(Begonnen in 2015) (Met Updates 2023) (8 jaar later)

Consumentisme is de nieuwe religie.

Herbert Marcuse (1898 – 1979) was een Duitse filosoof. Er zijn weinig mensen die hem kennen. Toch heeft hij een groot aantal treffende observaties gedaan van de mens in de moderne tijd en in het bijzonder van de consumptiemaatschappij. Hij deed dit in de jaren 1960, maar de onderstaande citaten hebben in deze tijd nog steeds hun waarde behouden. Tevens is van belang dat hij in de jaren 1930 naar Amerika emigreerde en hij zijn waarnemingen in de VS deed.

Hij noemt de moderne mens de ‘eendimensionale mens’ (geschreven in 1964).

Eendimensionaal is de mens geworden in de maatschappij van overvloed. Hij is zozeer bevangen geraakt in de drang naar meer consumptie, dat hij zich zijn vermogen tot afstand nemen tegenover de welvaart en tot kritisch denken daarover heeft laten ontnemen. Hij heeft nog slechts één dimensie van zijn bewustzijn over; hij heeft geen verweer meer en daardoor valt hij ‘ten offer’ aan het systeem van de consumptiemaatschappij.

Dat mensen worden onderworpen aan de “totalitaire welvaartsstaat” merken zij zelf nauwelijks. De productiviteit is de allesbeheersende norm van het leven geworden. 

“De mensen herkennen zich in hun welvaart; ze vinden hun ziel in hun auto, hun geluidsinstallatie en hun keukenuitzet”.

Dit is 40 jaar later totaal. Merken hebben die ziel gegeven, je bent wat je draagt of gebruikt, het geeft een identiteit. Een kledingstuk met een logo erop is 4x zo duur als (kwalitatief) hetzelfde kledingstuk zonder logo (alle kleding- en sportmerken hebben een markant logo dat de prijs verhoogd en daardoor status geeft). Voetbalclubs hebben een extra inkomstenbron gevonden in het verkopen van merchandise zoals shirts met de naam van een speler. Daarom wordt ieder jaar het design van het shirt veranderd, want dan kopen de fans ieder jaar een nieuw shirt.

Het Amerikaanse bedrijf Apple, een van de rijkste bedrijven in de wereld, heeft een religieuze dimensie toegevoegd aan hun producten (de tablet, de stenen tafel). Ieder jaar maken ze een nieuw model met iets extra’s. Dieptepunt zijn de mensen die voor een winkel gaan overnachten om als eerste een nieuwe telefoon te kunnen kopen. De founding father van Apple overleed op jonge leeftijd (56) in 2013, hij is voor veel mensen een heilige (er is een film over hem gemaakt). Het is plaatsvervangende religie. (In mijn Dossier China staat meer over Apple en hun productiewijze aldaar door goedkope arbeidskrachten: Dossier China).

Marcuse ziet tevens een mechanisme dat fundamentele kritiek tegenhoudt. Dit noemt hij “repressieve tolerantie”, kritiek is weliswaar mogelijk, maar tot aan een bepaalde grens: de gevestigde orde mag niet worden aangetast. Dit is zoals het in deze tijd toegaat, het communisme is (terecht) verdwenen als alternatief, maar dat wil niet zeggen dat er geen alternatief ís. Het liberaal-kapitalisme, waarin wij leven en waarvan we in deze tijd de crises en ontsporingen meemaken (zie het artikel ‘Het Einde van het Kapitalisme Het Einde van het Kapitalisme), is niet een van god gegeven economisch systeem of een natuurverschinsel waar we niets tegen kunnen doen. Toch wil een economisch-politieke elite ons doen geloven dat er geen alternatieven zijn. Na 7 jaar crisis is alles bij het oude gebleven, enkele cosmetische aanpassingen daargelaten. De volgende crisis is al in de maak…..

