb je als staat echt iets bereikt. Elders heb ik dit vergeleken met de newspeak van George Orwell (uit het boek 1984): ‘Onwetendheid is kracht’, ‘Vrijheid is slavernij’, ‘Dure huizen zijn goed’.
Update 12.01.2018 (9 jaar later)
De woningmarkt ‘kookt droog’, de huizen zijn op. In de Volkskrant een artikel met de laatste stand van zaken. De absurditeiten:
De woningmarkt zit op slot.
De prijzen zijn zo hard gestegen dat steeds minder mensen een huis kunnen betalen.
Het aantal verkopen daalt, de vraag is hoog, maar er zijn geen huizen, er wordt te weinig gebouwd.
De woningmarkt is oververhit, vooral in de grote steden.
De makelaars zijn bezorgd, want minder transacties, minder inkomen (dit lijkt me het minste probleem).
Verkopers zitten op rozen, in 2017 stegen de verkoopprijzen met 9,1 %, de gemiddelde prijs is 269 duizend euro. 28% van de huizen werd boven de vraagprijs verkocht. Er is ‘een keiharde verkopersmarkt’ De lage rentestand, het tekort aan woningen jaagt de prijzen op (zie boven).
Een woning is binnen 1 1/2 maand verkocht.
Woningen worden steeds meer door investeerders opgekocht, zij hebben veel geld.
In het Gooi is de gemiddelde vraagprijs ruim 700.000 euro (!).
Mensen die voor het eerst een huis willen kopen hebben weinig kansen meer, want ‘goedkopere’ (250.000 euro) woningen zijn er steeds minder.
Mensen met ondersteuning van familie hebben meer kansen (vergroot de welvaartsverschillen in Nederland).
Er komt de komende jaren geen verbetering. het woningtekort dit jaar is 200.000 woningen. Er worden na een aantal jaren iets meer nieuwe huizen gebouwd, 70.000.
De particuliere woningverhuur is te duur, veel starters vallen tussen wal en schip.
Een hele geruststelling: in 2040 is er een ‘acceptabel woningtekort’ van 100.000 woningen (een acceptabel woningtekort is natuurlijk een idioot uitgangspunt).
Wonen is een sociaal recht toch, net als fatsoenlijk werk en gezondheidszorg.
Sinds de jaren 1980 is de bevolking gegroeid van 14 naar ruim 17 miljoen, maar anticiperen op de woonbehoefte is achterwege gebleven. Een deel van de groei zijn immigranten, vluchtelingen, daarom heb ik elders gezegd: het is jammer dat het land zo slecht bestuurd wordt en we zo weinig politici hebben met een visie. Politici met visie zouden zeggen: er komen veel vluchtelingen, we beginnen direct met een woningbouwprogramma om ze te huisvesten zodat de wachttijden in de sociale verhuur niet nog meer oplopen om tevens het ‘populisme’ de wind uit de zeilen te nemen.
Update 09.02.2018
Het aantal daklozen is de afgelopen 7 jaren bijna verdubbeld tot 30.000 (Bron: EenVandaag 08.02.2018). Oorzaak is mede de woningnood en de stijging van de huurprijzen. Afgezien van EenVandaag is dit geen nieuws meer, dit is in een beschaafd en welvarend land volkomen irrelevant geworden. (We hebben nog steeds dezelfde MP als 7 jaar geleden).
Update 21.03.2018
De huizenprijzen stijgen door de schaarste en de grote vraag, er wordt niet genoeg gebouwd (Bron NOS).
Minister-president Rutte is sinds gisteren Wilders-light geworden. Hij regeert 8 jaar, laat de woningnood bestaan, verergert deze zelfs door zijn beleid, maar betrok in het verkiezingsdebat Nederland Kiest gisteren (20.03.2018) voor de gemeenteraadsverkiezingen ineens de vluchtelingen (statushouders genoemd) erbij die voorrang krijgen bij de toewijzing van een woning en dat dat moet worden afgeschaft. Het woord populisme wordt vaak verkeerd gebruikt, maar hier is het wel van toepassing, dit is populisme van het vervelende soort, zeggen wat het gesundes volksempfinden ook vindt en je eigen fouten op anderen afwentelen en er stemmen mee gaan trekken.
Een paar jaar gleden heb ik al gezegd dat een politicus met visie in 2015, toen er een onverwachte vluchtelingenstroom op gang was gekomen uit Syrië (naast de vluchtelingenstroom uit Afrika via Italië, al 25 jaar aan de gang, zie Dossier Vluchtelingen), direct had gezegd:
“Er komen veel vluchtelingen die onze hulp nodig hebben, we beginnen direct met een grootschalig woningbouwprogramma om de woningnood voor autochtone Nederlanders niet te laten toenemen”. Door dit te zeggen wordt het ‘populisme’ de wind uit de zeilen genomen, want veel mensen willen wel solidair zijn, maar niet als ze het zelf moeilijk hebben (dit is al duidelijk sinds Pim Fortuyn, 20 jaar geleden). Het woningbouwprogramma zou overigens betaald moeten worden met een extra heffing op de hoge inkomens, de tegenhanger van de verhuurdersheffing die is opgelegd aan mensen die in een sociale huurwoning wonen (zie boven).
Update 19.04.2018
Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger……(zie boven 2009 9 jaar geleden). (Dagblad De Telegraaf vandaag op de voorpagina).
Update 08.05.2018
Men spreekt vandaag over ontsporing van de woningmarkt. De prijzen zijn dramatisch gestegen, vooral in de particuliere huursector. Nieuw argument is dat er ineens niet genoeg bouwvakkers zijn om huizen te bouwen. Eerst 10 jaar mensen ontslaan en dwingen een ander beroep te kiezen of zzp-er te worden, nu klagen dat er geen bouwvakkers meer zijn. Veel economen zeiden tijdens de crisis dat er niet zo veel bezuinigd moest worden en dat de overheid moest investeren om zo de continuïteit te behouden. MP Rutte en de partijen waarmee hij samenwerkte deden het anders en bezuinigden 50 miljard euro. De bouwsector stortte in, ca 100000 bouwvakkers verloren hun werk, dat zijn de feiten. Er werden nauwelijks huizen nieuw gebouwd en corporatiewoningen werden verkocht en de verhuurdersheffing heeft de corporaties minder doen bouwen en investeren. Dit beleid werk nog steeds door en het schijnt dat nieuw beleid van dit kabinet ook hetzelfde effect heeft (ik heb dat nog niet kunnen lezen).
Update 24.05.2018
Het verbaasd, maar de regering doet iets goed. Men is tot het inzicht gekomen dat er krapte op de woningmarkt is en woningnood (dit woord wordt echter nooit gebruikt, want dat geeft aan dat er gefaald is). Er zijn te weinig nieuwbouwhuizen (…….) en daarom komt er een woningbouwprogramma om jaarlijks 75.000 huizen te gaan bouwen tot 2025. Het probleem is echter dat er te weinig personeel is om ze te bouwen (zie vorige update) en waar de huizen gebouwd kunnen worden in een dichtbevolkt land.
Update 13.07.2018
De prijzen van huizen zijn gestegen doordat er te weinig huizen zijn. 10% stijging is normaal. De gemiddelde prijs zal dit jaar op 300.000 euro komen (660.000 gulden).
In een land waar de staat de burgers heeft wijsgemaakt dat hoge huizenprijzen goed zijn en de burgers dat ook zijn gaan geloven en op de partijen blijven stemmen die dit ook als wenselijk zien, kun je niets meer te verwachten.
Update 15.01.2019 (10 jaar later!)
Dit bericht is 10 jaar oud, er is nog steeds woningnood, de woningnood is zelfs toegenomen. Na de Tweede Wereldoorlog is er altijd woningnood geweest die bovendien doelbewust in stand is gehouden door niet te anticiperen op nieuwe ontwikkelingen en tendensen (zie boven in 2009) en te weinig huizen te bouwen. Helaas is tevens de conclusie dat de meeste mensen dit goedkeuren aangezien ze op de partijen VVD, CDA, PvdA en D66 blijven stemmen die al die jaren verantwoordelijk waren voor het gevoerde beleid.
Update 02.03.2019
De gemiddelde huizenprijs is door het schaarse aanbod gestegen tot boven de 300.000 euro (660.000 oude guldens), voor veel mensen onbetaalbaar, behalve voor mensen met rijke ouders. Die mogen 100.000 euro belastingvrij schenken aan hun kinderen.
Update 16.03.2019
Er zijn plannen in Amsterdam waarbij verhuur van een nieuwbouwwoning niet meer kan, men moet er zelf gaan wonen. Dit is tegen grote beleggers die zoveel held hebben dat hele straten kunnen kopen voor verhuur. De klassenmaatschappijis ook hier goed zichtbaar: mensen met een goede baan en een vast inkomen kunnen een huis kopen, anderen staan 10 jaar op een wachtlijst voor een sociale huurwoning.
Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger……(zie boven 2009, 10 jaar geleden).
Update 13.07.2019
RTL Nieuws laat zien dat er nu ook mensen zijn die wel een baan hebben, maar geen woning en bijvoorbeeld op een camping, bij vrienden of in een opvang moeten wonen, deze mensen worden economisch daklozen genoemd: Reportage RTL Nieuws
Tegelijkertijd bleek uit onderzoek van het CBS dat de meeste Nederlanders tevreden zijn. Dat zijn de mensen die zeggen: ‘Maar ik heb het toch goed, ik heb niks te klagen hoor’,het vleesgeworden egoïsme dat kinderen van jongs af meekrijgen., denk eerst aan jezelf.
Update 22.08.2019
Er zijn meer daklozen door de woningnood. Mensen komen in de daklozenopvang terecht.
Een simpele rijtjeswoning kost een vermogen.
Huizen worden ongezien gekocht.
Grote beleggers kopen woningen voor de verhuur.
Het laatste redmiddel voor veel mensen is wonen op een vakantiepark, dit is echter verboden en wordt tegenwoordig ook streng aangepakt.
Jongeren en dus starters op de woningmarkt kunnen geen huis meer kopen.
Enzovoort…..
Update 05.09.2019
Er er nu sprake van een ‘wooncrisis’.
Het tekort is 300000 woningen.
Op een eenvoudig huurhuis reageerden 800 mensen.
In 2030 is de bevolking gegroeid met 745000 mensen en die moeten allemaal ergens wonen.
Door de stikstofkwestie mogen er bij sommige steden geen huizen gebouwd worden, natuur mag niet bebouwd zonder compensatie.
Enzovoort…
Iedereen met verstand van zaken ziet dat we te maken hebben met een structureel probleem dat zich in decennia heeft ontwikkeld en is veroorzaakt door beleidskeuzes in het verleden. Aangezien de gevestigde partijen VVD, CDA, D66 en PvdA regeerden zijn zij hiervoor verantwoordelijk.
Update 13.09.2019
Schokkende cijfersvan het NIBUD (onderzoekt de financiële situatie van huishoudens):
Een kwart van alle huurders kan financieel niet rondkomen omdat hun woonlasten te hoog zijn.
Het gaat om ongeveer 800.000 huishoudens die het volgens het Nibud financieel niet redden (cijfers 2015).
De problemen spelen vooral bij mensen die in een sociale huurwoning wonen. Het gaat met name om alleenstaanden, mensen met een uitkering en huurders tussen de 25 en de 45 jaar oud.
In totaal heeft 50 procent van de huurders moeite met rondkomen. Bijna 30 procent heeft volgens het Nibud een betalingsachterstand.
Ook huiseigenaren hebben soms te hoge woonlasten. Maar dat percentage ligt veel lager, op 8 procent.
Update 04.10.2019
Fotoreportage van een demonstratie (Nijmegen, 15 september 2019) tegen de woningnood. Wat zei ik vroeger altijd toen er een kraakverbod aan zat te komen: “Eerst de woningnood en de leegstand verbieden, daarna het kraken.” Maar dat was voeger.
Update 17.10.2019
De stikstofcrisis (lees Stikstofcrisis) heeft ervoor gezorgd dat woningbouwprojecten niet door kunnen gaan. Bouwers waarschuwen nu voor ontslagen in de sector en toename van de krapte op de woningmarkt. Het hele economisch model staat op instorten. Niet voor iedereen, want wat we krijgen is dat er groepen in de maatschappij gaan afvallen. Dat zijn de sociaal zwakkeren, de daklozen, de flexwerkers ed.
