(Geschreven in 2014) (Met Update 2022)
Economie is de voortzetting van oorlog met andere middelen.
Dit is een variant op het bekende gezegde van Carl von Clausewitz (1780-1831) “Oorlog is de voortzetting van politiek met andere middelen”. Hieraan moest ik denken na het zien van de documentaire Master of the universe (uitgezonden door de VPRO op Holland Doc) over een Duitser die een boekje open deed over zijn werk bij enkele Duitse banken in de jaren voor de economische crisis van 2007/2008 Hij geeft onthullende inzichten over de praktijken van financiële instellingen en van zichzelf. Zijn woordgebruik is doorspekt met militaire termen. Te zien op http://www.hollanddoc.nl/
Zelf schreef ik er over in 1992 in mijn artikel De geschiedenis herhaalt zich (zie zijbalk rechts). Ik schreef toen dit:
“Het is 1992 en de Derde Wereldoorlog is begonnen. In tegenstelling tot de Eerste en de Tweede Wereldoorlog is er geen oorlog die met wapens wordt uitgevochten, maar een Economische Wereldoorlog. Het is de strijd van allen tegen allen, van individu tegen individu. Het door het kapitalisme gecultiveerde egoïsme en eigenbelang heeft ervoor gezorgd dat mensen elkaar op wereldschaal zijn gaan bevechten. De ‘battle ground’ is de ‘markt’ en de inzet is de economische macht en overheersing. Tot in de perfectie uitgevoerde marktstrategieën zorgen ervoor dat bedrijven zich beramen over het veroveren van een volgend continent als markt en handelsoorlogen tussen de verschillende werelddelen moeten de economische suprematie garanderen. Het kapitalisme kraakt en piept in al zijn voegen onder het gewicht van de uitputting van grondstoffen en energie en de ecologische vernietiging, maar de strijd moet doorgaan”.
Veel echte oorlogen gingen en gaan om het toegang krijgen tot energie- en grondstoffenvoorraden. De inval van de VS in Irak in 2003 ging om de oliereserves en bouwbedrijven die opdrachten kregen. Een bevriend regime werd geïnstalleerd en de positie in het Midden Oosten zeker gesteld. De VS steunde in de jaren 1950 in Iran al een staatsgreep toen de oliebelangen in gevaar kwamen, daar komt de Amerika aversie vandaan in het land. In 1989 kwam er een islamitische revolutie (maar daarover een andere keer).
Een van de rijkste mensen ter wereld Carlos Slim (Mexicaans zakenman) ziet zaken doen ook als oorlog (hij wilde in 2013 KPN overnemen):
Update 16.03.2018 (4 jaar later)
Handelsoorlogen zijn actueler dan ooit. De Verenigde Staten van Amerika hebben de handelsoorlog als middel ingezet om weer suprematie te krijgen op economisch vlak. Importheffingen (op staal) moeten concurrentie uit de rest van de wereld tegengaan.
Ik wil geen doemdenker zijn, maar er is anno 2018 een giftig mengsel van conflicten ontstaan, gegroeid in 25 jaar: handelsoorlogen, terugkeer Koude Oorlog en wapenwedloop met nieuwe wapens, regionale conflicten (Syrië), Noord-Korea (zie Dossier Geopolitiek), de klimaatcrisis, de schuldencrisis (wereldwijd zijn er enorme schulden), de mondiale kloof tussen arm en rijk en dergelijke. In een documentaire van de VPRO over klimaatverandering spreekt de Indiase schrijver Amitav Ghosh er over dat mondiale elites een ‘Malthusiaanse correctie’ zien aankomen (vermindering van bevolkingsaantal door rampen). Zelf combineer ik deze analyse met het gegeven dat vermogenden hun geld in belastingparadijzen hebben ondergebracht en sommigen bezitten zelfs eigen eilanden (zie Het Einde van Kapitalisme, rechts in de tijdbalk). Als de grote kladderadatsch komt zitten ze zelf in veiliger oorden.
Nieuw is de cyberoorlog, dit is oorlog voeren vanachter een bureau. Tanks en vliegtuigen zijn niet meer nodig om de tegenstander aan te vallen. In de nieuwe oorlogvoering gaat het om internet, elektriciteit en dataverkeer. Het is nu (in theorie, misschien zelfs in de praktijk, dit staat natuurlijk niet de krant) mogelijk om op afstand een land lam te leggen, zelfs om schade aan te richten, bijvoorbeeld door de beveiliging van kerncentrales uit te schakelen (er is een paar jaar geleden een aanval van het westen op het Iraanse kernprogramma geweest met een virus), chemische fabrieken te ontregelen en om de stroomvoorziening uit te schakelen. Men vraagt zich wel eens af wat er gebeurd als de Trans-Atlantische kabels die op de bodem van de zee liggen voor het internet en communicatie worden doorgeknipt….(het schijnt dat Russische onderzeeërs ze al in kaart hebben gebracht, dit is niet te beveiligen), de wereldeconomie zou volledig instorten (als eerste de handelsbeurzen).