Maar ook anderen hebben de consumptiemaatschappij bekritiseerd, opvallend genoeg vaak in de jaren 1960, zoals dit mooie citaat van socioloog C. Wright Mills:

“Het handelen van de consumptiemens: gevangen in het beperkte milieu van het leven van alledag hebben gewone mensen vaak eenvoudigweg de mogelijkheid niet om rationeel na te denken over de rationele en irrationele grotere structuren waarvan hun eigen milieus onderdelen zijn, dus plegen ze vaak schijnbaar rationele handelingen zonder enig idee te hebben waartoe het dient en het bange vermoeden neemt toe dat de mensen aan de top ook alleen maar pretenderen dat ze het wel weten. Zonder het vermogen om een rol te spelen in de geschiedenis raakt de massamens in toenemende mate vervreemd van de wereld rondom als van zichzelf en het is juist de vervreemde mens die het tegenovergestelde is van het westerse beeld van de vrije mens.” (C. Wright Mills 1916 – 1962).

Reclame speelt een grote rol in het consumentisme. Bij bedrijven werken afgestudeerde psychologen om producten ‘in de markt’ te zetten. Ze hebben wetenschappelijke methoden om de consument te beïnvloeden. Een ervan is het creëren van onzekerheid. Een product kan die onzekerheid dan oplossen. De alomtegenwoordige reclame heeft een diep psychologische invloed op het individu. Freddy Heineken schijnt gezegd te hebben dat hij nooit bier heeft verkocht, maar een gevoel. Dat is goed te begrijpen als we naar de dure reclames van Heineken kijken, want het is bier, niets meer of minder. Al die Amerikaanse bedrijven als Coca Cola en Mc Donalds verkopen ook hun producten door het overbrengen van een gevoel, er worden miljarden aan uitgeven, waarbij niet vergeten moet worden dat dit soort bedrijven vaak uitblinken in onderbetaling van hun personeel.

Tevens is reclame vaak seksistisch, de vouw is dan het object waarmee een product moet worden verkocht, ook producten die niets met vrouwen te maken hebben. Bekend is een vrouw die tegen een auto aanleunt op een autobeurs. Protest hiertegen wordt afgedaan met het argument dat men bekrompen is, protest is eigenlijk niet toegestaan, dit is de repressieve tolerantie van Marcuse.

Door middel van fotobewerking (een bedrijf is de handeling geworden: Photoshop) worden in reclame ideaalbeelden gecreëerd die de de consument psychologisch beïnvloeden, vooral ten aanzien van het vrouwbeeld, mode en uiterlijk (de voorbeelden zijn bekend: de perfecte huid, lichaamsbouw etc.). Een product is dan de oplossing.

Sinterklaas en kerst komen er weer aan volgende maand. Wat de laatste jaren opvalt is dat beide feesten zijn gereduceerd tot koopfestijnen en het overmatig consumeren van voedsel (liefst vlees). Dat is wat Marcuse bedoeld. Tevens kunnen we er niet omheen dat de wereld in deze tijd op drift geraakt is. Politieke en economische conflicten hebben geleidt tot vluchtelingenstromen van miljoenen ontheemden, momenteel geschat op 60 miljoen.

Om hoopvol te eindigen. In het tv programma Nieuwsuur van 03.11.2015 was er een reportage te zien uit Griekenland. Het land is eigenlijk failliet, maar er verblijven tienduizenden vluchtelingen. De staat zegt dat ze geen geld hebben, daarom helpen burgers, die weliswaar ook geen geld hebben, de vluchtelingen met eten en onderdak: http://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2066881-griekse-migratieminister-verwijt-europa-hypocrisie.html?title=griekse-migratieminister-verwijt-europa-hypocrisie

Update 19.11.2016 (1 jaar later)