Late we vooral niet vergeten dat de VVD met MP Rutte 10 JAAR regeert. Dit zal de komende tijd veel te sprake komen, want er is niet alleen een tekort van 300.000 woningen, alle maatschappelijke sectoren zijn ontevreden. Een dan bedoel ik ALLE, behalve de groepen die de VVD bedient, de werkgevers.
“Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger……”. Geschreven in 2009, tien (10) jaar geleden.
Update 26.10.2019
Het aantal daklozen neemt sterk toe, men spreekt nu over 40.000 mensen. De opvang zit vol, ook de doorstroming uit asielzoekerscentra lukt niet. Belangrijke oorzaak is de woningnood, vooral sociale woningbouw is nodig. In het commentaar in de Volkskrant van 25 oktober wordt het falende beleid van de opeenvolgende kabinetten genoemd als oorzaak. Ik schreef het in 2009, de woningnood is structureel en bovendien bewust in stand gehouden want schaarste is goed voor bezitters van huizen, zo werkt het kapitalisme. Een ex VVD-er/Kamerlid en een prins weten er alles van.
Update 11.11.2019
De woningnood neemt toe en er mag vanwege de stikstofcrisis niet gebouwd worden. Kan het erger? Bij al die problemen moeten we de verbanden leggen (de meeste mensen doen dit niet): 10 jaar liberaal-kapitalistisch beleid van in de eerste plaats de VVD met MP Rutte. Hij heeft 10 jaar alles weggelachen, alleen oog gehad voor economische groei zonder aan milieu en natuur te denken (“Koop toch die auto”). Lees meer in Dossier VVD (Met Updates)
Iemand die geen partner heeft kan geen huis kopen vanwege de lasten.
De bevolking groeit (met name door immigratie), gaat verder toenemen, het aantal eenpersoonshuishoudens neemt toe, ik schreef er in 2009 over, 10 jaar geleden (zie boven).
Update 12.12.2019
Weer een dramatisch verhaal in de Volkskrant vandaag.
De woningcorporaties bouwden in 2018 13.000 nieuwe huurwoningen terwijl 34.000 de doelstelling was.
De woningen die gebouwd worden zijn kleine flexwoningen. (Soms zijn dat containerwoningen met 40 vierkante meter, dat noemen ze dan wonen).
Het is het laagste aantal in 10 jaar (de tijd dat dit blogbericht bestrijkt, zie bovenaan).
Doordat er ook woningen gesloopt worden kwamen er vorig jaar slechts 2000 woningen bij (OMG).
Nederland telt 3,6 miljoen huurwoningen, 2,3 miljoen sociale huurwoningen, beleggers 160.000 en particuliere investeerders 615 duizend.
De bouwkosten zijn gestegen.
Er is een tekort aan bouwlocaties (dat verbaasd niet, Nederland is VOL gebouwd, zie boven).
De verhuurdersheffing van Stef Blok van de VVD uit 2013 heeft een zeer negatief effect gehad op de woningbouw: 17.000 nieuwe woningen tegen 30.000 daarvoor.
Ook de belastingen die woningcorporaties moeten betalen worden als excuus gebruikt voor het lage aantal nieuwbouwwoningen.
Er schijnt een plan te zijn voor het bouwen van veel meer nieuwbouwwoningen, maar we hebben er al tijden niets van gehoord. Bovendien mag er vanwege de stikstofcrisis niet gebouwd worden, daar moet eerst een noodplan voor komen…..
“Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger……”. Geschreven in 2009, tien (10) jaar geleden.
Update 19.02.2020
Er is een tekort van ruim 300.000 woningen. Het aantal daklozen is toegenomen mede doordat er geen betaalbare huizen zijn.
“Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger……”. Geschreven in 2009, 11 jaar geleden.
“Het volk, niet tevreden slachtoffer te zijn van schurken, smeedt zijn eigen ketenen en biedt zijn nek vrijwillig voor het juk”. (JP Marat (1743-1793), revolutionair ten tijde van de Franse Revolutie). Helaas een andere conclusie is er niet na 10 jaar VVD/MP Rutte beleid, want alles wat nu aan de orde is (stikstofcrisis/woningnood /lerarentekort /problemen in de zorg enzovoort) is het resultaat van beleidskeuzes in het verleden. Toch ondersteunen de meeste mensen dit beleid. Lees ook: Dossier VVD (Met Updates) Het is angst, de mensen zijn bang.
Update 29.06.2020
Slapen onder de brug in Nederland.
Update 12.09.2020
> Goed om te lezen, in de Volkskrant vandaag komen de constateringen van mij uit 2009 (11 jaar geleden, dit bericht is een van de meest gelezen) naar voren: de bevolking groeit, meer alleenstaanden enzovoort, dus de behoefte aan betaalbare woningen neemt toe. Echter gebouwd is er niet, er kwamen het verbijsterende cijfer van 729 sociale huurwoningen bij in 5 jaar tijd. (Katern Opinie pagina 23).
> De huurstijging is het grootst sinds 2014.
> De verhuurdersheffing is desastreus geweest voor nieuwbouw.
> Enzovoort
> “Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger……”. Geschreven in 2009, 11 jaar geleden.
Helaas is de conclusie dat de meeste mensen dit allemaal niet erg vinden. Dit doet aan een sociologische analyse denken: het gaat in iedere maatschappij om tweederde van de mensen, eenderde doet er niet toe, dat zijn de mensen die niet gaan stemmen en de sociaal uitgerangeerden (de Zwei-Drittel-Gesellschaft).
Update 17.10.2020
In de Volkskrant van 16 oktober 2020 een artikel over de huizenmarkt: er worden veel huizen verkocht, de gemiddelde huizenprijs is 12% gestegen in 1 jaar tot 345 duizend euro. In de het artikel een bevestiging van mijn analyse dat schaarste de prijzen opdrijft (zie boven). Een spreker van de Rabobank zegt:
‘Het enorme tekort aan woningen is het meest doorslaggevend in de dynamiek op de huidige woningmarkt. We hebben nu een tekort van 331 duizend woningen, dat is 4,2 procent van de huidige woningvoorraad. Dat tekort zie je terug in het zeer beperkte aanbod, de korte verkooptijden. Het tekort zou nog bepalender kunnen zijn voor de hoge woningprijzen dan de lage rente.’ Klaas Knot van De Nederlandsche Bank heeft dezelfde mening.
Mijn analyse gaat verder:
Schaarste wordt doelbewust in stand gehouden, decennialang, omdat schaarste goed is voor bezitters, voor leden van het koninklijk huis, parlementariërs die huizen verhuren, pandjesbazen die verkameren (een groot huis opspitsen en aan studenten verhuren) en voor particuliere verhuurders (die exorbitante huurprijzen hanteren en bijna kunnen doen wat ze willen), kortom de huizenbezitters. Zo werkt kapitalisme. Helaas is er te weinig kritisch vermogen in Nederland en teveel naïviteit om dit aan te pakken, daarom praten we decennialang over hetzelfde.
Update 20.01.2021 (12 jaar later)
De woningnood neemt nog steeds toe, men gebruikt nu het woord ‘wooncrisis’, de huizenprijs stijgt nog steeds, mensen die voor het eerst een huis willen kopen (starters) hebben geen kans, want men heeft nu erg veel geld nodig voor een eigen huis. Er zijn verder geen toevoegingen meer aan dit bericht, alle argumenten hebben stand gehouden. De gevestigde partijen VVD, CDA, PvdA en D66 hebben langer dan 40 jaar het beleid gemaakt, de VVD staat op winst voor de komende verkiezingen, de partij van het welbegrepen eigenbelang.
Update 07.03.2021
De woningnood neemt toe. De verkiezingen komen eraan en de 37 partijen (!) beloven veel. Men wil 1 miljoen huizen gaan bouwen voor 2030, dus in 9 jaar. Probleem is dat Nederland VOL is. In de jaren 1980 mocht het niet gezegd worden, er woonden toen 14 miljoen mensen in ons land, nu 17.5 miljoen, de verwachting is 20 miljoen inwoners in de toekomst. Bouwgrond is er echter niet, waar de huizen gebouwd moeten worden is dus een probleem. Door de stikstofkwestie mag er minder gebouwd worden, het landbouwbeleid conflicteert met huizenbouw (en wegenbouw, want meer wegen willen de verantwoordelijken ook gaan aanleggen, bos moet hiervoor gekapt worden Amelisweerd bij Utrecht). Dit heet tegenstrijdig beleid, iets waar in Nederland geen gebrek aan is.
Alle argumentaties van mij uit 2009 (12 jaar geleden) worden genoemd: ‘In prognoses is onvoldoende rekening gehouden met de effecten van een groeiende bevolking, kleiner wordende huishoudens, langer zelfstandig wonende ouderen en immigratie’. Verbijsterend. Artikel: https://www.ad.nl/wonen/woonakkoord-gesloten-voor-bouw-van-1-miljoen-huizen~aecc3c29/
Ook de energievoorziening is een groot probleem. De opwarming van de aarde noopt tot ingrijpende maatregelen zoals het stoppen met het gebruik van kolen, olie een gas (naar mijn mening moeten we gas voorlopig blijven gebruiken, het is het minst vervuilend). Daarom moeten er veel windmolens bijkomen, dit stuit echte ook op veel verzet (op land), vanwege horizonvervuiling en lawaai ed. NOT IN MY BACKYARD (NIMBY), niet in MIJN achtertuin is het probleem. Mensen willen een jacuzzi en bioscoop ed in huis, maar waar de energie vandaan moet komen weten ze niet.
Overigens is het in verkiezingstijd goed om te beseffen dat we praten over 10 JAAR VVD beleid (CDA, PvdA en D66 deden gewoon mee met het liberaal-kapitalisme, ook wel neoliberalisme genoemd), helaas beseffen de meeste mensen dit niet en maken ze geen onderscheid tussen MP Rutte als president in Coronatijd en 10 jaar VVD beleid, daarom staan ze op winst. Helaas, in Nederland is niet veel meer te verwachten de komende jaren.
Update 21.03.2021
In de Volkskrant (20.03.2021) een artikel over het drama woningnood tegenwoordig ‘wooncrisis’ geheten Het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger (zie boven 12 jaar geleden). Al mijn argumenten komen terug.
Enkele opvallende zaken:
Bieden is oorlog geworden (de titel).
Overbieden van de vraagprijs is nu normaal, 6 van de 10 aankopen. Overbieden (soms duizenden euro’s) gebeurt door mensen met veel geld, mensen zonder extra geld vallen direct af.
Iedereen wil nog even van de extreem lage rente gebruikmaken, met angst en beven is men bang voor rentestijging en waardedaling van een huis in de toekomst, dan komen huizen net als 10 jaar geleden ‘onder water’ te staan.
Een stijging van de huizenprijzen wordt verwacht, nog twee jaar, tenzij er iets onverwachts gebeurt.
Verkopers maken de dienst uit. Men werkt met gesloten enveloppen en de eigenaar kiest het beste voor hem uit. Is mijn analyse dat schaarste (want er wordt te weinig gebouwd) goed is voor de bezitters, het is puur kapitalisme, de sterkste wint.
Een drama samengevat: Nederland is VOL (bevolkingsgroei, immigratie en arbeidsmigratie ed), er is te weinig bouwgrond (men wil in weilanden gaan bouwen), de stikstofkwestie zorgt ervoor dat er minder gebouwd mag worden door conflicterende belangen met landbouw en wegenbouw enzovoort enzovoort.
De partijen die verantwoordelijk zijn hebben de verkiezingen gewonnen, ze regeren 40 jaar en drama op drama stapelt zich op…..
Update 21.05.2021
De huizenprijzen zijn enorm gestegen door de schaarste aan huizen, krapte op de huizenmarkt….11% de grootste stijging in 20 jaar. Iedereen die denkt dat met VVD, CDA, PvdA, D66 er in de komende jaren iets zal verbeteren die vergist zich….nee, dat wordt niets meer in NL.
Update 28.05.2021
Als zelfs het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zich uitspreekt tegen de gang van zaken op de huizenmarkt moet het wel HEEL erg zijn.
De hypotheekrenteaftrek werkt verstorend.
Kopers gaan steeds duurdere huizen kopen.
Door de stijging van de vraag neemt de schaarste toe.
Huishoudens zonder geld worden de benadeeld en kunnen niets opbouwen met huren.
