Economisch beleid in Nederland

‘Het probleem in Nederland zit in de structuren en in de doelstellingen en uitvoering van politiek-economisch beleid’.

(Geschreven 2022) (Met Updates 2023)

Gaswinning in Groningen, waarover deze week de parlementaire enquête is begonnen, is onderdeel van het hele naoorlogse economisch beleid: industrie, agrarische sector (landbouw/veeteelt (bio-industrie)/tuinbouw (oa bloemen), infrastructuur en energievoorziening (ea). De opbrengst van het aardgas in 60 jaar was ca 428 miljard euro. Het doel was economische groei en welvaartsvermeerdering. Natuur/milieu (klimaat), dier (en mens) kwamen op de tweede plaats. Een economisch-politieke klasse domineerde: bedrijfsleven en politieke partijen die regeerden (de 4 grote partijen: VVD, CDA, PvdA, D66) en ook hoge ambtenaren (de niet zo bekende Vierde Macht). Kritiek werd genegeerd. Problemen door aardbevingen door de gaswinning, bodemvervuiling (gifstortingen in de jaren 1980), luchtvervuiling (Tata fabriek IJmuiden), landschapsaantasting (bouwen in het Groene Hart, aanleg Betuwelijn dwars door Nederland), geluidhinder (Schiphol) etc. werden ontkend. Controle werd en wordt beperkt en de uitkomsten van onderzoeken gebagatelliseerd, gemanipuleerd en opzijgeschoven.

Een aspect dat over het hoofd gezien wordt is dat door de aanwezigheid van aardgas onder de Nederlandse bodem (een geologisch toeval, er zijn landen die niets in de bodem hebben zitten) alternatieve energiebronnen (zon en wind ea.) weinig werden ontwikkeld: Nederland liep altijd achteraan. Dat zorgt nu voor de inhaalslag die noodzakelijk is vanwege de energietransitie. Ook is energie-intensieve industrie (de aluminium industrie) mogelijk geweest door het gas.

Het veelgeroemde ‘Poldermodel’ (dat begon in de jaren 1980 (en eerder met de pacificatiepolitiek) zorgde voor een structureel gematigde opstelling en meegaandheid van de vakbonden.

Ook het uitnodigen (door overheid en werkgevers) van goedkope makkelijk inzetbare werkers (voor de industrie, scheepsbouw ea.), de gastarbeiders na de jaren 1960 en na 2005 de arbeidsmigranten uit Europa (voor de land- en tuinbouw, de bouwsector ea.) die door de open grenzen (door Schengen verdrag EU (met grote loonverschillen) hiernaartoe zijn gekomen moet aan bod komen. De nadelen hiervan en de gevolgen voor de maatschappij als geheel werden (worden) genegeerd en ontkend (een van de bronnen voor populisme). (Lees hierover in Dossier Migratie/Immigratie waarin ook bevolkingsgroei geanalyseerd wordt). Gastarbeiders en arbeidsmigranten werden en worden uitgebuit, de arbeidsinspectie heeft niet genoeg capaciteit voor voldoende controles.

Het doelbewust laaghouden van het minimumloon is altijd politiek beleid, het zorgt voor lage werkeloosheidscijfers, maar ook voor werkende armen en armoede in een rijk land (inclusief daklozen). Tijdelijke contracten, flexwerk, uitzendwerk is ook structureel beleid. Deze zorgen voor onzekerheid en lage lonen. (De oprichter van een bekend uitzendbureau is echter miljardair). De regels voor het beginnen van een uitzendbureau zijn 30 jaar geleden versoepeld waardoor er een wildgroei is opgetreden met illegale praktijken en uitbuiting. De arbeidsinkomensquote is ten gunste van werkgevers veranderd en ten nadele van de werkers.

De financiële sector (inclusief de banken) heeft een verwerpelijke dynamiek in zich, deze is echter gelegaliseerd door wetten en regels. Toezicht is niet voldoende.

Het probleem in Nederland zit in de structuren en in de doelstellingen en uitvoering van politiek-economisch beleid. De gevolgen ervaren we in deze tijd, dat zijn meerdere crises: klimaat, gezondheid, wonen, werken, stikstof, biodiversiteit, waterkwaliteit, stalbranden en Q-koorts (ea.) resulterend in de huidige vertrouwenscrisis in ‘de’ politiek in zijn algemeen. De maatschappelijke onvrede is toegenomen die zich uit in polarisatie, populisme en versplintering (20 Kamerfracties, iedereen zijn deelbelang), het leefklimaat is afgenomen.