Update 2019 (5 jaar later)
De president van van de Verenigde Staten van Amerika ziet een handelsoorlog als legitiem middel om de positie van zijn land te versterken. Vooral China is de tegenstander, maar ook de Duitse auto-industrie (en Europa). Het moet echter gezegd dat wij, de nieuwsvolgers, er geen echte mening over kunnen hebben, want we kennen de feiten niet. Wat wel een feit is is dat het Amerikaanse bedrijf Apple (een van de rijkste bedrijven in de wereld) al haar producten in China laat assembleren (ik schreef er over in Dossier China (Met Updates)). Daar horen we de president nooit over.
Jammer dat er geen dagelijks buitenland/achtergrond programma is op de publieke omroep, direct na het 20.00 uur Journaal. Ze zouden dan de verbanden kunnen leggen en zaken uitleggen met deskundigen. Maar dat is toch teveel gevraagd. Daarom weten zoveel mensen van niets.
Update 27.07.2021 (7 jaar later)
China is de grote uitdager in de wereld geworden, het land wordt autoritair geleidt door een president die voor het leven kan blijven zitten, zo heeft hij zelf bepaald. (Doet aan de oude keizers denken). Over de hele wereld doet China zaken, ze kopen havens en grond en leggen wegen en spoorlijnen aan en dat doen ze goedkoop. Inmiddels is hun elektronica even goed of misschien wel beter dan in het westen. Ze hebben hetzelfde gedaan als Japan in de jaren 1970: eerst alles namaken en technologie overnemen en daar mee verder gaan. Het is de bekende wet van ‘de remmende voorsprong’. De vergissing is dat ze zich in China baseren op een achterhaald groeimodel dat in het westen voor veel welvaart heeft gezorgd, maar waarvan de nadelen, zoals de klimaatcrisis, aan het licht zijn gekomen en een bedreiging voor de mensheid zijn. Onbegrensde groei van productie en consumptie is niet mogelijk, ik schreef het in 1996 in: Energie en grondstoffen quotum
Update 04.06.2022 (8 jaar later)
Economie als oorlog. Rusland met president Poetin en zijn getrouwen (een clan) is Oekraïne binnengevallen (lees Dossier Geopolitiek). Een nieuwe dimensie aan economie als oorlog. De in decennia ontstane afhankelijkheid van gas, olie en kolen als wapen gebruiken en de export van graan en andere landbouwproducten blokkeren.
Update 22.10.2022
Uit 2018 (zie boven): ‘Nieuw is de cyberoorlog, dit is oorlog voeren vanachter een bureau. Tanks en vliegtuigen zijn niet meer nodig om de tegenstander aan te vallen. In de nieuwe oorlogvoering gaat het om internet, elektriciteit en dataverkeer. Het is nu (in theorie, misschien zelfs in de praktijk, dit staat natuurlijk niet de krant) mogelijk om op afstand een land lam te leggen, zelfs om schade aan te richten, bijvoorbeeld door de beveiliging van kerncentrales uit te schakelen (er is een paar jaar geleden een aanval van het westen op het Iraanse kernprogramma geweest met een virus), chemische fabrieken te ontregelen en om de stroomvoorziening uit te schakelen. Men vraagt zich wel eens af wat er gebeurd als de Trans-Atlantische kabels die op de bodem van de zee liggen voor het internet en communicatie worden doorgeknipt….(het schijnt dat Russische onderzeeërs ze al in kaart hebben gebracht, dit is niet te beveiligen), de wereldeconomie zou volledig instorten (als eerste de handelsbeurzen)’.
Hier heb ik geen gelijk gekregen, want oorlog met tanks gebeurt nu in Oekraïne waar Rusland het buurland is binnengevallen. Maar het laat wel zien hoe ouderwets Rusland oorlog voert, daarom zijn ze ook aan de verliezende hand (hoewel niets zeker is). Hun materieel is (deels) zelfs oud en hun strategieën ook.
Het is een verwarrende tijd waar oude zekerheden zijn weggevallen. Kern van de zaak blijft dat de wereld door de afhankelijkheid van fossiele energie en de klimaatverandering snel naar alternatieven toe moet (ik schreef er in de jaren 1980 over) en dat we in een tijd van schaarste leven (ik schreef er in de jaren 1990 over), schaarste aan grondstoffen energie, schoon water en lucht, ruimte enzovoort. Als men heel lang het verkeerde doet komt er een culminatiepunt waarop alles tegelijk komt.
Aanvullingen mogelijk.
Feiten en Meningen 