Het opvallendst is dat het IMF 10 jaar geleden al adviseerde de hypotheekrenteaftrek af te schaffen. Conclusie: 10 jaar VVD beleid, ze trekken zich er niets van aan. Bovendien zoals boven al beschreven is het hele beleid van de VVD, maar ook van de PvdA, het CDA en D66 een drama. Er werd niet geanticipeerd op bevolkingsgroei (mede door immigratie en arbeidsmigratie), sociale huurwoningen werden verkocht, de verhuurdersheffing zorgde voor minder bouwen enzovoort enzovoort. “Het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger”. (zie boven 12 jaar geleden). De meeste mensen in Nederland vinden het niet erg, dat laten verkiezingen zien.
Update 01.08.2021
De ‘oplossing’ voor de woningnood is gevonden: meer mensen in 1 huis laten wonen, dus minder woonoppervlak in beslag nemen per persoon.Wij wonen ‘te groot’.Men wil ook statushouders (vluchtelingen met een verblijfsvergunning) samen met gescheiden mensen in een wooncomplex laten wonen.
Dit alles is niets anders dan afleiden van decennialang falend woningbouwbeleid, met name door de VVD, maar CDA, D66 en PvdA deden altijd mee.
Er moeten de komende 9 jaar 1 miljoen woningen gebouwd worden…..bouwgrond is er niet, er zijn te weinig bouwvakkers, het bouwen van huizen wordt duurder door hogere prijzen voor bouwmaterialen.
Uit 2009, 12 jaar geleden: Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger…… het woord ‘k*tland is al twee dagen trending op Twitter.
Update 12.08.2021
Het begint te dagen dat de woningnood (waarover ik 12 JAAR geleden begon te schrijven na eigen onderzoek) ernstige vormen heeft aangenomen, het wordt ook steeds erger, zie boven. Tegenwoordig kopen commerciële organisaties met veel geld (door overbieden) huizen op en verhuren ze, bijvoorbeeld aan arbeidsmigranten (Rotterdam). De burger heeft het nakijken, jongeren wonen noodgedwongen steeds langer thuis (tot 23e levensjaar). In september/oktober demonstraties in Rotterdam en Amsterdam.
Mijn advies: leg eerst het verband met decennialang liberaal-kapitalistisch (neoliberaal) beleid, in NL in de eerste plaats door VVD en CDA, maar D66 en PvdA deden altijd mee. We praten al ruim 40 jaar over hetzelfde, na WO2 is er altijd woningnood geweest.
Update 20.08.2021
Dat de maatschappij ontwricht is is voor velen wel duidelijk hoewel er ook veel mensen zijn niet helemaal niets van welke crisis dan ook of van corona merken en gewoon hun prettige leven ervaren. Anderen daarentegen, velen, moeten zwoegen om hun dagelijks bestaan. De gevestigde politiek heeft geen antwoorden meer, vandaar dat er een half jaar na de verkiezingen geen regering is en degenen die die 10 jaar regeerden en voor de huidige situatie hebben gezorgd gewoon doorgaan. Hij, de leider, is niet de oplossing, maar het probleem.
De woningnood blijft, een paar jaar geleden heb ik als een opgeschreven dat het in stand houden van schaarste aan woningen goed is voor de huizenbezitters, eigenaars, het is een simpele kapitalistische wet, schaarste creëert hogere prijzen. Vandaar dat grote spelers op de woningmarkt de macht hebben en mensen met dure huizen op rozen zitten. Het hele systeem is gebaseerd op macht. Het begon al in de jaren 1990 al met de ‘terugtredende overheid‘ en de ‘vrije markt’ die alles zou regelen. Het was beleid dat is voortgekomen uit de liberaal-kapitalistische ideologie, ook neoliberalisme genoemd.
Update 25.08.2021 (12 jaar later)
Er komt een groot woonprotest op 12 september in Amsterdam en 23 oktober in Rotterdam, jongeren en anderen die inzien dat het beleid zo niet verder kan.
Update 29.08.2021
MP Rutte (demissionair, maar regeert gewoon door) gaat binnenkort een nieuw plan lanceren om extra huizen te bouwen voor statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) net zo als zijn voorgangers MP Lubbers in de jaren 1980, MP Kok in de jaren 1990 en MP Balkenende in het eerste decennium van deze eeuw om zo het populisme de wind uit de zeilen te nemen, want het is niet gewenst dat autochtone Nederlanders in een tijd van woningnood en wooncrisis nóg langer op een woning moeten wachten en solidariteit te vragen aan mensen die het in de maatschappij al zo moeilijk hebben (door de pandemie verergerd). (Bovenstaande zin is geheel fictief en drukt uit wat had moeten gebeuren). Door de crisis in Afghanistan komen er momenteel veel nieuwe vluchtelingen bij, er worden nieuwe opvanglocaties gebouwd. Door gebrek aan doorstroming naar huizen blijven statushouder (momenteel 11.000 mensen) lang in volle asielcentra wonen en gemeenten kunnen niet meer doen door de woningnood, want er zijn ook veel andere mensen met urgentie.
De populistische partijen hebben sinds Fortuyn (20 jaar) 20 tot 30 Kamerzetels. De schuld van de woningnood wordt door hen bij immigratie gelegd (wat niet juist is, maar waar wel veel over te zeggen is, in Dossier Migratie/Immigratie schreef ik er over, dit begon al in de jaren 1980) en niet bij het hele liberaal-kapitalistische naoorlogse woningbouwbeleid waar het echte probleem ligt.
Update 17.10.2021
In Berlijn hebben mensen bij een referendum in meerderheid gekozen voor het onteigenen van grote vastgoedbezitters. De grote partijen zijn echter allemaal tegen. Misschien moeten we er in Nederland ook eens naar kijken, wonen is een recht. Het bekende Tweede Kamer lid dat Nederland als een BV ziet (en zijn partij ook zo heeft genoemd) komt dan in aanmerking. Ook een prins is een huizenbezitter met veel vastgoed. Vastgoed is de pot met goud die men in deze tijd van 0% rente moet bezitten, niet alleen particulieren, maar ook grote beleggers (ook uit het buitenland). En het mag, alles is legaal door wetten ondersteund.
Uit 2009, 12 jaar geleden: Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger……
Van verschillende kanten wordt geprobeerd de woningnood te bagatelliseren, ook het CBS doet er aan mee. Er is dan geen tekort aan huizen, maar mensen wonen TE GROOT, nemen teveel ruimte in.
Vandaag een woonprotest in Rotterdam. De hele wooncrisis hebben we te danken aan decennia liberaal-kapitalistisch VVD-CDA beleid en D66 en de PvdA deden er aan mee. Lees het goed!
Update 22.12.2021
Een huis dat in het jaar 2000 160.000 euro waard was (transactiewaarde) is nu 400.000 euro. Het is jammer dat de meeste mensen het verband niet zien met decennia VVD, CDA, PvdA, D66 beleid (vanaf de jaren 1990) en de huidige situatie…. zie boven.
Update 30.12.2021
Uit onderzoek onder gemeenten: De doorstroming van ouderen die grote woningen bezitten naar kleinere appartementen is niet goed en zorgt voor de wooncrisis. Ik schreef erover in 2009 12 jaar geleden, zie boven. (OMG). Dat ouderen niet willen verhuizen is overigens hun goed recht, deze argumentatie wordt nu gebruikt om falend beleid te verhullen want er zijn geen kleinere appartementen.
De asielcrisis wordt mede veroorzaakt doordat er geen woningen voor statushouders zijn en ze blijven daardoor lang in opvangcentra wonen. Gemeenten worden nu gedwongen voor noodopvang te zorgen. Het populisme zal hierdoor verder toenemen. Dit is het bekende solidariteit aan anderen vragen, ik schreef erover in Dossier Migratie/Immigratie
Het drama Nederland. De ‘Puinhopen van Paars’ na de jaren 1990 (1994-2002, Kok/Zalm, VVD/PvdA/D66) zijn klein vergeleken met de huidige puinhopen. Aangezien de hoofdrolspeler VVD leider DMP Rutte is kunnen we spreken van ‘De Puinhopen van Rutte’. 11 jaar VVD beleid en IEDERE maatschappelijke sector is in crisis en de bevolking gepolariseerd en de politiek versplinterd. Zonder corona zou dat ook zo zijn geweest, corona heeft blootgelegd wat er allemaal verkeerd is gedaan in het verleden.
Overigens, de woningnood zal de komende jaren NIET worden opgelost, zie bovenstaande, ook niet met een nieuwe regering. Dit is na decennia een onoplosbaar probleem geworden. Alleen met een zeer radicale aanpak met nationalisatie/onteigening, 1 huis mogen bezitten en er zelf in wonen, veel zelfvoorzienende tinyhouses bouwen, het toestaan van arbeidsmigranten alleen wanneer de werkgever zelf de huizen gaat bouwen, een asielquotum met een directe koppeling met het speciaal daarvoor bouwen van huizen (geen huizen beschikbaar, geen asielzoekers, ik schreef er in de jaren 1990 al over), en dergelijke. In Nederland is er echter hiervoor geen meerderheid te vinden…..
Update 18.01.2022 (13 jaar later)
Dit artikel begon in 2009, 13 jaar geleden. De woningnood en wooncrisis zijn toegenomen, de gevestigde politiek heeft geen oplossingen, ondanks beloften, dit gaat nog jaren duren netzo als al die andere crises. MP Rutte en zijn partij de VVD hebben 11 jaar mede het beleid gemaakt en dezelfde persoon staat vandaag de regering te vertegenwoordigen. Hij is nog steeds ‘trots’ op zijn prestaties…..
Uit 2009, 13 jaar geleden: Het wordt niet beter, het gaat niet de goede kant op, het wordt steeds erger……
Overbieden bij de aankoop van een huis komt steeds vaker voor, het laat de jungle zien waarin we leven. Mensen met geld bepalen de gang van zaken. De verschillen tussen arm en rijk nemen sterk toe (ook door de hoge inflatie, men koopt minder voor hetzelfde geld). Mensen leggen het verband niet met decennialang liberaal-kapitalistisch-neoliberaal VVD-CDA beleid en D66 en PvdA volgden, deden mee.
1 op de drie huizen wordt met 50.000 euro overboden.
Bij 80% van de verkoop van een huis wordt overboden
zelfs makelaars zien dit als bedenkelijk
ook buiten de Randstad vindt overbieden plaats
een huis werd met 160.000 euro overboden
ook huizen die al hoog in prijs te koop staan worden overboden
nieuw is een vanaf prijs die laag is, zo ontstaat het bieden en overbieden, kapitalisme in de meest zuivere vorm
dit neemt nog verder toe aangezien er een tekort aan huizen is en de hypotheekrente laag waardoor veel geld lenen makkelijk is
Mijn analyse van jaren terug is nog steeds dat het in stand houden van schaarste opzettelijk gebeurd, want schaarste zorgt voor hogere prijzen voor bezitters, het is simpel kapitalisme vergelijkbaar met de olieprijzen. Als de olie producerende landen (OPEC) meer inkomsten willen verlagen ze de productie en de prijs gaat omhoog. Voor de eenvoudige burger is dit onzichtbaar, die doet moeite om een huis te vinden om in te wonen.
Ondertussen nemen de maatschappelijke spanningen toe, ook door corona. We kijken naar een langzame implosie van VVD-CDA beleid van decennia, op ALLE gebieden. Erkennen zullen ze het nooit. Elders heb ik geschreven (ook al weer jaren geleden) dat het gaat om de middenklasse die niet ziet dat ze genaaid worden. Potentieel gevaarlijk, een middenklasse in de verdrukking gaat vaak politiek gezien naar rechts: populisme of erger, terwijl de oplossingen progressief zijn: huizen bouwen voor iedereen, geen denivellering door inflatie, geen grote vermogensverschillen enzovoort. Maar ‘links’ heeft de erfenis van het verleden die bij veel mensen is blijven hangen als ‘communistisch’…
Laten we vooral niet vergeten dat de woningnood/wooncrisis voor burgers, statushouders en vluchtelingen is veroorzaakt door decennialang liberaal-kapitalistisch (neoliberaal) beleid van VVD/CDA en PvdA en D66 volgden.