Een boeiende analyse die aansluit op dit artikel is van Rob Riemen van het Nexusinstituut in het Belgische blad Knack van 16.11.2016 (te lezen op Blendle.nl). Het interview is afgenomen na de verkiezing van Donald Trump in de VS en staat vol met pregnante zinnen over de cultuur waarin we terecht zijn gekomen in deze tijd. “We leven in een kitschmaatschappij, je identiteit haal je niet meer uit wie je bent, uit je geestelijke waarden, maar uit wat je kunt kopen en hoe je dat op Facebook kunt zetten. (….). Wat we moeten veranderen is onze geestesgesteldheid. We moeten prioriteiten stellen. Het nu eens wel over boeken hebben. Aandacht besteden aan dingen die ertoe doen. Het onderwijs veranderen. (….) De elite heeft zich een kapitalistisch wereldbeeld toegeëigend waarin wetenschap en technologie centraal staan, noem het globalisering”.

Mijn fotoreportage over de dumpcultuur: Dump

Mijn fotoreportage over de telefoon op straat: Telefoon / Phones

Update 29.05.2017 (2 jaar later)

Dat je ook goederen voor niets kunt krijgen laat deze foto zien. Deze mooie glazen schaal is door mij bij een glasbak weggehaald. De schaal was een deksel voor een braadpan, de vasthoudknop was er afgebroken, er zit dus een klein gaatje in, maar dat zie je niet. Iemand heeft de schaal bij de glasbak gezet en ik nam hem gratis mee. Zo makkelijk is dat.

Vroeger, 35 jaar geleden, had de grofvuildienst een vaste ophaaldag, mensen mochten de spullen waar ze vanaf wilden op de stoep voor de deur zetten (gaat nu op afspraak) en we gingen dan door de stad lopen en namen alles wat bruikbaar was mee: stoelen, servies en dergelijke. Stoelen werden geschilderd en jarenlang gebruikt.

Update 31.05.2017

Wat ik nooit heb gekocht / in bezit heb gehad: een elektrisch scheerapparaat, een magnetron, een videoapparaat, een elektrische tandenborstel, een iPhone of een ander product van Apple. Niet om een dogmatische reden, ik had het niet nodig.

Men zou dit ook consumisme kunnen noemen, maar dat woord staat nog niet in het woordenboek. Vandaar koos ik in 2015 voor consumentisme. Kapita- lisme, het kapitaal regeert, commu- nisme, van de commmons (gemeenschappelijkheid). Consumeren, consumptie, consumisme.

Update 04.06.2017

Een opvallende nieuwe consumptiehype is de elektrische fiets. We worden overstelpt met een tv reclame (door een bekende Nederlander) en door paginagrote advertenties in de krant, om een elektrische fiets te gaan kopen. Het gebeurt ook massaal. Kritiek is er niet. De vraag is of er wel gedacht is aan de hoeveelheid stroom die er nodig is voor het opladen en het afval van de accu als de fiets versleten is. Tevens zullen mensen dikker worden, want je verbruikt minder calorieën. Voor ouderen is het natuurlijk goed, maar voor mensen die te LUI zijn om te fietsen is dit natuurlijk weer zoiets waaruit blijkt dat we moeten consumeren, er moet weer wat gekocht worden. Het is echter wel een goed alternatief voor een auto in het woon-werk verkeer.

Update 16.06.2017

Men leest veel over duurzaamheid, producten die lang mee gaan:

Update 29.06.2017

In de Volkskrant van 28.06.2017 een artikel over een nieuw verderfelijk fenomeen uit de reclame: ‘emotietargeting’. De bekende grote techbedrijven van de zogenaamd sociale media (namen noem ik niet) kunnen uit de vele gegevens die ze van de gebruikers hebben de gemoedstoestand afleiden en reclame daarop afstemmen. Klik je op een artikel over stress en hoofdpijn dan krijgt de gebruiker een passende reclame te zien. Dit is vooral op jongeren gericht. Er is een geheim rapport, de bedrijven ontkennen, maar zeker is dat het kan en alles wat kan zal ook gebruikt worden.