Uit 1981:

Uit de inleiding van mijn afstudeerscriptie: “Er is een fundamenteel conflict tussen de mens en zijn omgeving. De natuur is ingesteld op evenwicht en de mens wil groei. Voor groei zijn natuurlijke hulpbronnen nodig, wat een verstoring van de natuur veroorzaakt. Deze verstoring kan noodlottige gevolgen hebben voor de leefbaarheid op aarde. Noodzakelijk is dat de mens de perceptie van zijn omgeving (de natuur) bijstelt teneinde in harmonie met de natuur te leven.”

“(…) wanneer je de mate van welvaart alleen afleidt uit de toename van de productie en het nationaal inkomen blijven de milieugoederen buiten beschouwing. De reden dat dit zo gegroeid is ligt aan het feit dat die milieugoederen altijd overvloedig voorhanden leken te zijn en ze vielen buiten de economische sfeer. Nu de milieugoederen echter ‘schaars’ zijn geworden is er een conflict ontstaan tussen productie en milieu. Daarom is het noodzakelijk dat niet meer de productiegroei als doel gesteld wordt voor de welvaart, maar een veel meer afgewogen doelstelling waar het milieu bij betrokken wordt”.

“Wat willen we: productie die is afgestemd op onmisbaarheid en maatschappelijk nut en in evenwicht met de natuur òf een ongecontroleerde productiegroei met de daarmee samenhangende milieuvervuiling en grondstoffen- en energieverspilling? Eigenlijk zijn we uit lijfsbehoud voor de mens genoodzaakt voor het eerste te kiezen……” (Dit vond men in 1981 te pessimistisch).

In deze tijd ervaren we de gevolgen van de keuzes van vroeger, het is een harde botsing met de werkelijkheid. Natuur, milieu en mens zijn niet te negeren, economische groei moet geen doel op zich zijn, maar een middel om mensen, burgers, te voorzien van voedsel, zinvol werk, gezondheidszorg, een huis in een veilige wijk zonder vervuiling en mogelijkheden tot ontspanning, samengevat: het goede leven en een toekomst!

Wordt verder uitgewerkt als er tijd voor is.

Lees ook: Humanistisch Sociale Partij

Update 22.07.2022

De RABO bank heeft spijt van hun rol in de landbouw….van de afgelopen decennia. Ook de rol van de banken komt aan bod in het onderzoek als financier van het gehele beleid. Banken spelen een grote rol in de economie in Nederland met De Nederlandse Bank als sturend.

Update 23.11.2022

Er is 25 miljard beschikbaar om boeren uit te kopen vanwege de stikstofproblematiek.

Vogelgriep, gekke koeienziekte, varkenspest, Q-koorts (geiten), stalbranden, stikstofuitstoot etc. De gevolgen van decennia agrarisch beleid (landbouw en veeteelt op industriële wijze). Zouden de verantwoordelijken zich zelf ook niet afvragen of er wel goede keuzes zijn gemaakt…of die gigantische hoeveelheden subsidie wel terecht zijn geweest. (Een vergeten aspect is het laag houden van de grondwaterstand. Deze is gunstig voor boeren, maar heeft ook nadelen zoals het verzakken van huizen).

Nederland is op een wereldbol niet te vinden zo klein is het, als men in het buitenland vraagt waar Nederland ligt weten de meeste mensen niet waar het ligt (alleen Johan Cruijff kennen ze). Die hoogmoed van Nederland zit in de volksaard en begint al bij de VOC tijd (vandaar ook die verwijzingen ernaar). Op het wereldtoneel wil de economisch-politieke klasse mee blijven doen door mee te doen aan militaire missies (die vaak mislukken)(aan de hand van de VS), in ‘ontwikkelingswerk’ dat handel op de eerste plaats stelt (en dergelijke). Nederland leeft structureel op te grote voet, daar komen al die spanningen vandaan die de maatschappij zo raken.

Update 15.01.2023

Bedrijven dreigen met vertrek uit Nederland (of zijn al vertrokken: Shell, Unilever) vanwege de komende wet over maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dat doen ze liever niet want dat kost geld. Ook hier is een verandering van cultuur gaande, net zo als op vele andere gebieden, alleen ondernemers begrijpen het nog niet. We gaan van individueel belang naar sociaal-gemeenschappelijk belang (ik schreef erover in Humanistisch Sociale Partij in 2017, een nieuw paradigma).