Update 02.06.2022
Het aantal mensen zonder woning, doorgaans daklozen genoemd, is tijdens 12 jaar VVD/MP Rutte beleid (CDA, PvdA en D66 volgden) verdubbeld tot 40.000 (is al jaren het geval). Ineens komt er een plan om daklozen een woning te bezorgen. Hoe is onbekend, want er zijn geen woningen, er mag minder gebouwd worden door die andere crisis, de stikstofcrisis. Ook voor statushouders (vluchtelingen met verblijfsvergunning) zijn er geen woningen. Hierdoor zijn de asielcentra overvol (mensen slapen op de grond en stoelen). Het systeem is vastgelopen. Ook is er een uiterst vreemde ontwikkeling in de huidige politiek: ER IS INEENS HEEL VEEL GELD (blijkbaar). Defensie krijgt 5 miljard, overal gaan de lonen omhoog…vermoedelijk krijgen komende generaties de rekening gepresenteerd.
Update 07.06.2022
Een week lang een tv programma over de wooncrisis gemaakt door jongeren die beseffen dat zij de gevolgen moeten dragen van decennialang beleid: Manifest stenenkoorts.
Nederland wordt slecht bestuurd, daar komen al die crises vandaan, lees er over in: Politiek en landsbestuur.
Aanvullingen mogelijk.
(C) Ronald Puma
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Alle genoemde personen worden aangesproken in hun functie.
Dit bericht komt tot stand zonder subsidie en/of crowdfunding en is onafhankelijk.
(Met revisie 7 jaar later in 2014 en Updates 2022, 15 jaar (!) later).
Depressie is volgens de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) volksziekte Nummer Een aan het worden. Opvallend bij de analyse van de oorzaken van depressie is dat maatschappelijke en culturele achtergronden grotendeels achterwege blijven, depressie lijkt altijd alleen een persoonlijk probleem te zijn. Onterecht en het is een taboe om een verband te leggen tussen de maatschappij en de cultuur waarin wij leven en depressie als toenemende volksziekte. De moderne en postmoderne individualistische en materialistische maatschappij met al haar welvaart en comfort, waar religie steeds verder op de achtergrond is komen te staan, legt grote druk op het individu, de mens. Schijnbaar is met de welvaartsstaat het paradijs bereikt, toch zijn er tal van problemen.
De bevolkingsdruk is toegenomen, van 1990 tot 2000 groeide de bevolking in Nederland met een miljoen mensen tot 16 miljoen inwoners, het bevolkingsaantal stijgt verder.
Gemiddeld iedere zeven jaar is er een economische crisis of recessie met toenemende werkeloosheid. De mensen die wel werken hebben last van stress en hoge werkdruk in bijna alle bedrijfstakken en overheidsdiensten zoals bijvoorbeeld in het onderwijs en de zorg. De versoepeling van het ontslagrecht zal leiden tot grotere onzekerheid over het behouden van een arbeidsplaats en een pensioen in de toekomst.
De verschillen tussen rijk en arm zijn toegenomen en nemen verder toe.
Er is al decennia lang woningnood, er is na de Tweede Wereldoorlog altijd woningnood geweest tot op de dag van vandaag. De moeite die het kost om een fatsoenlijke én betaalbare woning te huren of te kopen en in een veilige wijk te wonen is een bron van frustratie.
Er is zinloos geweld op straat en in het uitgaansleven en er is racisme en discriminatie in de multiculturele samenleving die Nederland de laatste 40 jaar geworden is. In de gezinssituatie is er huiselijk geweld en kindermishandeling. Er sterven 50 kinderen per jaar door mishandeling.
De milieuvervuiling door de consumptiemaatschappij is enorm, er overlijden mensen door luchtvervuiling in de grote steden (zo blijkt uit een ander onderzoek van de WHO), de zee wordt/is leeggevist, natuurgebieden verdwijnen en het klimaat veranderd ingrijpend, zo is het bange vermoeden. Door de toename van het autoverkeer (er komen ca. 3 miljoen auto’s bij in de komende jaren) zijn de files een dagelijks terugkerende irritatie en de treinen en bussen zijn vol.
De globalisering mag dan als een positieve ontwikkeling worden gezien, honger en ziekten bij het grootste deel van de wereldbevolking zijn gebleven en zullen ook blijven, ondanks een vergadering van de grote industrielanden, de G 8, omdat er veel fundamentelere veranderingen noodzakelijk zijn.
Door de totale communicatie die wereldwijd door de digitale revolutie op gang gekomen is worden mensen iedere dag opgezadeld met een eindeloze stroom nutteloze berichten die vroeger hooguit tot uitwisseling bij de dorpspomp beperkt zouden zijn gebleven.
De opdringerige reclameterreur die alomtegenwoordig haar verleidingsboodschap verkondigd zorgt doelbewust voor ontevredenheidsgevoelens en koopzucht.
Al deze verschijnselen zijn geen meningen, het zijn feiten. De meeste mensen sluiten zich ervoor af en leven in hun materialistische welvaartscocon. Anderen kunnen er niet omheen om in te zien en/of te ervaren hoe de situatie werkelijk is. Dit heeft uitwerking op het onderbewuste en kan leiden tot depressie en negatieve gevoelens. Als er 800.000 mensen in deze maatschappij antidepressiva en een psycholoog of psychiater nodig hebben is het raadzaam ook eens de aandacht te vestigen op de kwaliteit van de samenleving waarin we leven en heeft de maatschappij misschien zélf een medicijn nodig.
Update 26.11.2014 (Zeven jaar later, revisie).
Punt voor punt:
De bevolkingsdruk is toegenomen, van 1990 tot 2000 groeide de bevolking in Nederland met een miljoen mensen tot 16 miljoen inwoners, het bevolkingsaantal stijgt verder.Er zijn nog een miljoen inwoners bijgekomen, Nederland telt bijna 17 miljoen inwoners en is daarmee een van de dichtstbevolkte gebieden op de wereld.
Gemiddeld iedere zeven jaar is er een economische crisis of recessie met toenemende werkeloosheid.Sinds het uitbreken van de crisis in 2008 (1 jaar na dit artikel) is er een triple-dip geweest, drie kort op elkaar volgende crisis, samen de ergste economische crisis sinds de jaren ’30 in de vorige eeuw. In Nederland is de werkeloosheid bijna verdubbeld (van 4.5 naar 8%) tot bijna 700.000, maar door verhullende rekenmethodes zijn het er veel meer. De verantwoordelijken verklaren de economische crisis als een onvermijdbaar natuurverschijnsel, een act of god, om in het verleden gemaakte keuzes niet voor hun rekening te hoeven nemen. Het kapitalistische systeem leidt tot ontsporingen zoals ik in 1992 al constateerde in het artikel ‘De geschiedenis herhaalt zich’.
De mensen die wel werken hebben last van stress en hoge werkdruk in bijna alle bedrijfstakken en overheidsdiensten zoals bijvoorbeeld in het onderwijs en de zorg. Deze problemen zijn toegenomen, stress en arbeidsgerelateerde ziekten zijn een groot probleem. Pesten op het werk komt veel voor, mensen zijn bang om hun arbeidsplaats te verliezen en houden hun mond. De OESO (Organisatie voor Europese Samenwerking en Ontwikkeling, 34 landen) heeft onderzoek gedaan. 1 op de 5 werknemers is ziek door depressie en burn-out, 1 op de 3 mensen met een uitkering heeft psychische problemen. Dat kost 20 miljard euro per jaar. Een opvallende conclusie is dat de geestelijke gezondheidszorg zich meer moet richten op het krijgen van werk.
De versoepeling van het ontslagrecht zal leiden tot grotere onzekerheid over het behouden van een arbeidsplaats en een pensioen in de toekomst. De versoepeling van het ontslagrecht is door de crisis in een stroomversnelling gekomen. Mensen die ontslagen zijn mogen als zzp-er terugkomen, uiteraard zonder alle rechten die ze eerder hadden. De zzp-er is de dagloner van de moderne tijd, geen werk geen geld. Saillant is de werker in de groenvoorziening die ontslagen is en verplicht wordt met een uitkering hetzelfde werk te doen om ‘werkervaring’op te doen. Pensioenen zijn gekort, de pensioenleeftijd is verhoogd tot 67 jaar of nog hoger voor mensen die nu nog jong zijn. Er wordt gegoocheld met dekkingsgraden, rentestanden en indexering om pensioenen te verlagen.
De verschillen tussen rijk en arm zijn toegenomen en nemen verder toe. Dit is wel het meest pregnante en tegelijk stuitende. Het is gebleken dat het aantal rijken tijdens de crisis is toegenomen. Een Franse econoom, Thomas Piketty, heeft een boek geschreven waarin staat dat de rijken steeds rijker zullen worden door hun kapitaal. Wereldwijd is het aantal rijken toegenomen, het zijn de kosmopolieten die de beste belastingadviseurs kunnen betalen en zich niets van landsgrenzen hoeven aan te trekken. De rijkste 10 procent van de Nederlandse huishoudens bezit 61 procent van het totale private vermogen. De onderste 60 procent bezit slechts 1 procent van het totaal. Die vermogensverdeling is schever dan in de meeste Europese landen. Uiteraard worden zijn conclusies fel bestreden door de mensen die daar belang bij hebben.
Er is al decennia lang woningnood, er is na de Tweede Wereldoorlog altijd woningnood geweest tot op de dag van vandaag. De moeite die het kost om een fatsoenlijke én betaalbare woning te huren of te kopen en in een veilige wijk te wonen is een bron van frustratie. Hier is niets verbeterd, 10 jaar wachten op een woning is normaal. Een extra belastingheffing door de staat in de vorm van een zogenoemde ‘verhuurdersheffing’ zorgt al een paar jaar voor exorbitante huurstijgingen. Het geld is nodig om een failliete staat (met een schuld van 460 miljard) overeind te houden. In sommige wijken in Nederland is het ‘multiculturele drama’ (Paul Scheffer in 2000) in volle gang, de polarisatie zorgt regelmatig voor spanningen tussen bevolkingsgroepen. Het bouwen van nieuwe betaalbare woningen is gedaald door de excessen bij de woningcorporaties. Mensen die een huis kopen en bij een bank een hypotheek vragen betalen een hoger bedrag dan nodig zou zijn. De banken verdedigen dit door te stellen dat ze na de crisis verplicht zijn een hoger eigen vermogen te hebben (de banken moesten in 2008 gered (genationaliseerd) worden door de staat omdat ze te weinig buffers hadden). (Zie Dossier Woningnood, rechts onder Artikelen).
Er is zinloos geweld op straat en in het uitgaansleven. Dit is een jaarlijks terugkerend verschijnsel. Jongeren die diep in de nacht al hun remmingen laten varen en onder invloed van drank en drugs een ander letterlijk in elkaar schoppen (mijn inziens door de verheerlijking van geweld in games en films).
Er is racisme en discriminatie in de multiculturele samenleving die Nederland de laatste 40 jaar geworden is. Is toegenomen. Mensen van buitenlandse afkomst die hier geboren zijn, en dus Nederlander, zijn vaker werkeloos dan autochtonen. De ‘zwartepietendiscussie’ en de slavernijdiscussie laten zien dat er spanningen bestaan tussen bevolkingsgroepen. Waar dit heen zal gaan is onduidelijk, het kan de richting opgaan van de Verenigde Staten, straatrellen, of ‘gewoon’ doorgaan zoals het nu gaat. De anti-islam retoriek van de PVV neemt zorgwekkende vormen aan. Het doet aan de klassieke zondebok denken die in de geschiedenis tot rampen heeft geleidt.
De milieuvervuiling door de consumptiemaatschappij is enorm, er overlijden mensen door luchtvervuiling in de grote steden (zo blijkt uit een ander onderzoek van de WHO). De luchtvervuiling neemt niet af. Het autoverkeer en de industrie produceren fijnstof waardoor volgens schattingen enkele duizenden mensen vroegtijdig overlijden.
De zee wordt/is leeggevist. Tonijn is een bedreigde vissoort. Voor de kusten van Afrika varen drijvende visfabrieken uit westerse landen die enorme hoeveelheden vis vangen. Lokale vissers komen in problemen. Dit is een van de oorzaken voor piraterij (het kapen van een schip en losgeld eisen) en voor de toename van vluchtelingen met een economisch motief. (Zie Dossier Vluchtelingen).
Het klimaat veranderd ingrijpend, zo is het bange vermoeden. Door de zogenoemde ‘klimaatsceptici’ wordt nog steeds ontkend dat het de mens is die door het gebruik van fossiele brandstoffen het klimaat beïnvloed. (In 1981 schreef ik mijn afstudeerscriptie over dit onderwerp, elders op deze website te vinden onder Dossier Broeikaseffect). Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel, dus als er 1 land is dat zich zorgen moet maken, is het Nederland.