Ook nieuw is de zogenoemde ‘influencer’, dit is iemand, meestal een knappe jongeman of jongedame, die een eigen kanaal op YouTube heeft en programma’s maakt over een hobby, zoals koken, make-up, auto’s en muziek ed, en tussendoor een zak chips van een bepaald merk openmaakt of een crème aanprijst en daarvoor betaald wordt. Het aantal kijkers (views) levert ook geld op. Aangezien veel jongeren geen tv meer kijken en dus ook geen reclame meer zien hebben adverteerders de influencer als nieuwe reclamemogelijkheid aangegrepen. Het zijn kanalen met honderdduizenden volgers, dus het bereik is heel groot. De overheid doet nog wel pogingen dit tegen te gaan, maar dat gaat natuurlijk niet lukken. De algehele mentaliteit is toch ‘pakken wat je pakken kan‘ en ‘als ik het niet doe doet een ander het wel’. Het ‘moderne’ cynisme van het huidige tijdsgewricht. Als shockeren meer inkomsten oplevert dan doe je dat toch gewoon.

‘Iedere maatschappij is het product van opvoeding (door de ouders) en onderwijs (door de school)’, (door mij opgeschreven in jaar 2000). Als je als maatschappij je burgers in de eerste plaats opvoedt om consument te worden, dan krijg  je de huidige moderne eendimensionale consumptiemens die alles zal doen om de nieuwste telefoon, gadget of computergame aan te schaffen, desnoods door er een nacht voor op de stoep van een winkel te gaan liggen (zie boven).

‘Reclame heeft onze geesten verziekt’, dat zei ik 25 jaar geleden al en de hoeveelheid reclame is exponentieel toegenomen. Ook de methodes zijn steeds gewiekster, slimmer.

Persoonlijk klik ik nooit op reclames, bij reclame op tv of radio gaat het geluid uit. Bij zoekmachines nooit ingelogd zijn. Dat is de handelwijze.

Update 04.08.2017

Een Braziliaanse voetballer (een jongeman van 25 jaar die kan voetballen) gaat naar een andere club. Er is een bedrag mee gemoeid van in totaal ca 500 miljoen. In Parijs staan mensen vandaag in de rij voor de fanshop om een shirt met zijn naam te kunnen kopen. Je hoeft mensen niet te dwingen tot consumptiegedrag, ze doen het uit eigen beweging, ze doen het vrijwillig….

Update 05.09.2017

• Er komt een nieuwe telefoon van een bekend merk, er zijn meerdere websites met aankondigingen, de telefoon gaat vanaf 1100 euro kosten.
• Reclameborden op het centraal station in Amsterdam hebben camera’s om te registreren hoeveel mensen er naar de reclame kijken en hoelang. Ze zeggen dat de beelden niet worden opgeslagen en dat er verder niets met de beelden gebeurt.

Reclamemakers waren in de jaren 1960 van plan om een subliminale boodschap in een reclame te stoppen. Dat is een heel kort beeld en/of tekst die je niet opmerkt of ziet, maar wel op de menselijke geest zou inwerken. Of het werkte is nooit bewezen. Het is toen toch verboden, maar het zou niet verbazen dat ze het toch nog eens geprobeerd hebben.

Update 19.09.2017

Treffend voorbeeld van zinloze verspilling in de consumptiemaatschappij. Printer (kopiëren/scannen/printen) is stuk, aandrijfsnaar is gebroken. 10 jaar gebruikt en deed het prima (moest wel eens worden schoongemaakt en die inkt is natuurlijk krankzinnig duur). Bel het bedrijf (een van de grote bedrijven die wereldwijd miljoenen printers verkopen, de naam laat ik achterwege, want dat gaat overal zo), antwoord: dat onderdeel is er niet meer, kan niet gerepareerd worden. Dan zelf maar eens kijken: maar een printer openmaken kan niet, er zijn geen schroeven, wrikken helpt niet, je moet hem openbreken en iets kapot maken.