Ondertussen zijn er grote tekorten aan medicijnen, verbijsterend in een hoog ontwikkeld land. De enige Nederlandse fabriek is failliet, ze kunnen niet meer concurreren met elders geproduceerde medicijnen. In de globalisering (het zo goedkoop mogelijk produceren (kapitalisme) wordt alles in Azië met name China gemaakt. Lees er meer over in Een vastgelopen containerschip in het Suezkanaal.

Update 10.04.2023

De fundamentele keuzes van deze tijd zijn: kiezen voor economische groei, welvaartsvermeerdering (ongelijk verdeeld), consumptie, vliegvakanties, particulier vervoer (autowegen) (ea) OF natuur, biodiversiteit, milieu, klimaat, gezondheid, toekomst voor nieuwe generaties (ea).

Bericht uit media: er zijn ca 800.000 arbeidsmigranten in Nederland, velen (niet allemaal) worden uitgebuit.

Update 14.04.2023

Uit 2022: ‘Controle werd en wordt beperkt en de uitkomsten van onderzoeken gebagatelliseerd, gemanipuleerd en opzijgeschoven’. Vandaag in het nieuws: de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) zegt in rapport dat de gezondheidsrisico’s voor omwonenden van grote industriële bedrijven worden onderschat en dat klachten niet serieus worden genomen. Provincies, gemeenten en toezichthoudende omgevingsdiensten hebben te weinig kennis en capaciteit in huis om burgers goed bij te staan. (ed).

Update 27.04.2023

Gas (door een geologisch toeval onder Nederlandse bodem) en de winning ervan speelde een belangrijke rol in de economische ontwikkeling (geld voor de verzorgingsstaat en investeringen in de economie). Enkele cijfer die exemplarisch zijn voor de gang van zaken: de totale opbrengst in ca 60 jaar was 428 miljard euro. De staat ontving 363.7 miljard, Shell en Exxon Mobil (de bedrijven die de exploitatie deden) ontvingen 67,7 waarvan een deel aan de aandeelhouders als dividend werd uitgekeerd.

Afgelopen week moest MP Rutte naar Groningen om zich te verantwoorden en excuses aan te bieden aan de mensen die jarenlang in aardbevingsgebied de nadelen van de gaswinning hebben moet ervaren met materiele en emotionele schade tot gevolg. Er werd nooit naar hen geluisterd. Dat is wat ik boven schreef, er is een politiek-economische klasse die haar beleid oplegt en al het andere moet wijken. De innige verbindingen tussen bedrijfsleven en staat zijn veel dominanter dan hier geschreven kan worden, want dit is iets voor goede onderzoeksjournalistiek met toegang tot bronnen en databases. Groningen wilde 30 miljard compensatie, ze krijgen 22 miljard voor de hersteloperatie voor de komende decennia.

Een hilarische video op YouTube over Albert Heijn. Ook staken werknemers. Ahold behoort tot de lieveling van de Nederlandse politiek, maar de feiten blijven achterwege: Ahold met Bol, Etos, AH en GalEnGal zijn de hele coronacrisis open geweest met enorme winsten (gekmakende hoeveelheid reclames). Er zijn meer lievelingen: Shell, Randstad (tijdelijk werk is goedkoop voor de economie als geheel) en al die andere winkelketens die men in iedere plaats in een winkelstaat ziet. Ze worden beheerd door families of investeringsmaatschappijen en ze doen waar ze zin in hebben, alles legaal want wetten beschermen hen.

Vermoedelijk komt er in Nederland een culminatiepunt, een catharsis, van de huidige multiple crises, want het economisch-politieke systeem is vastgelopen. Zoals elders al eens beschreven is er in iedere maatschappij een verzadigingspunt van onvrede dat op een onverwacht moment (kan een futiliteit zijn), tot ontlading komt. Niet alleen in Nederland, want het globale kapitalisme is ontspoord (zoals ik in 1992 voorspelde).

Hoe het in Nederland werkt: er is een schandaal, een missstand, ophef in de media, Kamervragen, een onderzoekscommissie, een rapport, schokkende conclusies, er MOET wat veranderen, er gaat tijd overheen, er gebeurd NIETS.

In Nederland regeren VVD, CDA, PvdA, D66 na WO2, er is een economisch-politieke klasse, ze kennen elkaar van de studie, later uit het bedrijfsleven en hebben informele contacten over de stand van het land en veranderen van baan van politiek naar bedrijfsleven en van bedrijfsleven naar politiek.

Aanvullingen mogelijk.