De globalisering mag dan als een positieve ontwikkeling worden gezien, honger en ziekten bij het grootste deel van de wereldbevolking zijn gebleven en zullen ook blijven, ondanks een vergadering van de grote industrielanden, de G 8, omdat er veel fundamentelere veranderingen noodzakelijk zijn. Duizenden mensen verdrinken in de Middellandse Zee op weg naar Europa (ik schreef hier over al in 1992 in het artikel ‘De geschiedenis herhaalt zich’) , de grote welvaartsverschillen en de politieke crises in het hele Midden-Oosten leiden tot migratiestromen (Zie Dossier Vluchtelingen).
Door de totale communicatie die wereldwijd door de digitale revolutie op gang gekomen is worden mensen iedere dag opgezadeld met een eindeloze stroom nutteloze berichten die vroeger hooguit tot uitwisseling bij de dorpspomp beperkt zouden zijn gebleven. De versnelling in informatiestromen is extreem gestegen. Bedrijven concurreren met de snelste draadloze communicatieapparatuur, die ook steeds kleiner van formaat wordt. Nieuws zelf is handelswaar geworden, een beetje slimme persoon kan een nieuwswebsite beginnen en berichtjes overnemen of stelen en met behulp van een paar reclames een paar centjes verdienen. Celebrities, filmsterren, het koningshuis en voetballers zijn geliefd als nieuws, ze doen veel mensen hun eigen levens even vergeten en houden de droom en illusie in stand dat ze zelf ooit ook eens rijk en beroemd zullen worden.
De opdringerige reclameterreur die alomtegenwoordig haar verleidingsboodschap verkondigd zorgt doelbewust voor ontevredenheidsgevoelens en koopzucht. De industrie is er in geslaagd haar wil op te leggen en mensen vrijwillig te laten deelnemen in hun programma’s. Merken zorgen voor een identiteit, dit moet al beginnen bij de jeugd, die zonder merkkleding niet op het schoolplein kan komen. Maar ook volwassenen laten zich paaien met de verkiezing van de ‘beste reclame’, de Gouden Loekie, als absoluut dieptepunt (Zie artikel Consumentisme).
Al deze verschijnselen zijn geen meningen, het zijn feiten. De meeste mensen sluiten zich ervoor af en leven in hun materialistische welvaartscocon. Anderen kunnen er niet omheen om in te zien en/of te ervaren hoe de situatie werkelijk is. Dit heeft uitwerking op het onderbewuste en kan lijden tot depressie en negatieve gevoelens. Als er 800.000 mensen in deze maatschappij antidepressiva en een psycholoog of psychiater nodig hebben is het raadzaam ook eens de aandacht te vestigen op de kwaliteit van de samenleving waarin we leven en heeft de maatschappij misschien zélf een medicijn nodig. Het medicijngebruik daalt niet, dit is onveranderd. Het aantal zelfdodingen stijgt al een paar jaar tot c.a. 1700 per jaar, een stijging van 30%. Bijna dagelijks zien wie op de stations van de NS de boodschap op de aankondigingsborden staan: ‘Door een aanrijding met een persoon rijden er geen treinen’.
Update 08.12.2014
Het aantal zelfdodingen is gestegen tot 1854 (in 2013) zo heeft het CBS vandaag bekend gemaakt. In 2011 bleek uit onderzoek dat mannen en vrouwen met een bijstands- of arbeidsongeschiktheidsuitkering vijf tot acht keer vaker zelfmoord plegen dan mensen met een baan, een heel duidelijk verband met de maatschappij dus.
Update 09.05.2016
Maatschappelijke problemen zoals werkeloosheid, woningnood, werkdruk/stress, leeftijdsdiscriminatie en discriminatie op grond van ras/huidskleur zijn de laatste jaren tot individuele problemen gemaakt, de overheid hoeft dan minder te doen en het individu moet het zelf oplossen.
Update 30.06.2016
Het aantal zelfdodingen is voor het 9e jaar op rij gestegen en was in 2015 1871. In 2007 was het aantal 1353. In 2015 stapten 223 mensen voor een trein, gemiddeld 4 personen per week. (Cijfers van het CBS).
Update 18.01.2017 (10 jaar later)
Een treffend interview met Paul Verhaeghe (zie onder) over de moderne neoliberale kapitalistische maatschappij. Zijn stelling: er zijn tal van ziekmakende elementen in de huidige neoliberale maatschappij. Over de flexibilisering van werk:
“Flexibilisering is een verbloemde uitdrukking om aan te geven dat bazen kunnen beslissen over wanneer ze iemand nodig hebben , hoelang en waarvoor- om vervolgens te zeggen ‘Dank u wel en tot de volgende keer’. Flexibilisering is een mooi woord om aan te duiden dat mensen te verbruiken grondstof zijn. Dit geeft een enorme onzekerheid. het bevorderd in eerste instantie angst. De angst heb ik volgende maand nog een baan. De stap van angst naar depressie is niet zo groot”.
Over de maakbaarheid van de mens als nieuwe fase van het sociaal-darwinisme waar succes of mislukking bij het individu terecht komt:
“Iedereen is auteur van zijn eigen succes of mislukking. Dus als je het niet maakt is het je eigen schuld. Dan heb je foute keuzes gemaakt of niet genoeg je best gedaan”. “Bovendien wordt in het neoliberalisme de maakbaarheid uitsluitend professioneel economisch bekeken. Het volstaat niet dat je een goede musicus wordt, je moet er ook heel veel geld mee verdienen. Anders telt het niet mee”.
Hij beschrijft dat de mens gedwongen is hypercompetitief te zijn, voortdurend in competitie met anderen. Samenwerken wordt op deze manier veronachtzaamd.
Over politiek:
“Om de zoveel tijd krijgen we wel nieuwe regeringen, maar of deze het accent wat linkser of wat rechtser leggen, ze doen exact hetzelfde.”
Het neoliberalisme gaat uit van macht, het presenteert zich als de realiteit zonder dat er een alternatief is en zet mensen tegen elkaar op, hier worden ze ziek van.
(Paul Verhaeghe (1955) is hoogleraar Psychoanalyse en Klinische Psychologie aan de universiteit van Gent, België. In 2012 schreef hij een boek onder de titel ‘Identiteit’).
(Dit artikel is 10 jaar oud en ik sta er nog helemaal achter, er wordt niets aan veranderd).
Update 09.12.2017 (10 jaar later)
Veel analyses die ik al lang heb zijn bevestigd, ook over het onderwerp depressie. Vandaag in de Volkskrant (katern Sir Edmund, pagina 10 t/m 15) enkele analyses die ik zelf in 2007 opschreef, 10 jaar geleden.
Kop boven het artikel: ‘De maatschappij díé heeft een stoornis’. Onderschrift: ‘Waarom het beter is de oorzaak van depressie aan te pakken, en niet alleen de symptomen’. Inleiding van het artikel: ‘Bij psychische aandoeningen worden oorzaak en oplossing altijd bij het individu gezocht. ….is de vraag of er niet meer oog moet komen voor de samenleving’.
Een adviesorgaan van de overheid, de RVS (Raad voor Volksgezondheid en Samenleving) schrijft in haar rapport ‘Recept voor maatschappelijk probleem’: “Als de maatschappij het probleem is, is een recept niet de oplossing”. Dat is mijn conclusie in 2007: “Als er 800.000 mensen in deze maatschappij antidepressiva en een psycholoog of psychiater nodig hebben is het raadzaam ook eens de aandacht te vestigen op de kwaliteit van de samenleving waarin we leven en heeft de maatschappij misschien zélf een medicijn nodig”.
In het rapport wordt ook het verband gelegd tussen depressie (en burn-out) en werkeloosheid, flexibilisering van de arbeid, mantelzorg, schuldenproblematiek, prestatiedruk, ea. Niet verwonderlijk dat Paul Verhaeghe (die ik boven ook citeerde) ook wordt aan gehaald. Ook Trudy Dehue, wetenschapsfilosoof die een aantal boeken schreef over depressie als uitvloeisel van maatschappelijke factoren (boek met de veelzeggende titel De depressie-epidemie) komt aan het woord.
“Maatschappelijke problemen zoals werkeloosheid, woningnood, werkdruk/stress, leeftijdsdiscriminatie en discriminatie op grond van ras/huidskleur zijn de laatste jaren tot individuele problemen gemaakt, de overheid hoeft dan minder te doen en het individu moet het zelf oplossen”. Dit schreef ik in 2016. Dit is de bezuinigingskant van het verhaal, de zelfredzame samenleving en de participatiemaatschappij (die tijdens de crisis ineens naar voren kwam als bezuinigingsmaatregel). Tegelijkertijd, maar tegengesteld, is er de medicalisering van problemen, er zijn verzekeringen en doktoren die maar wat graag tot behandeling overgaan en bijvoorbeeld pillen willen voorschrijven of een therapeutisch traject voorstellen. De medische sector heeft zeer veel invloed (dat is al lang bekend en er gebeurt niets aan), hier gaan miljarden in om en ze willen allemaal geld verdienen.
Iets nieuws dat ik las is dat eenzaamheid gemedicaliseerd gaat worden, gepsychiatriseerd als een stoornis, dan is het een individueel probleem gemaakt.
Ik heb ooit gezegd dat de helft van de mensen die bij een dokter komt ziek is van de maatschappij. De meeste mensen durven dat niet te benoemen en zoeken de problemen bij zichzelf (zie boven). Doktoren zullen meevoelen met de patiënt en luisteren, maar uiteindelijk zullen ze de bekende wegen bewandelen van adviezen (hardlopen en/of mindfulness het panacee tegen een gestreste maatschappij), een anti-depressiva voorschrijven of therapie aanbevelen. In 2007 heb ik bovenstaande analyse naar mijn huisarts gestuurd (aangezien ik nooit naar een dokter ga). Na een week of twee belde hij mij op (en dat was heel netjes). We hadden er een gesprek over, maar hij zei toen: “De maatschappij kan ik niet veranderen”.
Ik denk dat er nog veel meer op deze maatschappij afkomt in de toekomst. Dit analyseerde ik in een filosofische context in de artikelen over Albert Camus en Friedrich Nietzsche (zie zijbalk rechts).
Het rapport gelezen. Goed leesbaar, goede inhoud. Er is grijs gebied en spanningsveld tussen persoonlijke ervaringen en de reactie van het individu en maatschappelijke gegevenheden. We weten echter dat goede rapporten en niet of weinig toe doen. Echte veranderingen moeten van de politiek komen en elders op dit blog heb ik beschreven hoe in Nederland echte fundamentele veranderingen worden tegengehouden door een economisch-politieke elite. Illustratief was een ander artikel in Volkskrant van zaterdag waarin een journalist verslag doet van 5 maanden werken voor een bekend Amerikaans taxibedrijf. Dit type, vaak Amerikaanse, bedrijven wordt als de nieuwe toekomst gezien, hoog technologisch met relatief weinig werknemers, hoge winsten en gebruik makend van belastingparadijzen (zoals Nederland). De werkomstandigheden zijn 19e eeuws met lage lonen en lange werktijden (met de pet in de hand wachten op werk). De hele arbeidsmarkt staat onder deze druk.De lonen in Nederland worden al jaren opzettelijk laag gehouden, dat is meermaals onderzocht en wordt onderschreven door economen. Hier worden mensen ziek van.
Maar zoals gezegd ik zie naast de maatschappij als oorzaak voor psychische problemen ook onze westerse cultuur als problematisch. Dit beschreef ik oa in het artikel over Nietzsche.
De post-christelijke liberaal-kapitalistische consumptiemaatschappij, waar het hoogste doel produceren en consumeren is geworden, met zijn amusementsindustrie, sociale media en overvloedige aandacht voor trivialiteiten, misdaad en celebrities, is leeg en oppervlakkig waardoor vage onbestemde ontevredenheidsgevoelens ontstaan die zich uitten in irrationele handelingen, medicijngebruik en de vlucht in drank, drugs en pornografie. Dat is wat ík zeg.
Update 12.12.2017
Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft een onderzoek gedaan naar de stand van het land en het welbevinden van de Nederlander en een vergelijking gemaakt met 25 jaar geleden. De conclusie is dat het GOED gaat in Nederland, alleen de armoede is toegenomen, maar verder is bijna iedereen tevreden en is alles beter dan vroeger. Er wringt hier iets. Ik denk dat de talkshows weer genoeg stof hebben om een paar avonden te vullen.
