(Geschreven in 2012) (Met Update 2020, 8 jaar later)
15.02.2012 Alweer crisis? Kunnen ze geen systeem bedenken zonder crisis? (Het CBS maakte vandaag bekend dat er twee kwartalen een economische krimp is, de definitie voor een recessie).
De feiten:
2000: De Internetcrisis/Internetbubbel
2008: De Kredietcrisis/Bankencrisis
2011/2012: De Eurocrisis/Schuldencrisis (niet opgelost)
2012/2013: (verwacht): De Vastgoedcrisis
Update 03.03.2012
Het falen van de Europese en landelijke politiek is de afgelopen week gebleken. De 24 regeringsleiders van de EU ondertekenden een nieuw euroverdrag dat alle landen verplicht binnen 5 jaar de begroting in evenwicht te hebben, dat betekent dat er geen begrotingstekorten meer mogen zijn. Nu de economische en financiële crisis al bijna 4 jaar duurt en vele landen grote begrotingstekorten en staatsschulden hebben opgebouwd in de afgelopen decennia moeten er nieuwe regels komen terwijl er al begrotingsregels waren. Deze regels werkten echter niet, Duitsland en Frankrijk waren de eerste landen die zich in 2005 niet aan deze regels hebben gehouden. Nu het water over de dijken klotst moet er ineens wat gebeuren en moeten de Europese landen in een paar jaar de schulden afbouwen. We zijn door en door ‘verschuldet‘ zoals de Duitsers zeggen, een Nederlandse vertaling is hier niet voor.
De Nederlandse minister van financiën Jan-Kees de Jager krijgt het nu heel moeilijk, van Griekenland wordt geëist dat het begrotingstekort (6,7%) wordt verminderd, nu moet Nederland hetzelfde doen. Het begrotingstekort wordt op 4,5% verwacht in 2013, in geld uitgedrukt 28 miljard. De totale staatsschuld zal groeien naar ruim 500 miljard in 2015. (Een aspect wat altijd wordt vergeten is dat Nederland miljarden inkomsten heeft uit het gas dat zich door een geologisch toeval onder ons grondgebied bevindt, dit moet je dus eigenlijk niet meerekenen, want de gasvoorraden raken binnen enkele decennia op). We kunnen concluderen dat alle opeenvolgende regeringen van de afgelopen 20 tot 30 jaar hebben gefaald. Elders heb ik beschreven wie er regeringsverantwoordelijkheid hebben gedragen: ruim 1 jaar minister-president Mark Rutte (VVD, 2010-heden), 8 jaar minister-president Jan Peter Balkenende (CDA, 2002-2010), 8 jaar minister-president Wim Kok (PvdA, 1994-2002), 12 jaar minister-president Ruud Lubbers (CDA, 1982-1994).
Het fundamentele probleem is dat iedere politicus denkt in termijnen van 4 jaar, de tijd dat er verkiezingen zijn, er wordt niet op de lange termijn geregeerd (‘regeren is vooruitzien’ is een loze kreet) daar komen (dit is in alle democratieën zo) de staatsschulden vandaan. De kiezers tevreden houden en zelf aan de macht blijven. Een goed voorbeeld is de bejubelde minister van financiën Gerrit Zalm, een sympathieke man. In 2001 echter, na ca. 6 jaar van economische groei (er waren begrotingsoverschotten!), ging hij met het oog op de komende verkiezingen de koopkracht stimuleren. Het geld dat er toen over was had moeten worden gespaard, net zo als in een normaal huishouden, sparen voor een appeltje voor de dorst. De internetbubbel spatte uit elkaar, en er was weer een crisis en dan worden de staatsschulden natuurlijk niet verminderd.
Het verminderen van de staatsschuld wordt hoofdzakelijk door rechts bepleit, dat zou niet zo moeten zijn. Het is in feite een neutrale zaak, het is het algemeen belang, het verschil zit in de aanpak. Afgelopen week hoorden we minister-president Rutte een staaltje retoriek geven over de staatsschuld. Hij zei dat iedere Nederlander ‘diep van binnen’ voelt dat de staatsschuld niet goed is. Klinkt goed, iedereen mee eens, het gaat er natuurlijk om welke maatregelen men neemt om de schuld te verminderen en van de huidige regering kunnen we helemaal niets verwachten.
In Griekenland worden de lonen en uitkeringen met 10% tot 30 % verminderd, mensen worden massaal ontslagen en in armoede in gestort. Het minimumloon in Griekenland is nu ca. 600 euro per maand (in Nederland ruim 1100 euro) de kosten voor levensonderhoud zijn ongeveer hetzelfde als in Nederland. Het zal niet verbazen dat we dit in Nederland ook krijgen, misschien iets minder radicaal. De pensioenen gaan al omlaag. We kunnen dan zien of de Nederlandse bevolking net zo zal reageren als de Griekse.
De regering moet op korte termijn miljarden vinden om te bezuinigen. Alle partijen zijn nu al aan het zoeken naar een helder en duidelijk breekpunt om de verkiezingen in te gaan (*).
In 1991 schreef ik al over ‘de telkens weer terugkerende crisis of recessie zoals dat nu heet’ van het kapitalisme in mijn artikel ‘Het einde van het communisme’ (zie archief).
(*) Het kabinet viel op 23 april, 20 dagen nadat ik dit schreef.
Update 27.03.2020 (8 jaar later)
Bovenstaande beschouwingen zijn nog steeds geldend.
Het is weer crisis, de Coronacrisis, de voorspellingen zijn verontrustend. In het bericht Het Einde van het Kapitalisme zijn actuele analyses te lezen.
Update 01.12.2020
De croronapandemie heeft grote economische gevolgen. De staat, de overheid, heeft miljarden euro’s steun gegeven dit jaar, de staatsschuld groeit met ruim 100 miljard. Wat opvalt en verbaasd is dat de verantwoordelijken ineens zeggen dat schulden geen probleem meer zijn. Na 2008 is er 50 miljard uitgegeven aan nationalisaties en steun en jarenlang was bezuinigen het devies, vooral de burger moest dokken (zoals de verhuurdersheffing en de btw (vergroot welvaartsverschillen). Verschil is wel dat er bijna geen rente op leningen meer betaald hoeft te worden. Ieder jaar een andere mening, het kenmerk van de politiek in het algemeen en VVD/MP Rutte in het bijzonder. (Helaas ontbreekt de tijd om dit verder uit te werken, maar in andere berichten schreef ik er ook over: Dossier Griekenland).
Feiten en Meningen 