Ze praten over duurzaamheid in het parlement en in talloze ‘commissies’ waar deskundigen plannen maken over hoe we in vredesnaam die afvalberg kunnen verminderen, maar apparaten zo maken dat ze kunnen worden gerepareerd doen ze niet, want dat gaat ten koste van de economsche groei en de werkgelegenheid (zeggen ze dan).

Update 16.12.2017

Sinterklaasinkopen 2017: ca 600 miljoen euro.

Kerstinkopen 2017:  ca 900 miljoen euro.

Vuurwerkinkopen 2017: ca 68 miljoen 

(Samen ruim 1.5 miljard euro).

2 interessante rapporten zijn verschenen. Ze laten beide een kloof zien die er in Nederland, maar naar mijn mening in alle liberaal-kapitalistische landen, is. We leven in de wereld van de haves-and-have-nots, nationaal en internationaal.

• Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft een onderzoek gedaan naar de stand van het land en het welbevinden van de Nederlander en een vergelijking gemaakt met 25 jaar geleden. De conclusie is dat het GOED gaat in Nederland, alleen de armoede is toegenomen, maar verder is bijna iedereen tevreden en is alles beter dan vroeger.
• Een adviesorgaan van de overheid, de RVS (Raad voor Volksgezondheid en Samenleving) schrijft in haar rapport ‘Recept voor maatschappelijk probleem’: “Als de maatschappij het probleem is, is een recept niet de oplossing”. Ze beschrijven de impact van maatschappelijke problemen op het individu.

Update 23.08.2018 (3 jaar later)

De consumptiecultuur zorgt ervoor dat producten kort meegaan en niet kunnen worden gerepareerd. Dat dit vroeger anders was laten de foto’s van een mixer, radio en citruspers zien. Doordat er weinig gerecycled wordt is er veel afval. Plastic komt in de rivieren terecht en in de oceanen is de bekende plasticsoep ontstaan, gigantische hoeveelheden drijvend plastic. Blikjes liggen overal, dit komt omdat ze geen economische waarde meer hebben. Koeien eten ze op en gaan dood door maagperforaties.

Echte diepgaande analyses zijn er weinig, maar de hele consumptiecultuur en haar afval komt voor uit de kapitalistische (maar ook marxistische) productiewijze waar het het produceren van goederen tegen zo laag mogelijke kosten de praktijk is. Het milieu en de natuur spelen daarin geen rol omdat ze altijd als kosteloos en gratis zijn gezien, sinds de industriële revolutie. Daarom werd afval vroeger naar een stort gereden en gif gedumpt. In die zin is wel vooruitgang, want dat gebeurd nu veel minder. Deze productiewijze moet worden veranderd: ieder product moet een prijs krijgen die milieukosten en sociale kosten in zich heeft (sociale kosten zijn grondstoffen voor bijvoorbeeld al de mobieltjes (coltan, nikkel ed) die onder slavernij condities worden gedolven, dit moet worden afgeschaft). Sommige producten zullen veel duurder worden, anderen goedkoper. 

Foto’s over duurzaamheid, spullen die lang meegaan en afval:

Update 04.09.2018

Met een bij de glasbak meegenomen vaas (hergebruik) maakte ik een stilleven.

Update 22.09.2018

• Het is 2 1/2 maand voor Sinterklaas, er is een winkel met pepernoten geopend. Er zijn 50 smaken. (zie boven).
• Apple heeft een nieuw iPhone, mensen stonden in de regen voor de winkel in Amsterdam om er als eerste een te kunnen kopen. De apparaten kosten ca 1200 euro. Een man noemt dit de mooiste dag van zijn leven. Hoe triest. (zie boven).

Update 01.11.2018

Een diep triest stemmend bericht in de Volkskrant vandaag: apps voor peuters (onder de 5 jaar) staan vol met advertenties, waarvan een deel manipulatief en ontwrichtend is. Dit is gebleken uit Amerikaans onderzoek naar de Google Play Store. Eerder was al gebleken dat er in de apps reclames met geweld voorkomen, het mag niet maar dat schijnen ze niet te kunnen voorkomen. Bedrijven doen alles om mensen van jongs af aan te indoctrineren en hun consumptiegedrag te beïnvloeden en verslaafd te maken dit begint al met kleuters….. 