Update 14.03.2018 (11 jaar later)
‘Ik heb ooit gezegd dat de helft van de mensen die bij een dokter komt ziek is van de maatschappij’. Zie boven. Vandaag in de Volkskrant een goed artikel over een huisarts in Rotterdam. Treffende uitspraken.
Uit het artikel:
De lage lonen, daar ergert Galesloot (de dokter) zich bijvoorbeeld aan. En de onzekerheid, die gierende onzekerheid. Mensen worden voor de gek gehouden met hun nulurencontracten, zegt hij. Dat is echt misdadig. Want dan gaat het werk een paar keer niet door en moeten die mensen toch het eten, de zorgpremie en de huur betalen. Lukt niet. Zit je zo 1.000 euro in de schuld. Hoe ga je die terugbetalen? Niet dus. En na verloop van tijd is de schuld vertienvoudigd. Want er zijn genoeg incassobureaus die boete op boete op boete stapelen, waardoor de schulden verder oplopen. De overheid gedoogt het, zegt Galesloot. En zo neemt de schuldenproblematiek alleen maar toe. En dan komen ze bij hem. Want schulden zorgen voor stress en stress leidt tot pijn en met pijn komen ze naar de dokter. Sommige mensen zijn bang dat ze ernstig ziek zijn, maar dat is meestal niet zo. Als Galesloot doorvraagt, blijken de klachten in veel gevallen terug te voeren tot die penibele financiële situatie.
Schulden zorgen voor stress, stress lijdt tot pijn en dan gaan mensen naar de dokter. Ik schreef het al eerder. Maar het is inmiddels wel duidelijk dat er in Nederland niets veranderd.
In een ander artikel stond dat veel huisartsen overbelast zijn, ze kunnen het werk niet meer aan. Toch is de algemene teneur, vooral uitgedragen door de verantwoordelijken, dat het in Nederland goed gaat.
Update 17.03.2018
Er is sinds enige tijd een zelfmoordpoeder dat tot voor kort makkelijk verkrijgbaar was bij een particulier stel. Het zijn makkelijk verkrijgbare chemicaliën, oa in Duitsland. De bekendheid van het poeder is ontstaan door een organisatie die een vrijwillig levenseinde voor mensen die dat willen mogelijk heeft gemaakt zonder dat er een arts bijkomt die euthanasie volgens de officiële wettelijk vastgelegde procedures kan toepassen.
Het stel dat het poeder verkocht (via een webshop, om er winst mee te maken) gaf beslist geen goede indruk van betrouwbaarheid, er wordt na de zelfmoord van een meisje dat het poeder bij hen kocht een onderzoek gedaan. Dit is absoluut niet de weg we moeten opgaan en moet worden verboden.
Wat echter toch het meest verbaasd is is dat een grote toeloop is geweest (meer dan 20.000 mensen) op die organisatie om het poeder te verkrijgen (je moet eerst lid worden en een tijd ingeschreven zijn): waarom willen er toch zoveel mensen dood? of willen ze het middel in huis hebben voor het geval dat? (ik hoop het laatste), dat is de vraag die hier naar voren komt. Misschien moet de overheid daar eens onderzoek naar doen. Schiet de geestelijke gezondheidszorg niet tekort in Nederland?
Wat een opvallend gegeven is, dit is al langer bekend, is dat binnen beroepsgroepen waar de mogelijkheid voor suïcide relatief makkelijker is het ook vaker gebeurd: medici die makkelijk bij medicijnen kunnen komen en beroepen waar een wapen voorhanden is. Het laat toch zien dat zelfdoding vaker voor zou komen als het makkelijker zou zijn om aan een methode te komen.
Wereldwijd schijnen er jaarlijks 800.000 mensen zelfmoord te plegen (gegevens van de WHO), Een gegeven dat je niet zo vaak leest, maar tot nadenken stemt.
Het zelfmoordcijfer in Nederland is in aantal gestegen, maar aangezien de bevolking sinds de jaren 1980 met 3 miljoen mensen is toegenomen, is het statistisch gezien gedaald. Echter sinds het begin van de crisis in 2007 is het statistisch gezien gestegen en dat is verontrustend en bevestigd mijn bovenstaande analyses van het verband tussen de maatschappij en depressie/medicijngebruik/zelfmoord. (Gegevens van CBS).
Denk nog wel eens aan psychiater Andries van Dantzig (1920-2005) die gezegd heeft dat er naast iedere dokter een psycholoog zou moeten zitten. Waarmee hij bedoelde dat de geestelijke gezondheidszorg veel meer aandacht nodig had. Hem hoorde ik op de radio zeggen dat er gemiddeld iedere week een kind door de eigen ouders wordt vermoord (50 kinderen per jaar). Niet minder dan schokkend.
We staan nog maar aan het begin van deze problematiek van het zelf gekozen levenseinde. De babyboomgeneratie die nu oud gaat worden is een heel zelfbewuste generatie die zijn hele leven in autonomie heeft kunnen leven…..De vergrijzingsgolf is al aan de gang, door de medische wetenschap kunnen mensen steeds langer in leven blijven, in leven gehouden worden…..
Heb ooit het verhaal gehoord of gelezen van de Native Americans (de oorspronkelijke bewoners van Amerika, meestal indianen genoemd). Als iemand oud was en aan het eind van zijn of haar dagen en de draagkracht van de samenleving aan de orde was, dan ging zo iemand vrijwillig de natuur in om ergens te sterven…. Ik kan het verhaal nergens meer terugvinden, maar de gedachte is eigenlijk humaan. In het westen zijn wij heel ver van de natuur af komen te staan. Men is onterecht gaan denken dat de medische wetenschap alles wel op zal lossen.
Ondertussen verschijnen er diverse rapporten en onderzoeken dat de meerderheid van de mensen in Nederland gelukkig is, 9 van de 10 personen is gelukkig (onderzoek CBS onder 7000 mensen). Wat opvalt is dat dit stabiel is gebleven sinds 2013, de economische crisis was toen nog in volle gang (dat vind ik vreemd). Mensen met een uitkering zijn minder gelukkig en daar zit wel logica in.
Nederland staat internationaal gezien op plaats 6, de Scandinavische landen staan al tijden bovenaan wat betreft gelukkige mensen (onderzoek Verenigde Naties).
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft onderzocht dat er op dit moment (maart 2018) meer optimisten dan pessimisten zijn, voor het eerst sinds 10 jaar (daar zit wel logica in, want de ergste economische crisis sinds de jaren 1930 begon 10 jaar gelden in 2008 en is nu ogenschijnlijk voorbij…..).
Update 28.05.2018
NEDERLAND IS AF. WE ZIJN KLAAR.
Het CBS (Centraal Bureau voor Statistiek) onderzoekt de maatschappij en brengt de laatste tijd opvallend veel rapporten uit met positief nieuws. Het rapport vandaag laat zien dat het vertrouwen van de burger in totaliteit is toegenomen. Het vertrouwen in instituties, zoals rechters, politie, Tweede Kamer en Europese Unie is gegroeid in de afgelopen jaren.
Tekst CBS: In 2017 zei 41 procent vertrouwen te hebben in de Tweede Kamer, 43 procent in de EU. Dat is meer dan in 2016 (37 en 36 procent). Ook het vertrouwen in de politie, banken, grote bedrijven en ambtenaren is gestegen. In de politie en rechters heeft ruim 70 procent van de bevolking vertrouwen, in het leger 65. Het vertrouwen in de pers (32 procent) en de kerk (31 procent) is weinig veranderd.
Nader beschouwd:
41% heeft vertrouwen in de Tweede Kamer, dat is niet veel.
43% in de EU, dat is niet veel.
De pers 32%, en de kerk 31%, dat is erg weinig.
70% procent van de bevolking heeft vertrouwen in de politie en rechters, dat is veel.
Het onderzoek gaat over de periode 2012 tot 2017. Dat zijn de crisisjaren waarin de werkeloosheid sterk is gestegen, dit kan een onderzoek beïnvloeden.
In de andere instituties heeft een minderheid vertrouwen.
Als je dit omkeert: Meer dan 60 % van de mensen heeft weinig of geen vertrouwen in: de politiek, de EU, banken, grote bedrijven, ambtenaren, pers en kerk.Dat is erg weinig.Dit is mijn inziens (mede) een verklaring voor het ‘populisme’ dat de samenleving splijt en zorgt voor spanningen.
Tekst CBS: Het vertrouwen in medemens en instituties verschilt tussen bevolkingsgroepen, waarbij vooral leeftijd en het opleidingsniveau onderscheidend zijn. Jongeren en hoger opgeleiden hebben doorgaans meer vertrouwen dan ouderen en lager opgeleiden.
Hoger opgeleiden redden zich altijd wel, ze hebben goede netwerken vanaf hun studie en komen elkaar een leven lang tegen in formele en informele circuits.
Jongeren hebben de ‘plicht’ om optimistisch te zijn, dat is altijd zo.
Wat bij dit rapport opvalt is de presentatie door het CBS die een positieve insteek heeft, alle media hebben dit ook zo overgenomen, en de echte inhoud die na analyse toch wat sceptisch maakt.
Eerder deze maand verscheen een ander rapport: de Monitor Brede Welvaart 2018. Ook in dit rapport komt naar voren dat hoger opgeleiden, en dan autochtone, het beter hebben.
Ik zie dit anders, ik bezie het totaal, inclusief de cultuur waarin we leven. Tevens moet men mondiaal kijken, men kan kan niet zeggen: we hebben het hier goed, wat er in de rest van de wereld gebeurd kan me niet schelen. ‘Wij’ in het westen hebben de ellende uitbesteed aan andere landen en werelddelen: kleding uit lagelonenlanden, goedkope grondstoffen uit Afrika, CO2 uitstoot met mondiale gevolgen enzovoort.
Over de cultuur: “De post-christelijke liberaal-kapitalistische consumptiemaatschappij, waar het hoogste doel produceren en consumeren is geworden, met zijn amusementsindustrie, sociale media en overvloedige aandacht voor trivialiteiten, misdaad en celebrities, is leeg en oppervlakkig waardoor vage onbestemde ontevredenheidsgevoelens ontstaan die zich uitten in irrationele handelingen, medicijngebruik en de vlucht in drank, drugs en pornografie”. (Zie boven).
Een sterke perceptie hebben betekent niet dat je gek bent, maar het kan je wel gek maken. (Uit de film Rumble Fish, 1983).
Een bijzondere analyse van de Belgische psychiater Dirk de Wachter (1960): Dirk de Wachter Uitgezonden door de Nederlandse tv in 2013, maar actueler dan ooit.
Mijn analyse uit 1992: “Fukuyama heeft Nietzsches ‘laatste mens’ onderdeel gemaakt van zijn betoog. Voor Nietzsche was de laatste mens het grootste schrikbeeld, het is de huidige zelfgenoegzame burger die zich, weliswaar steeds eenzamer, wentelt in materiële luxe zonder zich nog ergens over te bekommeren. Toch sluimert ergens de onvrede omdat de kapitalistische welvaarts- en verzorgingsstaat met al haar materiële genoegens en zekerheden geen recht weet te doen aan de geestelijke verlangens van de mens. Ook de permanente bedreiging van welvaart en koopkracht zorgt voor een chronisch gevoel onzekerheid”. “(…..) het zijn alle pogingen om een geestelijk en moreel vacuüm op te vullen en een collectieve identiteitscrisis te bedwingen”. (Uit De Geschiedenis herhaalt zich, zie zijbalk rechts).
Update 03.07.2018
Het aantal zelfdodingen is gestegen tot 1917 personen (in 2017), het Centraal Bureau voor Statistiek heeft dit bekend gemaakt. Er is een stijging onder jongeren onder de 20 jaar.
Veel jongeren zijn depressief, dat verbaasd nog steeds, jong zijn kan problematisch zijn, maar depressiviteit is niet nodig. Jongeren moeten optimistisch zijn en veel levensvreugde hebben. Er is een verband met de maatschappij waarin we leven. De prestatiedruk is enorm, vragen worden hier niet bij gesteld. Het doel van campagnes tegen depressiviteit is het individu zich te laten aanpassen aan de maatschappij,bij de maatschappij zelf worden geen vragen gesteld(zie bovenaan in 2007, 11 jaar geleden). Deze maatschappij blijft dezelfde moraal en uitgangspunten hanteren waar veel mensen ziek van worden.Deze stelling van mij uit 2007 blijft staan.
