(Geschreven in 2017)
Nationalisme is een reactie van mensen op het onderworpen zijn aan steeds grotere onzichtbare, oncontroleerbare structuren en de uitdrukking van de behoefte aan een duidelijke eigen identiteit.
Hier moest ik de afgelopen tijd aan denken als het over Catalonië ging. In Catalonië is het de afkeer van de van Spanje. Maar nationalisme is op meer plaatsen te zien in Europa (de Brexit van Engeland), maar ook daarbuiten (de VS). Ook het zogenoemde populisme beroept zich op nationalisme en het eigene, de eigen cultuur.
Vooral Europa als unie van bijna 30 landen heeft al jaren een probleem. Veel mensen voelen zich geen Europeaan, bij verkiezingen komt meer dan de helft van mensen niet stemmen. Europa is een heel groot bouwwerk geworden, waar voordelen en waar nadelen optreden. De grotere structuur van de EU is een continent met 500 miljoen burgers. Waar de schoen wringt is dat een economisch-politieke elite in macro termen denkt en handelt. Oorspronkelijk na de Tweede Wereldoorlog om Europa weer op te bouwen en nieuwe oorlogen de vermijden. Later steeds meer als (kapitalistisch) economische unie met een interne markt van 500 miljoen consumenten. Het verdrag van Schengen (1993) met vrij verkeer van kapitaal, goederen, personen en diensten heeft veel problemen opgeroepen die de burger sceptisch en afwijzend hebben gemaakt. Als er een sociaal Europa voor de burger in het vooruitzicht wordt gesteld en 25 jaar later blijkt dat reizen zonder paspoort en betalen met 1 munt (de Euro) weliswaar prettig is, maar dat loonconcurrentie vanuit landen met lage lonen gaat plaatsvinden en waar blijkt dat er ongecontroleerd grote aantallen mensen vanuit Afrika en vanuit het Midden-Oosten binnenkomen, dan verliezen mensen hun vertrouwen. Ook de ontsporing van de belastingaanpak, waarbij de grote internationaal werkende bedrijven (vooral Amerikaanse) gelegaliseerd weinig belasting hoeven te betalen laat zien dat we een Europa hebben gekregen met nadruk op economisch gebied en niet op sociaal gebied. De ernstigste economische crisis sinds de jaren 1930 (vanaf 2007) was de ontsporing van een economisch-politiek systeem, waar de Europese burger voor heeft moeten opdraaien (nationalisatie van banken en steun aan bedrijven en landen met overheidsgeld, dus publiek geld). In 2011 in Dossier Griekenland schreef ik: ‘Ze willen een politieke en economische unie van nu 27 landen en in de toekomst nog meer, maar er is niet genoeg deskundigheid om dit hele proces in goede banen te leiden’. (Lees hier Dossier Griekenland).
Goedkope werkers uit de Midden- en Oost-Europese landen (MOE-landen genoemd) zijn al 10 jaar (!) de loonconcurrentie aangegaan met de eigen werkers. Al 25 jaar (!) komen er economische vluchtelingen vanuit Afrika naar Europa, velen zijn verdronken in de Middellandse Zee, anderen woonden decennia bij Calais in Frankrijk in een kamp. Toen in 2015 de politiek vluchtelingen uit het Midden-Oosten op exodus achtige wijze over de Balkan naar het noorden trokken en de Duitse politiek zei dat het allemaal kon en goed zou gaan (Merkels’ uitspraak ‘Wir schaffen das’), toen is de burger hiertegen gaan rebelleren. Dat is de oorsprong van nationalisme en populisme. Maar ook het terrorisme door allochtone ontspoorde godsdienstwaanzinnige jongemannen sinds 2015 (maar ook eerder al) heeft hier een grote rol gespeeld (lees Dossier Terrorisme).
Hoe nu verder? dat is heel moeilijk te beantwoorden. De oplossingen voor de veelheid van problemen worden steeds moeilijker. We zien voor ons een welhaast onontwarbare Gordiaanse knoop…..
Nationalisme en populisme kunnen geen oplossing voor de problemen zijn. Deze leiden tot oorlog, ellende en verdeeldheid, dat heeft de geschiedenis meermaals laten zien. In Europa zijn we in de 21 eeuw tot elkaar veroordeeld. Wat echter nodig is zijn kleinere structuren binnen de verschillende maatschappijen, gemeenschappen, bedrijven en instellingen e.d. waar mensen zich gewaardeerd weten, waar respect voor het individu voorop staat en niet de burger als consument, te dure arbeidskracht en belastingbetaler gezien wordt. Geen Verenigde Staten van Europa met een mislukte multiculturele ‘melting pot’ zoals in de Verenigde Staten van Amerika, maar het kan zijn dat dat al een gepasseerd station is….dit is het resultaat van de keuzes van de immigratiepolitiek van de politiek verantwoordelijken van decennia (Lees het Dossier Migratie/Immigratie). Tevens moeten nationale en internationale welvaartsverschillen worden verkleind en moet er meer rechtvaardigheid komen.
Overigens deed ik 25 jaar geleden al een voorspelling over het nationalisme, dat was in de tijd van ‘Het Einde van de Geschiedenis’, toen gezegd werd dat met de val van de Berlijnse Muur en het communisme de liberaal-kapitalistische heilstaat nabij was:
“…..vandaar dat we in de huidige tijd terug zien keren wat, soms gedeeltelijk, is weggeweest of onderdrukt: religies (al dan niet fundamentalistisch), nationalisme, fascisme, de monarchie, zelfs een opleving van het communisme is mogelijk”. (uit De Geschiedenis herhaalt zich geschreven in 1992). Alles komt terug.
Aanvullingen mogelijk.
Feiten en Meningen 