Update 21.11.2018

Reclamemakers zijn geen mensen met een bijster hoge intelligentie. Iedere website wordt tegenwoordig volgeplempt met paginavolle bewegende reclame, maar er is niemand die er naar kijkt of op klikt. Op YouTube kan men een reclame na 3 seconden wegklikken, dat zullen de meeste mensen doen, het geld van de opdrachtgever is binnen, maar dus volstrekt nutteloos, soms moet je een reclame helemaal uitkijken, de boodschap moet in je hoofd getampt worden. Ook de bekende buienradar (eigendom van RTL, ze wonen een prijs voor beste website (ha, ha) staat helemaal vol met reclame, soms 3 verschillende op 1 pagina, volstrekt nutteloos.

Black Friday, een uit de VS overgewaaid verachtelijk fenomeen van de dolgedraaide consumptiemaatschappij. (Lees Black Friday).

Update 24.12.2018

De kerstinkopen zijn dit jaar hoger dan 1 miljard euro. Een groot aantal supermarkten is zelfs eerste kerstdag open. Diep triest. Voor veel mensen is er in het leven niets anders meer overgebleven dan naar een winkel gaan. 

Dit jaar zal ik net als de voorgaande ca 25 jaar geen vlees eten tijden de kerstdagen (een vegetariër ben ik echter niet).

Update 23.07.2019 (4 jaar later)

Het blijkt dat westerse landen massaal afval (plastic, computers etc) transporteren naar landen waar weinig milieuregels zijn (in Azië). Deze landen willen daar mee stoppen en men heeft nu problemen.

Uit Dossier Broeikaseffect (1981):

• “(….) zaken die niet binnen de economische sfeer vallen, zoals het milieu, maar eigenlijk ook bij de welvaart zouden moeten worden betrokken, worden onvoldoende onder de aandacht gebracht”.
• “(…) wanneer je de mate van welvaart alleen afleidt uit de toename van de productie en het nationaal inkomen blijven de milieugoederen buiten beschouwing. De reden dat dit zo gegroeid is ligt aan het feit dat die milieugoederen altijd overvloedig voorhanden leken te zijn en ze vielen buiten de economische sfeer. Nu de milieugoederen echter ‘schaars’ zijn geworden is er een conflict ontstaan tussen productie en milieu. Daarom is het noodzakelijk dat niet meer de productiegroei als doel gesteld wordt voor de welvaart, maar een veel meer afgewogen doelstelling waar het milieu bij betrokken wordt”.
• “Wat willen we: productie die is afgestemd op onmisbaarheid en maatschappelijk nut en in evenwicht met de natuur òf een ongecontroleerde productiegroei met de daarmee samenhangende milieuvervuiling en grondstoffen- en energieverspilling? Eigenlijk zijn we uit lijfsbehoud voor de mens genoodzaakt voor het eerste te kiezen……”

Vertaald naar 2019: In ieder product moet alle kosten worden verwerkt, van kiwi en banaan tot en met vliegreis en tweede huis (al dan niet in Frankrijk). Enzovoort. Er moet een onafhankelijke instantie of autoriteit of instituut komen die dit gaat uitrekenen.

Dit impliceert tevens dat ieder land verantwoordelijk is voor zijn eigen afval, exporteren (en importeren) van afval is verboden.

Update 28.08.2019

De afvalverwerker in Amsterdam AEB (Afval Energie Bedrijf, de grootste in Nederland) kampt met technische mankementen, achterstallig onderhoud en miljoenentekorten. Om veiligheidsredenen liggen een aantal verbrandingsovens stil.