Er is al een aantal jaren een zelfmoord preventie telefoon en website (113.nl).
Update 25.08.2018
Uit de Volkskrant vandaag: Psychische klachten vormen de grootste kostenpost in de gezondheidszorg. Er wordt voor bijna 7 miljard euro aan anti-depressiva geslikt. Kosten van ziekteverzuim, productieverlies en arbeidsongeschiktheid zijn meegerekend. Volgens rapporten van het RIVM zullen de kosten ook de komende jaren blijven stijgen, meer dan alle andere zorguitgaven. Door mij geschreven in 2007: “Als er 800.000 mensen in deze maatschappij antidepressiva en een psycholoog of psychiater nodig hebben is het raadzaam ook eens de aandacht te vestigen op de kwaliteit van de samenleving waarin we leven en heeft de maatschappij misschien zélf een medicijn nodig”.
Alle politici halen de onderzoeken aan dat Nederlanders tot de gelukkigste mensen op de wereld behoren, zoals uit onderzoek zou blijken. Vooral de huidige minister-president haalt dit vaak aan ter verdediging van zijn beleid. Maar het is het een of het ander: óf je bent het gelukkigste land op aarde óf er wordt massaal anti-depressiva geslikt en dan ben je dus niet het gelukkigste land.
Update 20.09.2018
Er komt onderzoek naar de bevolkingsgroei, want de verwachting is dat er over 40 jaar 3 miljoen mensen (hoofdzakelijk door immigratie) bijgekomen zijn, waarmee het bevolkingsaantal op 20 miljoen zou komen. In 2007 zei ik al dat Nederland veel te vol is,de bevolkingsdruk is te hoog, daardoor zijn ook psychische problemen ontstaan. Het is altijd een taboe geweest, in de jaren 1990 was er een beweging die dit aankaartte, maar ze werden belachelijk gemaakt (hun aanpak was echter wel provocerend (maximaal 10 miljoen mensen), dat moet gezegd worden).
Wat ook een rol speelt in deze tijd en in dit Dossier (11 jaar oud) is dat mensen psychisch onder druk zijn komen te staan in de afgelopen decennia door een combinatie van factoren. Hun identiteit, het meest wezenlijke en eigene dat een mens heeft, staat onder druk. Alles is op een glijbaan terecht gekomen: wie ben je als man, wie ben je als vrouw, hoe verhouden man en vrouw zich tot elkaar (#metoo). Mogen we nog trots zijn op de Nederlandse historie. Mag Zwarte Piet nog. Ook de multiculturaliteit in de samenleving zorgt voor onzekerheid. In de eerste plaats bij de mensen die uit een andere cultuur hiernaartoe zijn gekomen (ik schreef erover in Dossier Migratie) inmiddels derde generatie en ook bij autochtonen die hun wijken hebben zien veranderen en het gevoel hebben dat ze hun identiteit en tradities kwijt raken. Ondanks de louter positieve berichten over de economie (na 10 jaar crisis) moeten veel mensen het doen met kleine, soms tijdelijke, baantjes, overal worden mensen uitgeknepen en uitgebuit en een economisch-politieke elite heeft de macht in handen, drukt al jaren de lonen en zegt vervolgens dat de mensen tevreden moeten zijn en dat Nederlanders de gelukkigste mensen op de wereld zijn.
Update 31.01.2019
Treffend bericht in de Volkskrant vandaag: onderzoeksorganisatie TNO gaf een rapport uit over werk en arbeidsomstandigheden. Uit het onderzoek blijkt dat de groep werkenden met burn-out in de periode 2007 tot 2017 is gegroeid van 11 naar ruim 16 procent. Enkele punten:
Er moet harder gewerkt worden en werkers hebben minder te zeggen.
Het werk is veeleisender geworden, mensen moet steeds meer bevelen opvolgen en hebben minder zelfstandigheid in hun werk.
Er zijn meer psychische problemen en er is meer arbeidsverzuim.
De economische crisis heeft bijgedragen aan deze problematiek
Tijdens en na de crisis moet hetzelfde werk met minder mensen gedaan worden.
5% van de werkers ervaart hogere taakeisen en 7% ervaart minder autonomie (in totaal bijna de helft (ten opzichte van 2007).
Problemen zijn er vooral in het toegenomen uitzendwerk/flexwerk/part-timewerk/oproepkrachtwerk.
Ik voeg er aan toe dat dit hele verhaal tegenwoordig gebracht wordt als: ‘het gaat goed met de economie’, ‘het gaat goed met Nederland’, Nederland is zo’n ‘fantastisch land’ en dergelijke. Er is een groot contrast met de realiteit. Vandaar dat de zogenoemde ‘populistische’ partijen nog steeds een groeiende aanhang hebben. Tevens valt op dat het cynisme over de politiek enorm is toegenomen en in het bijzonder de afkeer van de VVD en MP Rutte (die nu 9 jaar in functie is, zie Dossier VVD).
In 2007 schreef ik al over deze problematiek, zie boven.
Update 30.03.2019
Een interessant interview met de Belgische psychiater Dirk de Wachter. (Volkskrant 30.03.2019). Ongelukkig zijn hoort erbij en mag. Hij geeft een heel mooie analyse van de huidige maatschappij en cultuur.
Alinea’s die ik begin jaren 1990 schreef:
‘Hoe de geestelijke leegte opgevuld kan worden, nu de ballonnen met illusies over hemelse en aardse paradijzen zijn doorgeprikt, is een vraag waarop geen eenduidig antwoord mogelijk is. Deze vraag, die waarschijnlijk de belangrijkste vraag voor de toekomst zal zijn, zal ieder voor zich moeten beantwoorden’.
En: ‘Voor Nietzsche was de laatste mens het grootste schrikbeeld, het is de huidige zelfgenoegzame burger die zich, weliswaar steeds eenzamer, wentelt in materiële luxe zonder zich nog ergens over te bekommeren. Toch sluimert ergens de onvrede omdat de kapitalistische welvaarts- en verzorgingsstaat met al haar materiële genoegens en zekerheden geen recht weet te doen aan de geestelijke verlangens van de mens’.
En: ‘Het kapitalisme zonder God heeft de mensen niets te bieden’.
Update 07.06.2019
Mooi interview vandaag in de Volkskrant met filosofe/programmamaakster Stine Jensen. Enkele zinnen: “Waarom gaan we massaal naar coaches?”. In een tv programma dat ze maakte zegt een coach: “Als veel mensen een burn-out hebben en iedereen gaat individueel op zoek naar een coach, dan behandel je niet de laag die eronder. Niet de 24-uurs economie, waarin voortdurend productiviteit wordt verwacht en we ons over de kop blijven werken”. Ik schreef het in 2007, 12 jaar geleden (zie boven).
De coronapandemie is gaande, mensen wordt verzocht thuis te blijven, café’s en restaurants zijn gesloten. De maatschappij is ontwricht en we staan nog maar aan het begin van iets dat maanden, misschien de rest van het jaar kan duren. De psychische belasting voor het individu is hoog. Waar het toe gaat leiden is niet te voorspellen. In de Volkskrant vandaag een interview met psychiater Witte Hogendijk (1960) gespecialiseerd in depressie. Hij is niet pessimistisch. Hij spreekt van een experiment of nature. Rationeel zijn is verstandig is zijn aanbeveling.
Zelf ben ik niet zo optimistisch, dit is voor veel mensen de grootste beproeving die ze in hun leven meemaken en hopelijk ook zullen meemaken, alleen oorlog is ingrijpender. Er zijn generaties opgegroeid die alleen welvaart en voorspoed hebben gehad, afgezien van de economische crisis van 2008. De Tweede Wereldoorlog is dit jaar 75 jaar geleden (1945). In andere landen is er al de zogenoemde lockdown,huisarrest voor enkele weken, militairen op straat. Wellicht krijgen we dat in Nederland ook…….
Update 20.08.2020
Geschreven op 21 maart: ‘De maatschappij is ontwricht en we staan nog maar aan het begin van iets dat maanden, misschien de rest van het jaar kan duren. De psychische belasting voor het individu is hoog’. De rest van het jaar was te optimistisch, dit gaat jaren duren. We zien allerlei psychische verschijnselen, fenomenen zelfs. We zien vreemde complottheorieën en heel veel mensen die simpelweg ontkennen dat er een virus is. Mensen ervaren een existentiële dreiging door sociale isolatie, werkeloosheid en dreigende armoede.
Ik zie het als een slecht toneelstuk waarin de wereld terecht is gekomen, misschien een klucht. Denk dan aan mijn voorspelling in de jaren 1990: ‘De beschaving zal eindigen als een klucht’. Waarom ik dat toen schreef weet ik niet, een gedachte borrelt op en ik schijf alles op.
Maar ook kan men denken aan mensen die 5 jaar in een concentratiekamp zaten tijdens de Tweede Wereldoorlog en het overleefden maar er daarna een heel leven verder mee moesten. De Frans-Duitse cultuurzender ARTE had er laatst een thema avond over. In de extremen leert men de mens kennen, ten kwade, maar ook ten goede….
Update 07.06.2021
Uit 2007: De bevolkingsdruk is toegenomen, van 1990 tot 2000 groeide de bevolking in Nederland met een miljoen mensen tot 16 miljoen inwoners, het bevolkingsaantal stijgt verder. Nederland heeft nu 17.5 miljoen inwoners, sinds ik dit schreef in 2007 zijn er dus 1.5 miljoen mensen bijgekomen. De groei gaat door tot 20 miljoen is de verwachting (reguliere bevolkingsgroei, arbeidsmigratie, vluchtelingen). Men wil 1 miljoen huizen (in 8 jaar, 2030) gaan bouwen om de wooncrisis (zie Dossier Woningnood) op te lossen, bouwgrond is er niet, de stikstofproblematiek verhindert het bouwen, want de landbouwsector is te groot geworden…..
Een bijzondere documentaire van Omroep Human over de inwerking van de pandemie op de mens, de oorzaken en oplossingen:
De wereld van vandaag met corona (lijkt voorbij, maar opleving in de winter is mogelijk), de klimaatcrisis, de biodiversiteitscrisis, milieuvervuiling, dreigingsniveau terrorisme en tot slot een allesvernietigende oorlog vlakbij die doet denken aan oorlogen van lang geleden, geeft weinig reden tot vrolijkheid. Veel mensen hebben het er moeilijk mee, vooral jongeren. Maar de mens is erg flexibel, tegenslag kan snel vergeten zijn.
Langzaam zijn we in een angstmaatschappij terecht gekomen en dat is het tegendeel van de vrije maatschappij die de verantwoordelijken ons voorhouden in te leven.
Betonblokken tegen terrorisme voor de terrassen op het Rokin in Amsterdam (20.12.2017).
Update 16.03.2018
Volgende week gemeenteraadsverkiezingen en een raadgevend referendum over de Wiv, de Wet Inlichtingen en Veilheidsdiensten ook wel sleepwet genoemd. Enkele analyses.
Wat is de Wiv/Sleepwet:
Er mag een zogenaamd ‘sleepnet’ worden ingezet om massaal online communicatie af te luisteren, ook van niet verdachte burgers. Zo mag een hele wijk afgeluisterd worden wanneer er een verdacht persoon in woont.
Alle geautomatiseerde apparaten mogen gehackt worden. Denk bijvoorbeeld aan telefoon, computer of smart-tv.
Er mag een geheime DNA-databank aangelegd worden waar iedereen in terecht kan komen.
Verzamelde data mag met buitenlandse inlichtingendiensten gedeeld worden, ook zonder deze eerst geanalyseerd te hebben.
De overheid wil dus betere mogelijkheden om telefoon-, e-mail- en internetverkeer te kunnen volgen. Men wil de mogelijkheid om alles dat via de kabel gaat ook te kunnen lezen. Het woord terrorisme valt altijd als eerste. Toch past deze hele gang van zaken in een bepaald patroon van decennia. In mijn Dossier Terrorisme heb ik al geanalyseerd dat de meeste van die jonge mannen die de aanslagen in Parijs en Brussel en elders hebben gepleegd ontspoorde jonge mannen zijn die in de westerse samenleving zijn uitgestoten en in een identiteitscrisis zaten. In 2005 waren er in de Parijse banlieus grote rellen, de autoriteiten hadden toen al moeten handelen door deze generatie jongeren een perspectief te geven op een toekomst. Molenbeek (Brussel) was al jaren een achterstandswijk die aan haar lot was overgelaten.Ze dachten dat deze jonge mannen hun leven lang op een straathoek zouden blijven staan en een jointje roken. De repressie van de staat door de politie is duidelijk. 10 jaar later zijn er wrede laffe aanslagen door verbitterde jonge mannen onder invloed van een giftig gedachtegoed dat uit de islam gehaald kan worden. Vaak is overigens gebleken dat terroristen al bekend waren bij de autoriteiten. Gelukkig hebben we in Nederland zulke grote aanslagen niet gehad, hoewel er wel jongens zijn geweest die het hadden willen doen. Journalist/regisseur Theo van Gogh (ik was geen fan van hem, dit terzijde) is door zo’n jongeman vermoord.
Nu vraagt de overheid aan de burgers (in een raadgevend referendum, het doet er niet toe wat de uitslag is) om hen te mogen bespieden als daar een aanleiding voor is.Dat is een hele moeilijke vraag, het is de vraag van de overheid aan de burger om hen totaal te vertrouwen. We leven nu in een democratie met bepaalde partijen aan de macht, hoe is dat in de toekomst? Naar men zegt zijn er veel garanties dat zorgvuldig met de gegevens zal worden omgegaan, is dat ook zo? De staat heeft nu al een enorme controle over de burger, denk aan het burgerservicenummer, dit is al gekoppeld aan van alles en nog wat (tegen fraude is het argument en dat zal voor een deel best waar zijn, voor een ander deel is het simpelweg controle en niets anders).
Wantrouwen tegen een staat is eigenlijk altijd nodig. Waarschijnlijk zal ik tegenstemmen.
De angstmaatschappij, waar ik boven over sprak in 2017, en de controlestaat zullen verder toenemen met meer wantrouwen, meer frustratie, meer afkeer van de politiek.
We leven al een paar jaar in een zogenoemd dreigingsniveau (Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN), er is een schaal van 5. Sinds 2013 is er door de organisatie die er over gaat, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV), dreigingsniveau 4 bepaald: de kans op een terroristische aanslag is reëel. Dat is wat ik bedoel met een angstmaatschappij.
Update 01.07.2020 (3 jaar later)
Inmiddels hebben we ook in Nederland een aanslag gehad van een ontspoord persoon die de weg in de maatschappij was kwijtgeraakt (hij is gek). (zie boven en in Dossier TerrorismeDossier terrorisme (Met updates) waar ik al die ontspoorde jonge mannen die in Frankrijk en België aanslagen pleegden analyseerde).
De coronacrisis doet de angstmaatschappij sterk toenemen. Lees ook Dossier Coronapandemie Waar dit toe gaat leiden is ongewis, maar dat we jaren van problemen tegemoet gaan is duidelijk.
Update 26.01.2021 (4 jaar later)
De controlestaat is al jaren aan het toenemen, maatschappelijke problemen worden niet opgelost door de gevestigde partijen, bovendien willen ze de maatschappelijke ongelijkheid in stand houden, in plaats daarvan is er meer toezicht en controle gekomen. Een illusie van veiligheid wordt gecreëerd, want (uitgaans)geweld neemt niet af. Het is beter de bron van geweld, misdaad en terrorisme te onderzoeken en daar te beginnen met een aanpak en oplossing, hoewel in iedere maatschappij altijd geweld zal voorkomen, helaas het is niet anders.
Lees ook: Dystopie over de kwetsbaarheid van moderne samenlevingen.
Update 10.08.2021
De collectieve angst neemt toe, niet alleen door de pandemie maar ook door de klimaatcrisis. Beide zijn veroorzaakt door de mens zelf, maar het zijn met name de verantwoordelijken in economie, politiek en wetenschap die decennialang een beleid hebben gepropageerd en uitgevoerd dat de wereld in zorgen voor de toekomst, vooral bij jongeren, heeft doen terechtkomen. Niets is zo erg als een gebrek aan een goede toekomstverwachting, zonder toekomst geen leven. Uit de psychologie is bekend dat ontkenning de eerste reactie op een dramatische gebeurtenis is, daarom zijn er nog steeds mensen die de pandemie ontkennen (‘is maar een griepje’) en ook klimaatverandering wordt door velen ontkend. Gisteren verscheen het nieuwste rapport van de Verenigde Naties klimaatgroep IPCC vol met alarmerende feiten over het klimaat (lees Dossier Broeikaseffect (CO2)). Veel mensen op de in het begin zo geroemde, maar inmiddels verguisde, sociale media ontkennen de klimaatverandering. Waarbij overigens de vraag is wie het zijn zijn, want door de anonimiteit kletsen veel mensen waar wat en willen ze anderen de kast op jagen (ik schreef er over in: Meningen en sociale media).
De angstmaatschappij neemt toe, het bange individu klampt zich vast aan illusoire zekerheden, kijkend naar rampenfilms die werkelijkheid zijn geworden in het nieuws…….
Update 28.10.2021
We gaan momenteel van crisis naar crisis.
Niets is zo erg en beschamend voor een maatschappij om mensen, jongeren in het bijzonder, angst voor de toekomst te bezorgen. Deze situatie kan alleen ontstaan vanuit politiek die geen visie en beleid heeft.
Update 06.11.2021
Dit Blogbericht begon in 2017 met angst voor terrorisme en in 2018 voor de aantasting van privacy. De angst voor de coronapandemie is erbij gekomen en heeft al zorgwekkende vormen aangenomen. Net zo als men zichzelf niet ouder ziet worden als je iedere dag in een spiegel kijkt, zo ziet men niet hoe deze maatschappij in verval is. De coronapandemie begon in China 2 jaar geleden (ze geven daar geen openheid van zaken, het is een dictatuur, zie Dossier China) en sloeg over naar de hele wereld. Aangezien dit nooit eerder in de moderne tijd is voorgekomen, in ieder geval niet na de Tweede Wereldoorlog, is dit een enorme beproeving voor individuele mens en de mensheid als geheel in een globale wereld (met 7.5 miljard mensen) die bijna, of misschien wel helemaal, zich als een (1) geheel voortbewegend organisme is geworden. De psychische belasting is hoog, vooral voor mensen aan de ‘onderkant’ van samenlevingen die een existentiële bedreiging ervaren en angstig worden en in complotten gaan geloven (ook enkele politici uit de populistische hoek die garen spinnen bij het verlies aan vrijheid en dit dan ook als speerpunt van hun retoriek hebben genomen). Mensen met een vaste baan en een goed inkomen hoeven vooralsnog niet veel te vrezen (en dat wordt vergeten). Dat er een groot kwaliteitsverlies van de maatschappij is staat echter buiten kijf en dat er vandaag weer oude coronabeperkingen terug komen is deprimerend. De vraag is of we in een structurele voortdurende situatie van angst zijn terecht gekomen met aanhoudende corona maatregelen/beperkingen waaronder een jaarlijkse vaccinatie en afstandhouden (dat tegennatuurlijk is).
Nog groter is de klimaatcrisis en angst voor de toekomst, vooral voor jongeren. In het Schotse Glasgow is deze week een klimaatconferentie en het ene na het andere doemscenario is te lezen en te zien, waarbij voor Nederland de stijgende zeespiegel het meeste aandacht krijgt. Niet toevallig schreef ik hierover mijn afstudeerscriptie met de zin ‘Breda aan Zee’ (lees Dossier Broeikaseffect (CO2)).
Waarschijnlijk lag het hoogtepunt van de welvaarts- en consumptiemaatschappij in de jaren 1970 met onbezorgde toekomstdromen en onbegrensde groei van de economie. Er waren echter een stel vervelende milieufanaten die een rapport schreven waarin stond dat er grote problemen in de toekomst zouden komen (de bekende ‘Club van Rome‘). Zelf heb ik altijd, sinds mijn studie, het verband gelegd met het gekozen economisch systeem dat bekend staat onder de naam kapitalisme. Kapitalisme is niets anders dan mensen hun goddelijke gang laten laten gaan op de vrije markt en veel en goedkoop laten produceren en consumeren, natuur en milieu spelen geen rol. Ik schreef er in de jaren 1990 al over dat dit spaak zou lopen. Er is, welswaar beperkte, sturing van een overheid nodig, geen planeconomie zoals in het communisme: deze werkt nog slechter (met schaarste en ook milieuaantasting).
Al deze maatschappijen zijn ver heen, dit is een Gordiaanse Knoop (uit de Griekse oudheid) geworden, de mensheid loopt langs een ravijn (van een werkende vulkaan) en er in vallen wordt steeds makkelijker, maar niet onvermijdelijk….
Update 31.01.2022 (5 jaar later)
Net zo als men zichzelf niet ouder ziet worden omdat men iedere dag in de spiegel kijkt, zo zien we niet hoe de maatschappij is achteruitgegaan omdat we er iedere dag in leven. Zou men de klok terug kunnen zetten naar (zeg) 10 jaar geleden, dan zou men zien wat er allemaal is veranderd en niet ten goede. Alle westerse maatschappijen zijn in crisis geraakt, de verantwoordelijken zullen het nooit hardop zeggen, dat zou de mensen alleen maar verontrusten. Opnoemen van de problemen deed ik onder andere in 16 Dossiers.
Een toegangsbewijs (vaccinatiebewijs) moeten tonen om in een café iets te gaan drinken is vanuit het bestrijden van de pandemie wel te begrijpen, maar absurd blijft het. Het woord ‘wappie’ gebruik ik zelf niet (is te denigrerend, dit zijn mensen die de hele gang van zaken niet begrijpen, het moet beter uitgelegd worden), maar ze voelen aan dat hun vertrouwde leven weg is, voorbij. Het worden ook steeds meer mensen, overal op de wereld. De autoriteiten hebben strenge maatregelen (inperking vrijheden, lockdown) genomen om de pandemie te bestrijden, de duur ervan is niet bekend en de angstmaatschappij zal hierdoor toenemen met meer wantrouwen.
‘De beschaving zal eindigen als een klucht’, geschreven in de jaren 1990 (in de Notities). Toen dacht ik aan ergens ver weg in deze eeuw (als ik al lang dood zou zijn), maar dat ik het zelf zou gaan meemaken had ik niet verwacht. De ene absurditeit na de andere volgt elkaar op, in steeds sneller tempo, we gaan van crisis naar crisis….
Absurditeit en angstmaatschappij accepteren is geen optie. In een angstmaatschappij wil je niet leven.
Update 20.05.2022
De pandemie, corona, lijkt voorbij, er komt echter alweer een nieuw virus aan: het apenpokkenvirus.
De angst is toegenomen met de oorlog in Oekraïne, de angst voor de atoomoorlog. Wie de jaren 1980 heeft meegemaakt (ondergetekende) weet wat de dreiging met de totale vernietiging is: de MAD doctrine, de Mutual Assured Destruction (de wederzijds gegarandeerde vernietiging) die inhoudt dat de VS en Rusland elkaar en de hele wereld kunnen vernietigen, TOTAAL. Zover zal het niet komen, maar de dreiging alleen al zorgt voor angst. Veel jongeren zijn in de problemen en vertonen gedrag dat niet past bij jong en onbezorgd zijn. Triest. Bovendien is de hulpverlening door jarenlang verkeerd beleid (= bezuinigen) achteruit gegaan (lange wachtlijsten). De gevestigde politiek is onmachtig om problemen op te lossen, er wordt wel veel onderzocht en vergaderd en er worden plannen gemaakt…Het parlement heeft zich 1 dag bezig gehouden met de TELEFOON van de minister-president.
Update31.05.2022
Inlichtingendiensten slaan massaal gegevens op van miljoenen burgers en deze worden bovendien langer bewaard dan is toegestaan. Burgerrechtenbeweging Bits of Freedom gaat een klacht indienen.
Verbazen doet het niet, de controle van de burger neemt door de digitalisering toe, het is een wedloop tussen burgers en overheid. Waarbij gezegd moet worden dat criminaliteit en terrorisme wel degelijk een gevaar zijn. De maatschappij is verhard en gepolariseerd, de mentaliteit van ‘ieder voor zich’ is als een onuitroeibare schimmel vast komen te zitten. De verantwoordelijken in politiek en economie zullen dit echte nooit beamen of toegeven.
Aanvullingen mogelijk.
Bord aan het einde van een perron.
(C) Copyright Ronald Puma
De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.
Dit blog wordt geschreven zonder subsidie en/of crowdfunding en is onafhankelijk.