Het hele verhaal is tekenend voor hoe er tegen afval is aangekeken en tot welke problemen dit kan leiden. Alles hier opsommen kost teveel tijd. Enkele opvallende zaken: er is 16 miljoen noodkrediet nodig geweest, het bedrijf moet worden verkocht maar er is geen koper, het rivierslib dat er werd verwerkt kan niet worden opgeslagen, 35.000 mensen zijn afhankelijk van de warmtelevering van het bedrijf, er is een crisisteam om het ophalen van huisvuil te garanderen. Enzovoort. Miljoenentekorten hebben maar 1 reden: falend bestuur.

Update 09.05.2020 (5 jaar later)

De coronapandemie heeft de wereld in haar greep, de gevolgen zijn groot en dramatisch.

De mensheid is tegen de grens gebotst van een economisch systeem dat gebaseerd is op de ongebreidelde groei van productie en consumptie zonder daarbij acht te slaan op natuur, milieu, dier en ecosysteem.

Een analyse van de Coronapandemie die alles met consumentisme te maken heeft: Coronacrisis

Nieuw artikel in 2020: Earth Day / Dag van de Aarde (2020)

Uit de inleiding van mijn afstudeerscriptie in 1981: “Er is een fundamenteel conflict tussen de mens en zijn omgeving. De natuur is ingesteld op evenwicht en de mens wil groei. Voor groei zijn natuurlijke hulpbronnen nodig, wat een verstoring van de natuur veroorzaakt. Deze verstoring kan noodlottige gevolgen hebben voor de leefbaarheid op aarde. Noodzakelijk is dat de mens de perceptie van zijn omgeving (de natuur) bijstelt teneinde in harmonie met de natuur te leven.”

(Meer in : Dossier Broeikaseffect (CO2) (Met Updates)

Update 20.02.2021

Illustratieve foto’s toegevoegd (zie fotogalerij onder).

Update 01.02.2022

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft nieuwe inzichten die bijzonder goed zijn, ook nooit eerder gehoord. https://www.volkskrant.nl/ts-bfa4febf we gaan vooruit!

Update 05.01.2023 (8 jaar later)

De consumptiemaatschappij kraakt in haar voegen, elders gebruikte ik het woord welvaartsillusie waarmee ik bedoel: welvaart heeft een prijs. Veel consumeren betekent minder natuur en milieu. Veel autorijden (in plaats van openbaar vervoer) betekent luchtvervuiling en fijnstof (er gaan mensen aan dood) en meer wegen, meer files, meer stikstokuitstoot. De auto is daarom een goed voorbeeld waar een aanvankelijk voordeel van individuele vrijheid (ontstaan in de vorige eeuw door massaproductie (lopende band) van auto’s (Henry Ford begreep het: geef werkers genoeg inkomen om zelf een auto te kunnen kopen) op een zeker moment in het tegendeel gaat omslaan: files, luchtvervuiling, volle steden etc). Dit was in de vorige eeuw al het geval, maar liberaal kapitalisme gaat uit van voortdurende groei en geforceerde consumptie (aangezwengeld door reclame).

Uitgaven in afgelopen december: 110 miljoen euro aan vuurwerk, 1,17 miljard aan kerstinkopen en 2,9 miljard euro gepind. Allemaal records. (Zie boven, ik schreef er eerder over). Tegelijkertijd zitten er mensen in de kou omdat ze hun energierekening niet meer kunnen betalen.

In Noord-Holland wordt reclame voor vlees, vis, vliegreizen en fossiele brandstoffen (Shell) verboden. De eerste reacties zijn die van boosheid die vooral een gebrek aan intelligentie laten zien, want er wordt niets verboden, alleen de reclame wordt verboden. Ook reclame voor gokken, momenteel overvloedig aanwezig, moet worden verboden. Mijn mening is dat alle reclame moet worden beperkt, overal….

(C) Ronald Puma

Dit artikel is tot stand gekomen zonder subsidie en/of crowdfunding.

De auteur studeerde geschiedenis en aardrijkskunde en heeft voor beide vakken de onderwijsbevoegdheid.

Fotogalerij (alle foto’s zijn te koop).